Đề xuất 2 phương án
Dự thảo Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi đang được lấy ý kiến, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế tiêu thụ đặc biệt với thuốc lá rất cao. Ngoài thuế theo tỉ lệ như hiện nay, thuốc lá sẽ chịu thêm thuế tuyệt đối nữa.
Theo Bộ Tài chính, thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá hiện là 75%. Tuy nhiên, Tổ chức Y tế thế giới đánh giá tỉ lệ thuế thuốc lá trên giá bán chỉ chiếm 38,8% nên giá bán thuốc lá của Việt Nam còn rất thấp so với các nước như Singapore là 69%, Thái Lan là 70%...
Tỉ lệ người hút thuốc lá ở độ tuổi trưởng thành khá cao, chiếm trên 42%.
Để đảm bảo sức khỏe cộng đồng và giảm lượng tiêu thụ thuốc lá, Bộ Tài chính đề xuất tăng thuế tiêu thụ đối với thuốc lá.
Theo đó, trong dự thảo Luật Thuế tiêu thụ sửa đổi, Bộ Tài chính đề xuất hai phương án.
Phương án 1: năm 2026 vẫn giữ nguyên mức 75% và bổ sung 2.000 đồng/bao. Từ năm 2027 - 2030, mỗi năm thuế tăng thêm 2.000 đồng/bao. Đến năm 2030, mức thuế tuyệt đối là 10.000 đồng/bao.
Phương án 2: năm 2026 khi Luật Thuế tiêu thụ đặc biệt sửa đổi chính thức có hiệu lực, cùng với việc giữ nguyên tỉ lệ tính thuế 75% trên giá bán như hiện nay, mức thuế tuyệt đối với thuốc lá là 5.000 đồng/bao.
Mỗi năm sau tăng thêm 1.000 đồng/bao. Đến năm 2030, thuế tăng lên 10.000 đồng/bao.
Để giảm lượng tiêu thụ đối với thuốc lá, Bộ Tài chính nghiêng về phương án 2.
Lo ngại thuốc lá lậu gia tăng
Nhiều ý kiến cho rằng, cả hai phương án mà Bộ Tài chính đề xuất quá đột ngột với doanh nghiệp. Điều này sẽ tác động tiêu cực đến ngành thuốc lá.
Theo đó, mức tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá vào năm 2026 là 1.000 đồng/bao. Mỗi năm sau tăng 500 đồng/bao và đến năm 2030 là 3.000 đồng/bao.
Nguy cơ thuốc lá lậu sẽ gia tăng sau khi tăng mạnh thuế đối với thuốc lá. Đây không phải là vấn đề của riêng Việt Nam. Do vậy, Bộ Tài chính cần đánh giá cẩn trọng để có lộ trình tăng thuế phù hợp với mức thị trường dần dần chấp nhận được.
Bên cạnh việc tăng thuế, cơ quan chức năng cần áp dụng biện pháp chống buôn lậu đối với thuốc lá cho hiệu quả hơn" - bà Đinh Thị Quỳnh Vân - chủ tịch PwC Việt Nam khuyến cáo và nêu kinh nghiệm các nước Anh, Đức, Malaysia... đã tăng thuế khá cao với thuốc lá.
Sau khi tăng thuế, lượng tiêu thụ thuốc lá hợp pháp giảm mạnh nhưng thuốc lá bất hợp pháp gia tăng. Vì vậy, nạn buôn lậu thuốc lá sẽ trở nên trầm trọng.
Bà Nguyễn Thị Cúc, Chủ tịch Hội tư vấn Thuế Việt Nam góp ý Bộ Tài chính cần nghiên cứu một cách thận trọng phương án, lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá.
Theo bà, mức tăng thuế cần đảm bảo hài hòa giữa lợi ích sức khỏe cộng đồng, ổn định sản xuất kinh doanh của doanh nghiệp và ngân sách của Nhà nước.