Tình trạng khai thác cát tạo ra những “hố bom” đe dọa đến đất sản xuất của người dân. Ảnh: Khoa Lê

Tháng 4/2019, Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn (NN&PTNT) tỉnh Ninh Thuận đã phải trình Văn bản số 940, đề xuất UBND tỉnh thực hiện giải pháp xây kè chống sạt lở nhiều khu vực trên các mỏ cát, vì nhiều đơn vị cố tình vi phạm trong khai thác, gây sạt lở bờ sông, làm mất đất sản xuất nông nghiệp và ảnh hưởng cuộc sống của người dân.

Theo ghi nhận của chúng tôi, sông Dinh đoạn chảy qua địa bàn thôn Nha Hố và thôn Phú Thủy, xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn và xã Phước Sơn, huyện Ninh Phước đang bị khai thác cát và sạt lở bờ sông.

Ông Nguyễn Đài, thôn Nha Hố 2, xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn bức xúc nói: “Tình trạng múc cát, rồi nạo vét lòng sông quá sâu làm đất trong bờ bị sụp ra. Khi chúng tôi kiến nghị, các ngành chức năng nói do thiên nhiên gây ra. Khi chưa khai thác cát thì không bao giờ xảy ra sạt lở”.

Khoảng 1,5ha đất nông nghiệp của gia đình ông Đài bị cuốn phăng kể từ khi xuất hiện 3 mỏ khai thác cát. Mặc dù, UBND tỉnh Ninh Thuận đã chỉ đạo tạm dừng hoạt động của mỏ cát có ảnh hưởng xấu đến việc xây dựng kè chống sạt lở phía bên kia sông của xã Phước Sơn.

Nhưng, nỗi lo đối với ông Đài và một số người khác vẫn chưa thể kết thúc.

Ghi nhận tại khu vực bờ sông thuộc thôn Nha Hố, song hành với tiến độ xây dựng kè chống sạt lở, các mỏ cát tự phát cũng tranh thủ tăng công suất hoạt động. Mặc dù khai thác trái phép nhưng lại không hề lén lút.

Những chiếc máy cày khai thác cát trái phép tại khu vực thôn Nha Hố. Ảnh: Khoa Lê

Sau nhiều ngày theo dõi, chúng tôi đã ghi nhận được cứ chiều đến các xe máy cày thay nhau ra, vào lấy cát. Mặc cho sạt lở xung quanh. Điều đáng nói những “hố bom” khoét hàm ếch rộng cứ ngày một tiến dần đến sát đất sản xuất của người dân. Đặc biệt là khi mùa mưa đang đến gần.

Theo người dân cho biết, ngày trước khu vực trên chỉ là con lạch nhỏ nhưng bây giờ đã trở thành những “hố” khổng lồ kéo dài. Tình trạng trên xảy ra một thời gian dài, nhưng không có sự can ngăn của lực lượng chức năng nào…!

Ông Nguyễn Đài chia sẻ: Ngày xưa, cây cối xung quanh bờ sông rất nhiều. Nhưng giờ đã tan nát rồi chứ không phải biến dạng nữa. Dùng từ đau xót cũng đúng cho những người dân có đất ở quanh khu vực sông Dinh. Đặc biệt, quanh các mỏ cát đang khai thác người dân đang phải đối diện với nhiều khó khăn, những bức xúc từ nhiều năm nay của người dân phải “giấu trong lòng” vì liên tục “kêu cứu” mà không được giải quyết.

Còn khu vực sông Dinh ở tại thôn Phú Thủy, xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn có một con đường “độc đạo” dưới lòng sông. Từ nhiều năm trước, con đường trên vốn là nơi qua lại của hầu hết hộ dân sản xuất nương rẫy ở bên kia sông mùa nước cạn, nhưng, giờ thì việc đi lại không còn an toàn như trước.

Đất của gia đình ông Đài bị sạt lở trước đó. Ảnh: Khoa Lê

Ông Trần Trung Hiếu, thôn Phú Thủy, xã Mỹ Sơn cho biết: Trước kia chỉ có người dân địa phương lấy cát. Nhưng, từ năm 2012 việc khai thác cát trở nên rầm rộ hơn. Đến năm 2015, việc khai thác cát có chiều hướng tăng nên người dân chúng tôi đã ngăn cản. Các sở, ngành ở tỉnh Ninh Thuận đã họp dân nhưng cũng không giải quyết được. Giờ việc khai thác vẫn còn hoạt động. Bà con có đất ven sông ở đây đang rất lo lắng vì sợ sạt lở.

Nói về con đường “độc đạo” qua sông, ông Hiếu cho hay: “Ngày xưa, dưới lòng sông có đá, có cát thì xe máy cày, xe bò đều qua được. Bây giờ con đường này rất khó đi, có khi người dân đi sẽ bị lún xe phải lấy xe khác kéo”.

Ông Dương Văn Phi, thôn Phú Thủy, xã Mỹ Sơn thì bức xúc nói: “Lúc trước việc khai thác cát rất nhiều. Có khi cả ngày, cả đêm. Bà con chúng tôi đã ra ngăn cản. Khi xã xuống can ngăn rồi chuyện cũng như không”.

Trưởng thôn Phú Thủy Nguyễn Văn Nguyên, cho biết: “Đa số người dân thôn Phú Thủy có đất nông nghiệp đang canh tác chủ yếu nằm bên kia sông, nên việc qua lại sông rất nhiều. Trước kia, việc đi lại của người dân rất thuận lợi. Nhưng bây giờ đi lại rất khó khăn dù là mùa khô, nước sông cạn. Bao nhiêu năm bà con nhân dân thôn Phú Thủy đã kiến nghị rất nhiều trong các cuộc tiếp xúc cử tri cấp tỉnh, huyện, kể cả Quốc hội, nhưng cũng không giải quyết được gì. Việc khai thác cát chỉ tạm ngưng một thời gian rồi hoạt động lại. Trước kia việc khai thác rất xa dân cư, nhưng giờ việc khai thác cát đã tràn lên gần khu dân cư. Hiện, thôn Phú Thủy có Công ty Sơn Long Thuận đang khai thác cát”.

Bài 2: “Cổ ngắn không kêu đến trời”

CTV Khoa Lê