Ảnh minh họa

Theo Thứ trưởng Bộ Công thương Nguyễn Thành Biên, kim ngạch xuất khẩu (XK) 3 tháng đầu năm của cả nước đạt 24,52 tỷ USD, tăng 23,6% so với cùng kỳ. Trong đó, kim ngạch XK của khu vực 100% vốn nước ngoài đạt 8,98 tỷ USD, tương đương so với cùng kỳ; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đạt 15,54 tỷ USD, tăng 43% so với cùng kỳ.

Đặc biệt, nhập siêu đã được kiềm chế với giá trị 3 tháng ước đạt khoảng 251 triệu USD, bằng 1,02% kim ngạch XK. Tính đến hết Quý I/2012, cả nước đã có 8 nhóm hàng có kim ngạch XK đạt trên 1 tỷ USD gồm thủy sản, cà phê, dầu thô, dệt may, da giày, máy vi tính…

Tuy nhiên, kết quả XK Quý I/2012 cũng cho thấy, một số mặt hàng nông thủy sản XK chủ lực đang có dấu hiệu chững lại do khó khăn về thị trường và giảm giá trị XK (gạo giảm 42,5% về lượng và 42,5% về trị giá; cà phê giảm 10% về lượng và 12% về trị giá; sắn giảm 10% về lượng và giảm 18,5% về trị giá…). Do vậy, tính chung cả 3 tháng, nhóm hàng nông sản, thủy sản chỉ đạt kim ngạch 4,52 tỷ USD, giảm 7,7% so với cùng kỳ.

Riêng với nhóm hàng nhiên liệu khoáng sản do vẫn có thuận lợi về giá nên mặc dù lượng XK tiếp tục giảm nhưng kim ngạch vẫn tăng 10% so với cùng kỳ. Ngoài ra, XK của nhóm hàng công nghiệp chế biến vẫn giữ vai trò quan trọng với kim ngạch đạt 15,37 tỷ USD, tăng 39% so với cùng kỳ và chiếm tỷ trọng 62,7% tổng kim ngạch XK. Trong đó, điện thoại di động tiếp tục là mặt hàng có kim ngạch cao (2,86 tỷ USD) và tăng trưởng mạnh so với cùng kỳ (tăng 80%). Đây là tín hiệu tốt và là cơ sở để dự báo XK năm nay sẽ tăng trưởng khá và bù đắp lại phần giảm giá trị XK của nhóm hàng nông sản.

Lý giải nguyên nhân dẫn đến tình trạng sụt giảm giá trị và sản lượng XK gạo, ông Trương Thanh Phong, Chủ tịch Hiệp hội lương thực Việt Nam (VFA) cho biết, XK gạo của Việt Nam đang gặp khó khăn do thị trường truyền thống bị các nước Ấn Độ, Pakistan, Myanmar... xâm nhập, chiếm lĩnh thị phần bằng việc chào bán gạo với giá “mềm” hơn giá của chúng ta. Ngoài ra, trong sản xuất, người nông dân cũng gặp không ít khó khăn do gạo cấp thấp chiếm hơn 50%, gạo này hiện nay khó tiêu thụ, nếu có bán được thì giá cũng thấp.

Tổng thư ký Hiệp hội chế biến và XK thủy sản Việt Nam (VASEP) Trương Đình Hòe cho rằng, hiện nay ngành Thủy sản XK đang tiếp tục đối mặt với tình trạng thiếu hụt nguyên liệu, quản lý con giống, quản lý chất lượng vệ sinh an toàn thực phẩm… và chưa có phương hướng để khắc phục. Việc thực thi Luật Thuế bảo vệ môi trường đối với mặt hàng túi ni lông chưa hợp lý đã gây trở ngại đến hoạt động XK và hiệu quả kinh doanh của doanh nghiệp (DN). Giá cước vận tải, xăng, gas tăng dẫn đến tình trạng biến động giá cả chi phí đầu vào, làm ảnh hưởng lớn đến hoạt động của DN. Trước tình trạng này, nhiều DN thủy sản đã phải bán sản phẩm cho đối tác với giá không có lãi để tránh tồn kho và thiếu vốn xoay vòng sản xuất.

Theo đánh giá của Bộ Công thương, giá XK hàng hóa năm 2012 đang có xu hướng giảm sau khi đã tăng mạnh trong năm 2011. Điều này tác động không nhỏ tới hiệu quả kinh doanh của các DN, đặc biệt là đối với lĩnh vực phải nhập khẩu nguyên phụ liệu để sản xuất hàng XK, DN đang gặp nhiều khó khăn do đã nhập nguyên phụ liệu với giá cao năm 2011, không bán được sản phẩm với giá có lãi, dẫn đến tồn kho, ứ đọng vốn cho sản xuất. Mặt khác, dù lãi suất ngân hàng đã hạ nhưng khả năng tiếp cận vốn vay vẫn là một trong những khó khăn lớn với DN XK, nhất là DN nhỏ và vừa.    

Để giúp DN tháo gỡ khó khăn, Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên cho biết, trong thời gian qua Bộ Công thương đã thường xuyên phối hợp và tổ chức họp giao ban liên ngành với các Bộ, ngành, Hiệp hội… để kịp thời nắm bắt tình hình, tháo gỡ khó khăn trong sản xuất. Trong đó phải kể tới các động thái tích cực như: Kiến nghị giãn thuế thu nhập cho DN, triển khai thí điểm đề án bảo hiểm tín dụng XK. Đặc biệt là việc chỉ đạo các đơn vị thuộc Bộ tiếp tục triển khai hỗ trợ DN phát triển thị trường như đẩy mạnh các hoạt động đàm phán song phương, đa phương; đẩy mạnh triển khai các Hiệp định FTA đã ký kết. Hỗ trợ DN trong nước khai thác thị trường XK, nghiên cứu chính sách, quy định của nước bạn, nhất là các quy định liên quan đến rào cản thương mại đối với hàng nhập khẩu để kịp thời cảnh báo cho DN Việt Nam chủ động đối phó…

Tuy nhiên, theo Thứ trưởng Nguyễn Thành Biên, kinh phí xúc tiến thương mại năm 2012 rất hạn chế, chỉ được bố trí khoảng 15 tỷ đồng, tương đương 27,3% so với năm 2011. Do vậy, Bộ Công thương cũng khuyến nghị các DN nên tích cực tự đẩy mạnh xúc tiến thương mại, mở rộng thị trường và tìm kiếm những cơ hội hợp tác mới để nâng cao kim ngạch hàng hóa XK trong năm 2012.

Chủ tịch Hiệp hội điều Việt Nam Nguyễn Thái Học:
Năm 2012, ngành Điều sẽ khó đạt kim ngạch XK 1,5 tỷ USD như kế hoạch do giá XK điều 3 tháng đầu năm giảm 2% so cùng kỳ. Lãi suất ngân hàng tăng cao như hiện nay sẽ gây nhiều trở ngại cho hoạt động sản xuất, kinh doanh của DN ngành này. Do vậy tháo gỡ các khó khăn về vốn, tín dụng cho DN ngành Điều là rất cần thiết, vì hiện các DN đang cần khoảng 6.000 tỷ đồng cho thu mua trong nước và 6.000 tỷ đồng cho nhập khẩu điều thô đến hết tháng 9/2012.

Tổng Thư ký Hiệp hội cao su Việt Nam Trần Thị Thúy Hoa:
Trong Quý I/2012 lượng cao su XK đã tăng 37,6% so với cùng kỳ, nhưng giá lại giảm 36%, việc giá cao su XK giảm cũng đã được dự báo từ trước. Dự báo năm nay XK toàn ngành sẽ đạt 2,5 đến 3 tỷ USD và giá sẽ ổn định bởi nhu cầu về cao su thế giới vẫn tăng. Tuy nhiên, hiện nay chất lượng cao su XK không đảm bảo do quá nhiều đầu mối XK, khó kiểm soát chất lượng. Thời gian tới Bộ Công Thương cần xem xét trình Chính phủ đưa cao su là mặt hàng XK có kiện nhằm tạo thuận lợi giúp ngành Cao su tăng trưởng bền vững.

Phi Sơn