Vẫn tồn tại 2 tỷ giá
    
Nhiều NHTM cổ phần cho rằng, việc NHNN tăng tỷ giá không đi kèm với việc can thiệp thị trường bằng cách bán ngoại tệ, đã tạo tâm lý người dân và doanh nghiệp (DN) găm giữ USD bởi lý do nguy cơ lạm phát gia tăng, khi sắp tới đây sẽ điều chỉnh giá điện, than, xăng dầu… Số liệu thống kê của NHNN mới đây cho thấy, số dư tiền gửi ngoại tệ của các tổ chức tín dụng trong tháng 1 tăng tới 4,43%, trong khi số dư VND giảm 4,12%. Điểm đáng lưu ý là, những ngày trước và sau Tết doanh số giao dịch mua bán ngoại tệ của các NHTM với khách hàng luôn ở mức cao.
   
Một giám đốc NHTM cho biết, sau vài ngày điều chỉnh tỷ giá, doanh số mua bán ngoại tệ ở các NHTM có tăng, nhưng sau đó có dấu hiệu chững lại. Thực tế, hiện vẫn còn một số DN xuất khẩu có tâm lý ngóng chờ giá USD tăng nên chưa bán ngoại tệ. DN có ngoại tệ muốn bán USD giá cao, trong khi DN mua USD muốn mua đúng giá niêm yết. Vì vậy, đã có một số NHTM bán USD cao hơn giá niêm yết, khoản chênh lệch được các NHTM tính vào các khoản phí tư vấn, thanh toán, chuyển khoản…

Thế nhưng, theo các DN việc mua USD giá cao hơn giá niêm yết cũng không phải dễ, chỉ những DN thân thiết mới được NH bán USD. Nếu DN có nhu cầu các NHTM sẽ làm môi giới người bán với giá thỏa thuận. Giải thích việc này, lãnh đạo nhiều NHTM cho rằng, do các DN bán USD cho NH rất ít và NHNN cũng không bán ngoại tệ để đáp ứng nhu cầu DN. Chưa kể, các nguồn vốn đầu tư nước ngoài, lượng kiều hối cũng tăng mạnh trước thời điểm NHNN tăng tỷ giá thêm 9,3%.

 Để ổn định tỷ giá, phải ngăn chặn tình trạng đô la hóa mà nguyên nhân kích thích tình trạng này là xu hướng gia tăng lạm phát cao, dự trữ ngoại hối của Nhà nước không đủ mạnh… Do vậy, biện pháp nào cũng đòi hỏi hy sinh, kể cả giảm tốc độ tăng GDP để kiềm chế nhập siêu, kích thích dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ bên ngoài.

Thực tế cho thấy, NHTM nào chuẩn bị sớm nguồn ngoại tệ đón đầu đợt điều chỉnh tỷ giá vừa qua, chắc chắn lãi lớn trong kinh doanh ngoại hối quý đầu năm nay. Như vậy, sự kỳ vọng đợt điều chỉnh tỷ giá có thể xóa bỏ được tình trạng 2 tỷ giá cũng như thu phí ngoại tệ, cả NH và DN có thể hợp thức hóa các khoản thu phí, nhưng xem ra mục tiêu này đến nay vẫn chưa đạt được.

Mạnh tay can thiệp thị trường
   
Nhiều chuyên gia kinh tế cho rằng, để sớm ổn định thị trường ngoại hối, cần có sự can thiệp mạnh tay của Nhà nước. Cụ thể, có thể sử dụng một phần dự trữ ngoại hối cho các NHTM vay lãi suất 1% (cao hơn gửi nước ngoài 0,2%) để các NHTM dùng vốn đó cho DN xuất khẩu hoặc DN có thu ngoại tệ đối ứng trong tương lai vay. DN này sẽ bán lại chính ngoại tệ đó cho NHTM để lấy VND đưa vào sản xuất kinh doanh, tạo cung ngoại tệ giúp ổn định tỷ giá. NHTM lại bán ngoại tệ đó cho NHNN để lấy VND. Điều này sẽ tạo vòng quay tăng thêm dự trữ ngoại hối. Nguồn thu ngoại tệ của DN được chuyển hóa thành vốn năng động thay vì găm giữ, phân tán ngoài hệ thống NH. Với cơ chế này, cơ quan điều hành tỷ giá sẽ tạo ra được thông điệp là có nguồn dự trữ thuận lợi trong tương lai, tạo tâm lý ổn định và hạn chế kỳ vọng phá giá trên thị trường. Bên cạnh đó, khi có thêm dòng ngoại tệ, cầu tín dụng VND sẽ được chia sẻ để tạo điều kiện giảm lãi suất. Nếu triển khai giải pháp này, thị trường sẽ sớm ổn định trong ngắn hạn.
    
Mặt khác, để ổn định tỷ giá phải ngăn chặn tình trạng đô la hóa mà nguyên nhân kích thích tình trạng này là xu hướng gia tăng lạm phát cao, dự trữ ngoại hối của Nhà nước không đủ mạnh… Do vậy, biện pháp nào cũng đòi hỏi hy sinh, kể cả giảm tốc độ tăng GDP để kiềm chế nhập siêu, kích thích dòng vốn đầu tư trực tiếp và gián tiếp từ bên ngoài. Tình thế hiện nay đòi hỏi sử dụng có hiệu quả nguồn ngoại hối, quản lý chặt chẽ nguồn vốn đầu tư ra nước ngoài hiệu quả. Đồng thời, cắt giảm và quản lý chặt chẽ nguồn vốn đầu tư công, chống thất thoát lãng phí, tham nhũng có hiệu quả, vì đây là một trong những nguyên nhân gây lạm phát, gia tăng nợ công. Cuối cùng, cơ quan quản lý ngoại hối phải phối hợp chặt chẽ với các cơ quan quản lý thị trường, công an… kiểm tra xử lý nghiêm các đối tượng, hành vi gây bất lợi cho thị trường ngoại hối nói riêng, thị trường tiền tệ nói chung. Trong đó, tăng cường kiểm tra các tiệm vàng thu đổi ngoại tệ trái phép, không được NHNN cấp phép về chức năng thu đổi ngoại tệ, nhưng vẫn hoạt động; cấm các NHTM thực hiện thu các khoản phí không theo thông lệ như phí kiểm đếm ngoại tệ, tư vấn… nhằm lách “luật” bán ngoại tệ giá cao.

Hoàng Hà