(Thanh tra) - Sau cuộc sáp nhập mang tính lịch sử giữa hai tỉnh Đồng Nai và Bình Phước, một đơn vị hành chính - kinh tế mới đã hình thành với quy mô lớn cả về diện tích, dân số và tiềm lực phát triển. Nhưng điều đang được kỳ vọng không chỉ dừng lại ở những con số, mà là khả năng chuyển hóa sức mạnh tổng hợp thành cải cách thể chế thực chất – động lực cốt lõi để Đồng Nai giữ vững vị thế trong cuộc cạnh tranh thu hút dòng vốn đầu tư nước ngoài (FDI) chất lượng cao.
Cải cách thể chế - nền tảng chuyển hóa quy mô thành năng lực cạnh tranh
Không thể phủ nhận, việc hợp nhất Bình Phước vào Đồng Nai đã tạo ra một đơn vị hành chính có quy mô lớn hơn, đi kèm với nguồn tài nguyên đất đai, dân số và không gian quy hoạch dồi dào. Nhưng nếu chỉ dừng lại ở sự cộng gộp địa lý thì khó tạo ra đột phá. Điều cần thiết là một cuộc cải cách thể chế sâu rộng, trong đó “thể chế” không chỉ là hệ thống luật lệ, mà còn bao gồm cả năng lực tổ chức, mức độ phối hợp liên ngành, liên cấp, và tính minh bạch trong điều hành.
Theo các chuyên gia kinh tế, thời điểm sau sáp nhập chính là cơ hội “vàng” để tỉnh Đồng Nai tái thiết lại toàn bộ hệ sinh thái đầu tư, từ việc rà soát và điều chỉnh quy hoạch công nghiệp, đơn giản hóa quy trình cấp phép, cho đến việc hoàn thiện hành lang pháp lý và thực thi hiệu quả các chính sách ưu đãi. Việc định hình lại cấu trúc hành chính cũng giúp tỉnh mạnh dạn phân cấp, phân quyền thực chất – điều kiện tiên quyết để hiện thực hóa chính quyền số và tạo dựng niềm tin từ nhà đầu tư quốc tế.
Hành lang công nghiệp – đô thị – logistics: Trục phát triển mới hậu sáp nhập
Trên nền địa lý mở rộng, Đồng Nai đã nhanh chóng định hình trục phát triển kinh tế chiến lược kéo dài từ Biên Hòa, Long Thành, Trảng Bom lên đến Tân Phú, Phú Riềng và Đồng Xoài. Đây không chỉ là tuyến kết nối giữa các khu công nghiệp hiện hữu và quỹ đất dồi dào của Bình Phước, mà còn là hành lang kinh tế mới dựa trên lợi thế của hệ thống hạ tầng giao thông đang được đầu tư đồng bộ.
Các dự án trọng điểm như cao tốc Biên Hòa – Vũng Tàu, Dầu Giây – Tân Phú – Liên Khương, quốc lộ 13, quốc lộ 14 hay Cảng hàng không quốc tế Long Thành đóng vai trò “xương sống” kết nối nội vùng và liên vùng. Nếu kết hợp tốt giữa “lực kéo” đầu tư công và “lực đẩy” FDI, Đồng Nai có thể tạo nên chuỗi công nghiệp – đô thị – dịch vụ liên hoàn, phát triển bền vững và giảm áp lực cho các đô thị lõi như TP HCM.
Tăng trưởng FDI: Số lượng ấn tượng, chất lượng cải thiện
Trong 6 tháng đầu năm 2025, tỉnh Đồng Nai mới đã vươn lên vị trí thứ 4 cả nước về thu hút FDI với gần 2 tỷ USD vốn đăng ký, trong đó có 94 dự án mới, 71 lượt điều chỉnh tăng vốn và 39 lượt góp vốn, mua cổ phần. Đặc biệt, các dự án thuộc lĩnh vực công nghiệp hỗ trợ, công nghệ cao, cơ khí chính xác, chế biến và sản phẩm thân thiện với môi trường chiếm tỷ trọng lớn – phản ánh định hướng chiến lược “chọn lọc đầu tư” đang phát huy hiệu quả.
So với giai đoạn trước sáp nhập, không chỉ quy mô dự án tăng lên mà nhà đầu tư cũng sẵn sàng mở rộng quy mô hiện hữu. Những quốc gia có nền công nghiệp phát triển như Hàn Quốc, Nhật Bản, Đài Loan tiếp tục dẫn đầu trong số lượng và quy mô vốn đầu tư. Đây là tín hiệu tích cực về niềm tin của nhà đầu tư vào môi trường thể chế và hạ tầng của Đồng Nai mới.
Thách thức còn đó – Thể chế cần mạnh mẽ hơn quy mô
Dẫu vậy, không thể phủ nhận Đồng Nai vẫn đang đối mặt với những thách thức lớn. Việc hợp nhất hành chính khiến một số quy trình, dữ liệu quản lý đất đai – đầu tư – môi trường chưa đồng bộ. Năng lực cán bộ, nhất là cấp xã/phường vẫn chưa bắt kịp với mô hình quản trị mới. Sự chồng chéo giữa các quy hoạch cũ và mới, nếu không được xử lý dứt điểm, có thể làm chậm tiến trình triển khai dự án.
Ngoài ra, bản thân nhà đầu tư cũng đòi hỏi nhiều hơn từ chính quyền: Không chỉ là chính sách ưu đãi, mà là tốc độ xử lý, sự minh bạch và nhất quán trong thực thi. Nếu thể chế không theo kịp thực tiễn đầu tư, các cơ hội có thể nhanh chóng chuyển hướng sang các địa phương khác có tốc độ cải cách mạnh mẽ hơn.
Cuộc sáp nhập này, nếu được quản lý tốt, có thể trở thành “cú huých thể chế” cho toàn vùng Đông Nam bộ. Trong mô hình tỉnh mới, Đồng Nai có cơ hội thiết lập một hình mẫu về điều hành đầu tư công hiệu quả, phân cấp mạnh mẽ, ứng dụng số hóa và minh bạch hóa môi trường kinh doanh.
Nếu chính quyền Đồng Nai biết tận dụng thời cơ này để điều chỉnh quy hoạch công nghiệp theo hướng đồng bộ – liên kết vùng, đẩy mạnh cải cách hành chính và quản trị số, thì không chỉ dòng vốn FDI sẽ tiếp tục đổ về, mà tỉnh còn có thể đóng vai trò trung tâm điều phối tăng trưởng cho toàn khu vực.
Không gian địa lý có thể hợp nhất bằng nghị quyết, nhưng không gian thể chế chỉ có thể mở rộng bằng cải cách thực chất. Đồng Nai sau sáp nhập đang có đầy đủ cơ hội để vươn lên, nhưng để làm được điều đó, cải cách thể chế phải là “trục chính” – không thể là phụ lục.
