Toàn cảnh buổi tọa đàm. Ảnh: TH

Báo cáo dẫn đề, đại diện Viện CL&KHTT cho biết, quy định tiếp công dân (TCD) đối với các vụ việc khiếu nại, tố cáo (KNTC) phức tạp, đông người thuộc thẩm quyền của Thanh tra chính phủ (TTCP) được quy định tại nhiều văn bản như: Luật TCD, Nghị định 64/2014 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều của Luật TCD; Nghị định 124/2020 của Chính phủ quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật KN; Nghị định 31/2019 quy định một số điều và biện pháp thi hành Luật TC; Thông tư 04; Thông tư 07 của TTCP….

Từ năm 2009 đến nay, TTCP cũng đã ban hành nhiều kế hoạch liên quan đến KNTC phức tạp, đông người. Đặc biệt gần đây nhất là Kế hoạch 363/KH-TTCP ngày 20/3/2019 về việc kiểm tra, rà soát, giải quyết vụ việc KNTC đông người phức tạp; Kế hoạch 276 ngày 26/2/2020 về việc kiểm tra, đôn đốc công tác TCD, xử lý đơn thư và giải quyết KNTC tại một số địa phương.

Hoạt động TCD đối với các vụ việc KNTC phức tạp, đông người thuộc thẩm quyền của TTCP cơ bản tuân thủ các nguyên tắc chung về hoạt động TCD, trách nhiệm tiếp và xử lý đơn thư tại các quy định được ban hành.

Các quy định về công tác này hiện nay còn một số quy định chưa phù hợp với thực tế, một số quy định còn thiếu chi tiết nên quá trình thực hiện còn gặp một số khó khăn, vướng mắc không chỉ với các vụ việc KNTC nói chung mà còn đối với các vụ việc KNTC đông người phức tạp nói riêng.

Các quy định về tiếp và xử lý trường hợp nhiều người còn đơn giản, chưa phù hợp với nội dung, tính chất, đặc điểm, yêu cầu của tình trạng này. Quy định về giải quyết KNTC đông người chưa xử lý được những vấn đề mang tính chất, xử lý tận gốc nguyên nhân làm phát sinh KN; không quy định về mối quan hệ giữa Ban TCD Trung ương với ban TCD tỉnh, ban TCD tỉnh với huyện làm khó khăn, vướng mắc của các cơ quan này trong việc hướng dẫn nghiệp vụ chuyên môn, xây dụng báo cáo, nắm bắt thông tin, đôn đốc kiểm tra hoạt động TCD, nhất là đối với các vụ việc phức tạp, đông người.

Bên cạnh đó, vai trò ban TCD các cấp chưa được đề cao đúng mức; các cơ quan TCD chỉ hướng dẫn, giải thích khi công dân đến trụ sở để KNTC, tiếp nhận và xử lý đơn thư KNTC, kiến nghị, phản ánh nhưng không có quyền xử lý đối với các trường hợp chậm hoặc không thực hiện các yêu cầu, chỉ đạo của cơ quan nhà nước của thẩm quyền.

Ngoài ra, Ban TCD Trung ương chỉ là đơn vị tương đương cấp vụ của TTCP, vị trí, vai trò của ban chưa tương xứng với chức năng, nhiệm vụ được giao, khó khăn trong việc quản lý, điều phối hoạt động tiếp công dân, xử lý đơn thư KNTC, nhất là xử lý các trường hợp công dân tụ tập đông người ở trụ sở.

Mô hình ban TCD của Hà Nội và TP Hồ Chí Minh chưa hợp lý, chưa phù hợp với đặc điểm về quy mô kinh tế và dân số đông, việc TCD và giải quyết KNTC, kiến nghị phản ánh lớn, yêu cầu phát triển kinh tế - xã hội, triển khai thực hiện nhiều dự án đầu tư với quy mô lớn, từ đó tiềm ẩn nhiều vụ việc phức tạp.

Về thực tiễn công tác TCD đối với các vụ việc KNTC đông người thuộc thẩm quyền TTCP, trong thời gian vừa qua, với chức năng quản lý Nhà nước về công tác TCD, Ban TCD Trung ương đã tham mưa cho lãnh đạo TTCP triển khai các kế hoạch rà soát, giải quyết các vụ việc KNTC đông người phức tạp, kéo dài. Trong năm 2021, man đã tiếp 1.370 lượt, 159 lượt đoàn đông người…

Mặc dù tình hình KNTC có giảm so với trong vài năm gần đây, nhưng các vụ việc đông người, phức tạp, phần lớn là các vụ KN thuộc lĩnh vực đất đai, phát sinh từ nhiều năm trước, chưa được giải quyết dứt điểm, có những vụ việc nằm trong kế hoạch kiểm tra, rà soát của tổ công tác của Thủ tướng Chính phủ, hoặc là có những vụ việc đã được cơ quan Nhà nước giải quyết hết thẩm quyền, thậm chí có vụ việc đã kiểm tra, rà soát giải quyết theo kế hoạch của TTCP nhưng công dân không đồng ý tiếp tục KNTC với thái độ bức xúc gay gắt.

Chưa có sự chỉ đạo và phối hợp chặt chẽ, thống nhất từ TƯ đến địa phương trong hoạt động TCD, dẫn đến việc nắm tình hình khiếu kiện, TCD và xử lý đơn thư của các địa phương chưa được thực hiện thường xuyên, dẫn đến dự báo chưa đầy đủ; lực lượng cán bộ, công chức trình độ không đồng đều; việc thông tin của các cục, vụ, đơn vị về những vụ việc được lãnh đạo TTCP giao còn chưa kịp thời, việc phối hợp với các địa phương trong việc nắm bắt thông tin tình hình khiếu kiện cũng như quá trình giải quyết còn hạn chế, gây khó khăn cho cán bộ, công chức TCD, xử lý đơn thư trong việc tiếp, hướng dẫn và trả lời KNTC, kiến nghị, phản ánh…

Tại buổi sinh hoạt, các đại biểu đưa ra một số đề xuất giải pháp cho công tác TCD đối với các vụ việc KNTC phức tạp, đông người thuộc thẩm quyền của TTCP như: Nghiên cứu kiện toàn tổ chức, bộ máy làm nhiệm vụ TCD bảo đảm vị trí, vai trò của ban TCD phù hợp với chức năng, nhiệm vụ được giao; xây dựng quy chế phối hợp chặt chẽ, xác định rõ vai trò, trách nhiệm, nhiệm vụ, quyền hạn của trưởng ban TCD và đại diện của các cơ quan, tổ chức thường xuyên TCD tại trụ sở. Cụ thể hóa quyền, nghĩa vụ của ban TCD trong việc theo dõi đôn đốc, kiểm tra việc xử lý đơn thư, KNTC;

Quy định rõ nhiệm vụ, quyền hạn của Ban TCD Trung ương trong việc theo dõi, kiểm tra, đôn đốc các cơ quan, tổ chức thực hiện yêu cầu của thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước, của ban TCD trong công tác tiếp dân khi phát hiện vi phạm pháp luật, thiếu trách nhiệm trong việc tiếp dân, xử lý đơn thư KNTC; cụ thể hóa trách nhiệm của các ban TCD trong việc kiểm tra, thanh tra trách nhiệm các cơ quan, tổ chức trong công tác tiếp dân.

Phối hợp với các cơ quan TCD tại trụ sở cùng các cục phụ trách địa bàn của TTCP, kiểm tra các đạo phương không thực hiện kết luận của Tổ Công tác 1849 cũng như việc TCD của bí thư, chủ tịch UBND tỉnh, thành phố có những vụ nổi cộm, bức xúc, kéo dài.

TTCP cũng cần sớm có văn bản chỉ đạo chung các địa phương về việc tiếp tục tăng cường công tác chỉ đạo, kiểm tra, rà soát, giải quyết các vụ việc KNTC đông người phức tạp, kéo dài theo kết luận của Phó Thủ tướng Thường trực Chính phủ, Tổ trưởng Tổ Công tác theo Quyết định 1849/QĐ-TTg ngày 27/12/2018 của Thủ tướng Chính phủ và các vụ việc theo Kế hoạch 363 của TTCP.

Tăng cường sự phối hợp giữa các địa phương với Trụ sở TCD Trung ương; UBND các cấp chủ động rà soát, nắm tình hình, kịp thời phát hiện và có giải pháp xử lý các trường hợp KN đông người, vượt cấp ngya tại cơ sở, hạn chế tối đa KN đông người, vượt cấp. Các vụ việc đông người, phức tạp có nguy cơ trở thành “điểm nóng” các địa phương cần chủ động phối hợp với Ban Tiếp công dân Trung ương để tiếp, đối ngoại ngay tại cơ sở, hạn chế mức thấp nhất công dân kéo về Trung ương để KNTC…