Khách xem gạo hữu cơ Hoa Sữa. Ảnh: Trần Mạnh

Đây là mô hình canh tác lúa gạo đầu tiên tại VN cũng như Đông Nam Á được cấp chứng nhận này, mở ra một hướng đi mới cho ngành lúa gạo VN trong việc thâm nhập thị trường cao cấp của thế giới.

Biến lau sậy thành đồng lúa hữu cơ

Ông Võ Minh Khải, giám đốc Công ty Viễn Phú, cho biết để có được diện tích trên 320ha trồng lúa tại xã Khánh An, huyện U Minh như ngày nay, công ty đã đầu tư trên 30 tỉ đồng và mất hơn ba năm để biến vùng lau sậy hoang vu thành vùng đất bằng phẳng, lúa rau xanh tốt.

Ông Khải kể ngày mới nhận đất lau sậy nơi đây cao hơn cả xe ủi, rắn rết, ong muỗi nhiều vô kể, còn đất đai bị nhiễm phèn nặng. Khi đó nhiều công nhân lái máy ủi phải trùm mền kín từ đầu tới chân trên khoang lái mới dám đưa xe vào đầm lầy. Bản thân ông Richard de Boer, giám đốc Control Union Vietnam, cho biết cách đây ba năm khi đến thăm Nông trại Viễn Phú, ông cảm thấy quá nhiều khó khăn vì xa xôi, cách trở.

Nhưng san lấp mặt bằng, đào hệ thống kênh mương thủy lợi khử phèn mới chỉ là bước đầu, canh tác theo tiêu chuẩn hữu cơ mới là việc khó khăn phức tạp. Để trồng lúa theo quy trình canh tác hữu cơ phải tuân thủ các yêu cầu không được sử dụng các loại phân bón hóa học, thuốc trừ sâu, diệt cỏ hay kích thích tăng trưởng mà chỉ dùng các chế phẩm sinh học.

Đây chính là lý do mà Công ty Viễn Phú phải vào tận vùng U Minh Hạ để triển khai dự án. Bởi những vùng đất canh tác từ trước đã bị tồn dư các loại phân bón và hóa chất trừ sâu, diệt cỏ, tăng trưởng, không dễ gì xử lý hết trong một vài năm.

Trong khi đó quy trình thẩm tra, đánh giá và kiểm định của các cơ quan chứng nhận nước ngoài rất nghiêm ngặt và chặt chẽ. “Chứng nhận thực phẩm hữu cơ” chỉ được gắn trên sản phẩm khi sản phẩm không chứa các loại như: hormone, thuốc kháng sinh, thuốc diệt côn trùng, sâu bọ, trừ cỏ, phân bón hóa học, biến đổi gen, phẩm màu, chất bảo quản...” - ông Richard de Boer nhấn mạnh.

Do không sử dụng hóa chất nên việc chuẩn bị đất và chọn thời điểm gieo hạt để cây lúa có thể cạnh tranh với cây cỏ là cả một vấn đề. Những vụ lúa đầu tiên tại Nông trại Viễn Phú có những thửa ruộng chỉ cho năng suất chưa đầy 1 tấn/ha.

Chứng nhận toàn cầu cho gạo Việt

1.000 tấn gạo hữu cơ ra thị trường Ước tính sản lượng gạo hữu cơ mà công ty đưa ra thị trường năm 2012 đạt khoảng 1.000 tấn các loại. Hiện giá bán loại gạo Hoa Sữa trắng là 35.000 đồng/kg, Hoa Sữa đỏ là 39.000 đồng/kg, hai loại gạo màu tím và đen có giá lần lượt 49.000 đồng/kg và 59.000 đồng/kg.

TS Nguyễn Đăng Nghĩa, giám đốc Trung tâm Nghiên cứu đất - phân bón và môi trường phía Nam, cho biết chứng nhận canh tác hữu cơ còn cao hơn canh tác theo Global GAP vì vậy thành quả đạt được rất đáng khích lệ. Hiện trên thế giới nhiều sản phẩm dán nhãn hữu cơ ngày càng được người tiêu dùng ưa chuộng do an toàn với người sử dụng, an toàn cho môi trường, đồng thời đem lại lợi ích cao về kinh tế cho người sản xuất.
 

Theo ông Richard de Boer, mô hình canh tác hữu cơ là không sử dụng các loại phân bón hóa học, thuốc diệt cỏ hay bất kỳ chất kích thích nào nên đảm bảo chất lượng sản phẩm từ lúc trồng đến khi thu hoạch. Sản phẩm gạo hữu cơ được chứng nhận của VN sẽ có giá trị toàn cầu, đặc biệt là khả năng xuất khẩu vào các thị trường khó như châu Âu, Bắc Mỹ.

Ông Khải cho biết ngay khi giới thiệu mô hình sản xuất cũng như các chứng nhận đạt được, nhiều khách hàng nước ngoài đã đặt vấn đề mua gạo của công ty. Mặc dù trong giai đoạn đầu năng suất lúa còn thấp, nhưng với sự đầu tư kỹ lưỡng và rút kinh nghiệm qua từng vụ, dự kiến năm 2015 năng suất lúa có thể đạt 5 tấn/ ha.

Ngoài ra để có đủ sản lượng lúa gạo cũng như thủy sản, rau xanh theo tiêu chuẩn hữu cơ phục vụ các nhà máy chế biến mà công ty đã và đang đầu tư, Viễn Phú sẽ mở rộng mô hình canh tác này theo hình thức liên kết với người dân. Theo đó, công ty sẽ cung cấp dịch vụ nông nghiệp từ khâu làm đất, giống, chế phẩm sinh học, quy trình canh tác, thu hoạch... và bao tiêu sản phẩm cho người dân.

Trong thời gian tới, Viễn Phú sẽ triển khai chương trình liên kết với 10.000-20.000 hộ nông dân với diện tích từ 10.000-20.000ha tham gia sản xuất lúa hữu cơ. Nếu có sự hỗ trợ từ chính quyền địa phương trong việc xây dựng hệ thống thủy lợi, tỉnh Cà Mau có khả năng mở rộng diện tích canh tác theo quy trình hữu cơ lên đến 100.000ha.

Nhìn chứng nhận hiểu chất lượng Ông Mai Việt Cường, phó giám đốc Công ty cổ phần Viễn Phú (Cà Mau), kể lại chuyến đi tiếp thị tại hội chợ triển lãm Rice Dubai (Các tiểu vương quốc Ả Rập thống nhất) hồi tháng 11-2011, khi nhiều khách quốc tế vào gian hàng của VN cầm sản phẩm gạo hữu cơ Hoa Sữa của công ty lên ngắm nghía và khi nhìn thấy chứng nhận hữu cơ (organic) trên bao bì họ đã nói: “Các ông không cần nói nhiều, nhìn thấy chứng nhận này là chúng tôi hiểu quy trình sản xuất và chế biến gạo của các ông rồi”.