Hệ thống cảng Hải Phòng có chiều dài gần 30 km với 67 doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, trong đó chỉ 50 doanh nghiệp có hoạt động thường xuyên. Hầu hết các khu vực cảng được quy hoạch nhỏ lẻ, mỗi cảng có cơ sở hạ tầng, công nghệ, quy trình quản lý, khai thác hàng vào, ra cảng khác nhau, việc thực hiện Luật Hải quan của doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và công tác quản lý của cơ quan Hải quan gặp nhiều khó khăn.

Trên cơ sở quy định của Luật Hải quan, các văn bản quy định, hướng dẫn thi hành Luật Hải quan và đề xuất của Cục Hải quan TP Hải Phòng; từ tháng 9/2016, Tổng cục Hải quan đã chỉ đạo Cục HQHP - đơn vị đầu tiên khởi động xây dựng và triển khai Đề án “Kiểm tra, giám sát hàng hóa qua khu vực kho, bãi, cảng Hải Phòng trên hệ thống điện tử. Từ 15/8/2017 đến 13/11/2017, Cục Hải quan Tp Hải Phòng đã triển khai và hoàn thành kế hoạch chạy thử nghiệm Hệ thống tại 50 doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi thường xuyên có hoạt động XNK hàng hóa.

Trên cơ sở đánh giá hiệu quả, lợi ích của việc áp dụng, triển khai Đề án và nhận định khả năng mở rộng triển khai trong toàn Ngành, Tổng cục Hải quan đã thống nhất tên gọi Đề án thành “Hệ thống Quản lý Hải quan tự động tại cảng biển” (tên Tiếng Anh: Viet Nam Automated System For Seaport Customs Management, viết tắt là VASSCM), đồng thời chuẩn bị triển khai trên phạm vi toàn quốc.

Ngày 30/11/2017, chốt số liệu trên toàn Hệ thống để chính thức triển khai áp dụng Hệ thống tại Cục Hải quan Tp. Hải Phòng từ ngày 01/12/2017.

Quá trình triển khai Hệ thống đã chuẩn hóa quy trình nghiệp vụ của cơ quan hải quan và doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi theo mô hình 2 trong 1, thực hiện thủ tục “một cửa” thông suốt, thống nhất trên cơ sở ứng dụng tối đa công nghệ thông tin phục vụ yêu cầu quản lý; bố trí vị trí làm việc của bộ phận giám sát Hải quan ngay tại khu vực kho, bãi, cảng để phối hợp thực hiện nghiệp vụ; ban hành chuẩn thông tin, dữ liệu, xây dựng phần mềm trao đổi cơ sở dữ liệu quản lý giữa doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và cơ quan Hải quan. Qua đó, đã giải quyết căn bản những khó khăn về phía cơ quan Hải quan và doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi trong công tác GSHQ theo Luật Hải quan.

Việc triển khai Hệ thống một mặt đáp ứng tiêu chí hiện đại hoám tăng cường áp dụng công nghệ thông tin trong giải quyết các thủ tục Hải quan, đồng thời mang lại nhiều lợi ích cho nhiều phía, cụ thể:

Đối với cơ quan Hải quan, đảm bảo thực hiện đầy đủ trách nhiệm kiểm tra, giám sát của cơ quan Hải quan theo quy định tại Luật Hải quan 2014; cải cách hiện đại hóa căn bản công tác kiểm tra, giám sát Hải quan, loại bỏ triệt để việc thực hiện thủ công, sử dụng văn bản giấy trong một số công đoạn nghiệp vụ; đảm bảo tương thích với các Hệ thống quản lý khác

Đối với doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi, Hệ thống Đảm bảo các điều kiện thực hiện yêu cầu quản lý theo Luật Hải quan 2014; hỗ trợ hoạt động khai thác, kinh doanh, tăng khả năng cạnh tranh; Giảm thời gian, nhân công, chi phí quản lý, tổng hợp, báo cáo về hàng hóa ra, vào, tồn trong khu vực giám sát hải quan.

Đối với doanh nghiệp xuất khẩu, nhập khẩu, Hệ thống giúp giảm các thủ tục: Không phải xuất trình chứng từ giấy để cơ quan Hải quan kiểm tra, xác nhận hàng đủ điều kiện qua khu vực GSHQ; giúp rút ngắn thời gian làm thủ tục giao nhận hàng từ 5 đến 7 lần so với trước đây do không phải đi lại nhiều lần qua doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi và cơ quan Hải quan; Hệ thống trao đổi và xử lý dữ liệu 24/24h giúp doanh nghiệp XNK hoàn toàn chủ động kế hoạch giao nhận hàng hóa tại cảng mà không phụ thuộc vào thời gian làm việc của cơ quan Hải quan.

Đối với hãng tàu, thời gian giải quyết thủ tục nhanh nên thời gian quay vòng sử dụng vỏ container được rút ngắn; đồng thời việc thống kê hàng tồn đọng tại cảng tự động trên Hệ thống để có phương án xử lý nhanh chóng, kịp thời sẽ hỗ trợ Hãng tàu, đại lý hãng tàu tăng khả năng khai thác, nâng cao hiệu quả kinh doanh vận tải quốc tế.

Đối với công tác quản lý nguồn thu ngân sách Thành phố, triển khai Hệ thống giúp cơ quan Hải quan và các doanh nghiệp kinh doanh cảng, kho, bãi theo dõi, thống kê chính xác lượng hàng hóa đưa vào, đưa ra khỏi khu vực kho, bãi cảng theo container, thùng, kiện... trên hệ thống, góp phần nâng cao hiệu quả quản lý, kiểm soát chính xác nguồn thu phí sử dụng công trình, kết cấu hạ tầng, công trình dịch vụ, tiện ích công cộng trong khu vực cửa khẩu cảng biển Hải Phòng, gắn với thực hiện chủ đề năm 2016, 2017 của Thành phố Hải Phòng: “Tăng cường kỷ cương thu, chi ngân sách; cải thiện môi trường đầu tư kinh doanh”.

Hệ thống Quản lý Hải quan tự động tại cảng biển được triển khai thành công tại Cục Hải quan Tp. Hải Phòng là tiền đề để Tổng cục Hải quan mở rộng triển khai trong toàn Ngành.

Hiện nay, Tổng Cục Hải quan tiếp tục chỉ đạo Cục Hải quan Tp. Hải phòng và các đơn vị chức năng tiếp tục bổ sung, hoàn thiện Hệ thống, đồng bộ cùng Hệ thống VNACCS tạo thành chu trình quản lý Hải quan xuyên suốt, thống nhất, hiện đại; chỉ đạo các đơn vị trong toàn ngành khẩn trương hoàn thành các công tác chuẩn bị để triển khai Hệ thống trên toàn quốc từ ngày 01/01/2018 theo đúng kế hoạch đã đề ra, góp phần tạo thuận lợi thương mại và hướng tới mục tiêu kết nối với cơ chế một cửa quốc gia (văn bản số 4098/KH-TCHQ ngày 21/6/2017 của Tổng cục Hải quan ban hành Kế hoạch chuẩn bị triển khai Đề án gián sát hàng hóa tại cảng biển, cảng hàng không).

Thùy Linh