Sản xuất sản phẩm đúc đồng của một hộ cá thể

Về sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, đa số ý kiến khẳng định sự quan tâm là rất ít, nếu không muốn nói là không có
Trung tâm Thông tin Phát triển Nông nghiệp Nông thôn (Viện Chính sách Chiến lược Việt Nam) cho biết, mặc dù đóng vai trò quan trọng trong tạo việc làm cho hàng triệu lao động (7,2 triệu lao động năm 2009), thế nhưng các hộ kinh cá thể phi nông nghiệp, đặc biệt là ở khu vực nông thôn lại ít được quan tâm. Theo kết quả điều tra trước đây, sự phát triển của các hộ kinh doanh cá thể phi nông nghiệp cả nước nói chung còn rất hạn chế: Vốn ít (trung bình 80 triệu đồng/hộ/năm), sử dụng ít lao động (trung bình 2 người/hộ và gần 100% số hộ sử dụng ít hơn 5 lao động; một nửa trong số đó chỉ sử dụng 1 lao động).

Còn, theo kết quả điều tra của Trung tâm Thông tin Phát triển Nông nghiệp Nông thôn và Cty Nghiên cứu và Tư vấn Đông Dương mới đây trên 500 hộ kinh doanh cá thể ở Bắc Ninh và Vĩnh Phúc, hộ kinh doanh cá thể có sự tăng trưởng về vốn trong năm 2010. So với năm 2009, lượng vốn cao hơn khoảng 27%, đạt 463 triệu đồng/hộ (mức trung bình cả nước là 80 triệu đồng); quy mô lao động nhỏ, trung bình chỉ 3,7 lao động/hộ, trong đó có 2 lao động là của gia đình, mức này cao hơn mức trung bình của cả nước (1,8 lao động/hộ). Lợi nhuận trung bình năm thu được là trên 10 triệu đồng, tình hình kinh doanh có tốt hơn năm 2009. Tuy nhiên, vẫn có 25% số hộ tự đánh giá kinh doanh kém hơn.

Chưa kể, việc mở rộng mặt bằng kinh doanh còn rất hạn chế (diện tích trung bình 120m2/hộ) trong khi đó đất đai chủ yếu là tài sản của hộ gia đình, mặt bằng đi thuê chỉ chiếm rất ít với 4%. Các hộ cũng gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận nguồn vốn vay chính thức, 80% số vốn kinh doanh là vốn tự có (thấp hơn mức bình quân của cả nước) còn vốn vay ngân hàng chỉ chiếm 15%. Ngoài ra, việc tuyển dụng lao động chất lượng cao khó khăn. Vì vậy, sản phẩm làm ra tiêu thụ ít, khó bán được cho các doanh nghiệp có vốn đầu tư nước ngoài (chỉ 0,5%).

Một chuyên viên thuộc nhóm nghiên cứu cho biết, ngoài những khó khăn trên, các hộ kinh doanh cá thể còn đang chịu không ít loại thuế và chi phí khác; khả năng tiếp cận thông tin và các điều kiện hỗ trợ kinh doanh khó khăn. Thậm chí, việc hỗ trợ từ chính quyền địa phương gần như không có. Có khoảng 70% cơ sở nộp ít nhất một loại thuế và 53% là thuế môn bài (trung bình cả nước chỉ với 40%). Trong khi đó, chất lượng hạ tầng lại đang bị đánh giá là yếu kém. Có đến 25% số hộ được điều tra cho rằng, giao thông ảnh hưởng nghiêm trọng, hơn 1/3 đánh giá cắt điện ảnh hưởng nghiêm trọng tới hoạt động của cơ sở. Về sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương, đa số ý kiến khẳng định sự quan tâm là rất ít, nếu không muốn nói là không có. Thậm chí, các cơ sở còn nhìn nhận vai trò của chính quyền địa phương trong việc cải thiện môi trường kinh doanh của hộ cá thể là không tích cực và chưa có sự ưu tiên thỏa đáng để phát triển kinh doanh cá thể mà chỉ có xu hướng ưu tiên nhiều hơn cho doanh nghiệp…

Có thể nói, việc chưa được quan tâm thỏa đáng làm cho một bộ phận không nhỏ hộ kinh doanh cá thể ở các địa phương đang vướng vào một tình cảnh chung đó là hạn chế trong đầu tư và khó khăn phát triển kinh tế cơ sở. Tuy nhiên, không ít cơ sở cũng chưa thực sự quan tâm đến các thông tin về quy định của pháp luật liên quan đến dự án hoặc quy hoạch của địa phương. Hầu hết đều không tham gia các hiệp hội liên quan đến cơ sở mình… Đây cũng là hạn chế góp phần gia tăng thêm sức cản trong phát triển kinh tế hộ cá thể.

Hữu Oanh