Bộ trưởng Giao thông Vận tải Trương Quang Nghĩa. Ảnh: TN

Hàng loạt băn khoăn về Dự án BOT Cai Lậy được các thành viên của Ủy ban Thường vụ Quốc hội đặt ra tại phiên thảo luận báo cáo giám sát chuyên đề về đầu tư, khai thác các công trình BOT chiều 15/8.

Sửa lại một chút và thu phí

Theo Tổng Thư ký Quốc hội, có tình trạng một số dự án, đường Nhà nước đã làm sẵn, nhà đầu tư BOT vào nâng cấp, tráng thêm 1 lớp bên trên rồi thu phí làm dân bức xúc, phản ứng với BOT.

“Giám sát phải chỉ rõ địa chỉ. Tôi đề nghị Đoàn Giám sát bổ sung giám sát Dự án BOT Cai Lậy, đưa ra kiến nghị giải quyết. Ta làm luôn cho hiệu quả, không chờ đợi gì cả”, Tổng Thư ký nhấn mạnh.

Trước những sai phạm mà báo cáo giám sát đã chỉ ra, Trưởng Ban Dân nguyện Nguyễn Thanh Hải đặt một loạt câu hỏi, trách nhiệm của Thanh tra Bộ Giao thông Vận tải ở đâu? Thu hồi về cho Nhà nước bao nhiêu tiền, xử lý trách nhiệm cá nhân như thế nào?

Bà Hải đề nghị, cung cấp thêm cho Đoàn Giám sát để lấy căn cứ trả lời cho cử tri.

“Hiện chưa nhận được đơn thư ở Cai Lậy (Tiền Giang) nhưng các Trạm Bến Thủy, Lương Sơn, Hòa Bình chúng tôi đều nhận được đơn thư”, bà Hải nói và bày tỏ quan điểm đồng tình với ý kiến của của Tổng Thư ký.

Cũng đề cập đến sự cố xảy ra mới đây tại Trạm Thu phí Cai Lậy, Chủ nhiệm Uỷ ban Văn hoá, Giáo dục, thanh niên, thiếu niên và nhi đồng Phan Thanh Bình muốn Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải Trương Quang Nghĩa thông tin rõ hơn về tình hình ở đây.

"Đường Cai Lậy tôi đã từng đi qua, hiện chỉ có sửa lại một chút và thu phí. Đây là con đường độc đạo, vậy khi sửa có hỏi ý kiến của người dân hay không?", ông Bình đặt câu hỏi.

Theo ông Bình, đang có độ lệch rất lớn giữa người dân, người sử dụng với các phát ngôn của cơ quan chức năng, cụ thể là lãnh đạo Bộ Giao thông Vận tải.

“Với tư cách Tư lệnh ngành, Bộ trưởng Giao thông Vận tải nắm vấn đề này như thế nào? Tôi đề nghị đồng chí báo cáo tình hình Cai Lậy trước Thường vụ Quốc hội", ông Bình nói.

Kéo dài thời gian thu phí để giảm phí

Giả trình, Bộ trưởng Trương Quang Nghĩa cho rằng, nói là tuyến tránh Cai Lậy là chưa đầy đủ. Vì đây là dự án hơn 26 km trên quốc lộ 1 và 12 km tuyến tránh. Trên quốc lộ 1 còn xử lý 14 cây cầu.

Theo người đứng đầu ngành Giao thông Vận tải, Dự án Cai Lậy là Bộ và địa phương lập dự án, trong quá trình làm đã lấy đầy đủ các ý kiến từ HĐND, ĐBQH, hiệp hội vận tải và địa phương.

“Trưa nay tôi nhận được cuộc điện thoại cho rằng cần thanh tra dự án này, tôi nghĩ cách thức tiếp cận này thiếu công bằng. Tôi đồng tình với ý kiến của một đại biểu hỏi rằng tại sao lại chỉ nói đến BOT trong lĩnh vực giao thông, trong khi BOT rất rộng? Vì thế, cần khách quan, công bằng, vì đây là nỗ lực của ngành, là chuyển biến, quyết tâm của cả địa phương và người dân”, Bộ trưởng Nghĩa chia sẻ.

Nói về sự việc xảy ra tại Trạm Thu phí Cai Lậy những ngày vừa qua, Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải khẳng định, nhân dân và hiệp hội vận tải ở địa phương không có phản ứng chính thức gì.

“Chỉ có 7 doanh nghiệp ở nơi khác phản ứng nhưng cách thức làm chúng tôi thấy rất buồn. Buồn ở chỗ khi xảy ra sự việc ở đây có chính quyền nhưng lại giàn 3 cái xe dừng ở đó để cản trở giao thông”, Bộ trưởng Nghĩa kể.

Ông cũng cho biết, địa phương đã có ý kiến và Bộ thấy hợp lý nên ngày 15/8 đã mời nhà đầu tư ra để làm việc.

“Đề xuất của địa phương là giảm từ 35 nghìn đồng xuống 25 nghìn đồng, tôi nghĩ có thể nhà đầu tư sẵn sàng, nhưng suy cho cùng thì vẫn là số tiền ấy thôi, chỉ thay phương án thu gần 7 năm thì sẽ kéo dài tới khoảng 12 - 13 năm, vì tổng mức đầu tư của người ta như vậy rồi”, Bộ trưởng Nghĩa giải thích và nhấn mạnh, chủ trương của Chính phủ là đối với các dự án có khả năng giảm phí thì chọn giảm phí chứ không giảm thời gian thu phí.

Nói đến nguyện vọng và quyền lợi của  người dân, Bộ trưởng cho biết, đa số người dân đi xe máy, mà xe máy thì hoàn toàn miễn phí trên tuyến đường này. Còn lại một số hộ dân có ô tô thì xem xét theo khu vực.

“Trong tháng 6, chúng tôi đã yêu cầu tất cả các địa phương, các nhà đầu tư có dự án BOT có báo cáo để tổng hợp, có chính sách chung giải quyết tổng thể, đồng bộ, không để người dân phải chịu bất công”, Bộ trưởng Nghĩa thông tin, hiện Bộ Giao thông Vận tải đã tập hợp đưa ra các phương án giải quyết, sau đó sẽ báo cáo Chính phủ.

Chủ tịch Quốc hội: Phí chồng phí, tạo dư luận không tốt

Chủ trương huy động vốn ngoài ngân sách để đầu tư xây dựng kết cấu hạ tầng, đặc biệt là hạ tầng giao thông là hoàn toàn đúng đắn. Thời gian qua được triển khai khá tốt, đặc biệt trong lĩnh vực giao thông.

“Chúng ta đi trên các con đường BOT mới thấy chủ trương của Đảng, Nhà nước là hoàn toàn đúng đắn, và sự đóng góp khu vực tư nhân để thực hiện chủ trương là đúng đắn”, Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Thị Kim Ngân nhấn mạnh.

Nhiều nhiều công trình trọng điểm quốc gia, nhiều tuyến đường quan trọng được đầu tư xây dựng đàng hoàng đã góp phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội của cả nước, của vùng, địa phương nơi có công trình đi qua.

Tuy nhiên, Chủ tịch Quốc hội cũng chỉ ra, những hạn chế, bất cập như BOT chỉ tập trung vào dự án giao thông đường bộ, hay chưa có tiêu chí rõ ràng để chọn những tuyến đường nào thì làm BOT.

“Có đường nhà đầu tư đã làm sẵn rồi thì ta lại có đoạn BOT, tức là nâng cấp, cải tạo trên con đường sẵn có, tạo nên tình trạng phí chồng phí, đã thu phí bảo trì đường bộ rồi giờ lại thu phí BOT, nên tạo ra dư luận không tốt trong chủ trương kêu gọi xã hội hoá”, Chủ tịch Quốc hội lưu ý.

Việc lập, phê duyệt dự án BOT, lựa chọn nhà thầu, đặt trạm thu phí cũng còn bất cập. Bên cạnh đó, chất lượng của một số dự án đầu tư theo hình thức BOT còn chưa tốt.

Theo Chủ tịch Quốc hội, phải tiếp tục rà soát chính sách pháp luật về BOT; Chính phủ cần xây dựng quy hoạch tổng thể về hệ thống giao thông Việt Nam, bao gồm tất cả các loại hình, có quy tắc ưu tiên theo thứ tự rõ ràng, chỗ nào cần làm BOT, chỗ nào cần làm trước; nâng cao trách nhiệm của cơ quan quản lý Nhà nước trong thẩm định, phê duyệt dự án…

Thảo Nguyên