(Thanh tra) - Hơn 30 năm gắn bó với nghề Thanh tra (1989 - 2023), TS Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của ngành. Ông là một trong những thanh tra viên tận tụy, tiêu biểu cho hình ảnh người cán bộ thanh tra tận tâm với nghề.
Tôi biết đến TS Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Thanh tra Chính phủ qua nhiều câu chuyện của đồng nghiệp. Trong những câu chuyện đó, mọi người vẫn hay trìu mến gọi ông là “Tổng đài” giải đáp thanh tra, khiếu tố, phòng, chống tham nhũng. Với tôi, một phóng viên ngoài ngành, cái tên gọi đó vừa gợi sự tò mò, vừa phản ánh phần nào sự uyên thâm, tận tụy của một người cả đời gắn bó với nghề thanh tra.
Hẹn gặp ông vào một ngày đầu Thu Hà Nội, trong góc quán cafe nhỏ, ông cởi mở chia sẻ từng lát cắt nghề nghiệp, từng trải nghiệm của nghề thanh tra với nhiều suy tư và trách nhiệm.
Hơn 30 năm gắn bó với ngành Thanh tra (1989 - 2023), TS Đinh Văn Minh, nguyên Vụ trưởng Vụ Pháp chế (Thanh tra Chính phủ) đã có nhiều đóng góp cho sự phát triển của ngành. Ông là một trong những thanh tra viên tận tụy, tiêu biểu cho hình ảnh người cán bộ thanh tra tận tâm với nghề thanh tra.
Chia sẻ về nghề thanh tra, ông nói, truyền cảm hứng trong nghề thanh tra không đến từ những câu chuyện “đao to búa lớn”, mà từ sự kiên trì, bền bỉ và những kết quả cụ thể trong những công việc thường nhật.
Khi tôi hỏi về hành trình gắn bó với nghề thanh tra, ông chia sẻ: “Sức ép, cám dỗ là một trong những thách thức cán bộ thanh tra phải đối diện. Có những tình huống, họ dễ bị cám dỗ bởi lợi ích cá nhân. Chẳng hạn, nếu phát hiện sai phạm 10 tỷ đồng, chỉ “nương tay” báo cáo 6, 7 tỷ đồng thôi cũng đã có thể nhận được “cảm ơn” không nhỏ từ đối tượng thanh tra. Chưa kể, áp lực từ nhiều phía dưới nhiều hình thức tinh vi khiến việc giữ mình chưa bao giờ là điều dễ dàng”.
“Thực tế đã có những người không giữ được mình, nhưng cũng không ít những cán bộ thanh tra đã vượt qua được cám dỗ, luôn thể hiện bản lĩnh và sự liêm chính của nghề thanh tra. Có thể có những nguyên nhân khách quan từ ngoại cảnh, nhưng xét cho cùng cái chính vẫn là tự bản thân mỗi người quyết định, lựa chọn cách hành xử của bản thân trong mỗi tình huống cụ thể, đôi khi đó cả là một cuộc đấu tranh với chính bản thân mình, “kẻ thù lớn nhất của con người” như đạo Phật răn dạy.
Tôi nghĩ sự tận tâm và liêm chính luôn phải là tiêu chuẩn hàng đầu của một công chức, nhất là người đó lại là công chức thanh tra, như Bác Hồ đã từng căn dặn: “Cán bộ thanh tra như cái gương cho người ta soi mặt”. Một doanh nhân được đánh giá bởi hiệu quả kinh tế. Nhưng người làm công vụ, ở Việt Nam và nhiều quốc gia trên thế giới được đánh giá bằng sự liêm chính, ý thức chấp hành pháp luật, sự chuẩn mực về đạo đức công vụ. Khi lựa chọn làm người thực thi công vụ, cũng đồng nghĩa với việc lựa chọn một hệ giá trị. Họ là hình ảnh của công quyền, là nơi mà người dân đánh giá và thể hiện niềm tin vào nền công vụ. Bài học từ những người từng sa ngã luôn là lời nhắc nhở, cảnh tỉnh đắt giá về giá trị của chuẩn mực sống. Đó là, đừng chỉ nhìn vào vật chất, tiền tài, chức vụ mà những phẩm chất đạo đức, vai trò, trách nhiệm đối với nghề nghiệp cùng những đóng góp cho xã hội mới là giá trị của một người công chức nói chung, và cán bộ thanh tra nói riêng”, TS Đinh Văn Minh bộc bạch.
Quan niệm sống đó cũng đã trở thành kim chỉ nam làm nghề thanh tra, giữ nghề và là sợi dây neo vững chắc để ông vượt qua nhiều khó khăn, thách thức, trong đó có cả những sức ép, cám dỗ trong suốt mấy chục năm làm công tác thanh tra.
3 thập niên công tác trong ngành Thanh tra, TS Đinh Văn Minh đã chứng kiến những bước phát triển quan trọng của ngành. Ông cho biết, trước thời kỳ đổi mới, trong bối cảnh nền kinh tế tập trung quan liêu bao cấp, hoạt động thanh tra chủ yếu mang tính xem xét, đánh giá của cấp trên đối với cấp dưới trong việc thực hiện pháp luật và nhiệm vụ, kế hoạch được giao.
Đến Hiến pháp năm 1992, cùng với sự phát triển của nền kinh tế nhiều thành phần, hệ thống thanh tra chuyên ngành ra đời và phát triển mạnh mẽ, trở thành công cụ quan trọng đảm bảo việc chấp hành pháp luật của mọi tổ chức, cá nhân.
Bước sang giai đoạn phát triển mới của đất nước, khi chuyển từ nền hành chính quản lý sang nền hành chính phục vụ với nhiều cải cách mạnh mẽ về thể chế, tổ chức bộ máy đến phương thức hoạt động, ông cho rằng ngành Thanh tra càng cần phát huy vai trò kiến tạo, góp phần thúc đẩy phát triển.
“Trong các báo cáo tổng kết hằng năm, chúng ta thường thấy kết quả thể hiện qua những con số: Phát hiện bao nhiêu sai phạm, kiến nghị thu hồi bao nhiêu tỷ đồng cho ngân sách… Đó là những kết quả quan trọng, đáng quý. Tuy nhiên sẽ càng có ý nghĩa hơn nếu làm rõ nguyên nhân dẫn đến sai phạm, đề xuất hướng giải quyết.
Thực tế, có những sai phạm xuất phát từ “lỗ hổng” của hệ thống pháp luật, khi quy định chưa theo kịp thực tiễn. Có sai phạm là do sự yếu kém về trình độ của chính người thực thi công vụ, thiếu hiểu biết hoặc hiểu biết không đầy đủ quy định của pháp luật, và cũng có những sai phạm xuất phát từ động cơ tư lợi.
Do đó, cuộc thanh tra nào, kết luận thanh tra nào cũng cần đặt trong tầm nhìn phục vụ phát triển. Làm thế nào để từ việc xử lý sai phạm hôm nay, sang năm sau, số vi phạm giảm đi. Làm sao có những kiến nghị xác đáng để bộ máy quản lý hoạt động hiệu quả hơn, minh bạch hơn và chất lượng phục vụ nhân dân ngày một tốt hơn.
Tương tự, trong công tác xây dựng pháp luật, thay vì chỉ đặt câu hỏi: “Một quy định pháp luật có thể tồn tại những kẽ hỡ nào để có giải pháp ngăn ngừa?”, cần chủ động xem xét “quan hệ xã hội mà pháp luật này điều chỉnh đang gặp khó khăn, vướng mắc gì, cần quy định thế nào để tháo gỡ khó khăn, khơi thông phát triển”.
Lấy ví dụ gần đây, tại cuộc họp của Ban Chỉ đạo Trung ương về chính sách nhà ở và thị trường bất động sản ngày 22/9, Thủ tướng nêu vấn đề nghịch lý nhà ở: Nhân dân không có chỗ ở nhưng lại không thể mua được nhà, dù Nhà nước đã quan tâm, có chính sách hỗ trợ và thực tế còn nhiều nhà đất không được sử dụng? Vấn đề đặt ra không chỉ là quản lý chặt chẽ thị trường bất động sản bằng những biện pháp hành chính, mà từ thực tiễn công tác thanh tra còn phải tìm giải pháp khơi thông quá trình phát triển nhà ở xã hội cho người dân, kiến tạo để thu hút các doanh nghiệp và doanh nhân trong và ngoài nước hăng hái đầu tư nguồn lực vào lĩnh vực này. Rồi các thủ tục hành chính trong mọi lĩnh vực của đời sống xã hội, cái gì có thể bỏ, cái gì có thể giảm bớt, cái gì có thể gây ra phiền hà, sách nhiễu… là những điều mà cán bộ thanh tra luôn phải quan tâm trong quá trình thực thi công vụ của mình.
Chỉ khi xem xét, đánh giá, giải quyết các vấn đề dưới con mắt kiến tạo, phát triển như vậy, ngành Thanh tra mới có thể làm tốt sứ mệnh của mình, thực sự phát huy vai trò bảo vệ, kiến tạo và đồng hành cùng sự phát triển của đất nước”, TS Đinh Văn Minh khẳng định.
Trong chia sẻ của mình, TS Đinh Văn Minh cũng nhấn mạnh vai trò nòng cốt của công tác cán bộ. Ông nhận định, đội ngũ cán bộ thanh tra hiện nay đã có bước phát triển về chất với năng lực chuyên môn ngày càng chuyên sâu trong nhiều lĩnh vực.
Trong giai đoạn phát triển mới, cán bộ thanh tra cần có tâm thế là lực lượng phục vụ nhân dân. Để đạt được điều này, người làm nghề thanh tra không những phải nắm vững các quy định pháp luật, mà còn cần trang bị cho mình kiến thức đa ngành, từ kinh tế, văn hóa, công nghệ cho tới ngoại ngữ... Đặc biệt, công tác đào tạo, bồi dưỡng văn hóa liêm chính cần được chú trọng hơn nữa, trở thành một hoạt động thường xuyên, liên tục của ngành. Cần nói thêm rằng cán bộ thanh tra không chỉ giữ gìn chữ “liêm” mà còn thể hiện sự chính trực, thẳng thắn, có bản lĩnh, kiên quyết đấu tranh với tệ tham những, lãng phí, tiêu cực trong các cơ quan, tổ chức và cả ngoài xã hội, “không có vùng cấm, không có ngoại lệ” theo quan điểm chỉ đạo của Đảng và Nhà nước ta hiện nay.
Ngành Thanh tra cũng cần có cơ chế, chính sách thu hút những cán bộ giàu kinh nghiệm trong công tác điều hành, quản lý. Thanh tra thường liên quan trực tiếp đến việc phát hiện và khắc phục các lỗ hổng trong quản lý. Do đó, việc thu hút những cán bộ kinh nghiệm quản lý sẽ giúp nâng cao hiệu quả công tác thanh tra.
Song song với đào tạo và rèn luyện nội lực, công tác truyền thông cũng cần được quan tâm nhiều hơn nữa. Truyền thông không chỉ giúp xã hội có cái nhìn đầy đủ, toàn diện, thấu đáo về vai trò, vị trí và hoạt động của ngành Thanh tra, mà còn tạo điều kiện để nhân dân biết, chia sẻ, tin tưởng và đồng hành cùng các hoạt động của ngành Thanh tra.
“Nhìn lại chặng đường 80 năm qua, có thể nói, Thanh tra đã trưởng thành cùng với quá trình phát triển của đất nước. Trong giai đoạn phát triển mới, tôi tin ngành sẽ ngày càng chuyên nghiệp, hiện đại, trở thành lực lượng xứng đáng trong Chính phủ kiến tạo, liêm chính, hành động, phục vụ. Đồng thời là công cụ đắc lực bảo vệ quyền, lợi ích hợp pháp của người dân, lợi ích chung của trật tự công cộng; đặc biệt là góp phần khơi thông mọi nguồn lực, tạo điều kiện cho sự phát triển thịnh vượng, hùng cường của đất nước trong kỷ nguyên mới”, TS Đinh Văn Minh nói.
Tháng 5/2023, TS Đinh Văn Minh nhận quyết định hưởng chế độ hưu trí sau 34 năm gắn bó với ngành Thanh tra. Rời nhiệm sở, ông tiếp tục với nghề thanh tra bằng những đóng góp cho sự phát triển của ngành thông qua công tác nghiên cứu, giảng dạy, tham gia góp ý và hoàn thiện các văn bản pháp luật…
Trong suốt hành trình sự nghiệp, những nỗ lực và đóng góp của TS Đinh Văn Minh đã được ghi nhận bằng nhiều phần thưởng cao quý: Bằng khen, danh hiệu Chiến sĩ thi đua ngành, cùng Huân chương Lao động hạng Ba.
Song cảm nhận của tôi khi trò chuyện với ông giúp tôi nhận ra rằng, chính sự tận tâm, liêm chính cùng tư duy kiến tạo, đổi mới, TS Đinh Văn Minh đã trở thành câu chuyện truyền cảm hứng về người cán bộ thanh tra.
