Trụ sở Cty CP Gạch ngói 22/12 tại khu đất xóm 5, xã Hưng Chính, TP Vinh. Ảnh: Xuân Thống

Cty CP Gạch ngói 22/12 được thành lập năm 1957 với tên gọi là Công trường 55, trực thuộc Bộ Tư lệnh Quân khu 4.

Năm 1961, đơn vị được bàn giao về cho Uỷ ban Hành chính tỉnh Nghệ An quản lý với tên gọi là Xí nghiệp Gạch ngói 22/12 hoạt động theo mô hình doanh nghiệp Nhà nước.

Năm 2013, UBND tỉnh Nghệ An quyết định chuyển đổi Xí nghiệp Gạch ngói 22/12 thành Cty CP với tên gọi Cty CP Sản xuất Vật liệu xây dựng và Xây lắp 22/12.

Đến năm 2016, đại hội đồng cổ đông lần thứ 4 đã quyết định đổi tên thành Cty CP Gạch ngói 22/12.

Cty hoạt động trong lĩnh vực sản xuất, kinh doanh vật liệu xây dựng gạch ngói đất sét nung trên dây chuyền bán thủ công với lò nung là lò đứng. Đến năm 1992 được đầu tư sản xuất trên dây chuyền bán tự động sản phẩm nung trên dây chuyền lò nung Tuynel.

Thực hiện Quyết định 4684/2021/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh Nghệ An về việc thành lập tổ công tác liên ngành để thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quá trình quản lý, sử dụng đất của Cty CP Gạch ngói 22/12, ngày 6/6/2022, Chánh Thanh tra tỉnh đã có báo cáo kết quả thanh tra.

Ngày 15/6, Chủ tịch UBND tỉnh đã ban hành kết luận thanh tra việc chấp hành pháp luật trong quản lý, sử dụng đất của Cty tại xã Hưng Chính, TP Vinh.

Sử dụng đất, mượn đất và “bán nhà ở tại chỗ" trái quy định

Cty CP Gạch ngói 22/12 được Nhà nước giao trực tiếp quản lý sử dụng 2 khu đất tại xóm 5 và xóm 8, xã Hưng Chính.

Ở xóm 5, Cty được Nhà nước giao từ năm 1957 để làm Nhà máy Sản xuất vật liệu xây dựng.

Năm 2017, UBND tỉnh đã ký hợp đồng cho Cty thuê đất với diện tích hơn 51.000m², thời hạn 30 năm, đến năm 2047. Hiện, khu đất này đã được UBND tỉnh cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ).

Đối với khu đất xóm 8, xuất phát từ việc khu tập thể cán bộ, công nhân viên Cty bị ô nhiễm khói bụi lò gạch nghiêm trọng, nên năm 1985, UBND tỉnh đã ban hành quyết định cấp 10.000m² để xây dựng khu nhà ở, nhà làm việc của Văn phòng Xí nghiệp (là khu tập thể Cty bám Quốc lộ (QL) 46 hiện nay). Mục đích để xây dựng khu nhà ở, nhà làm việc bao gồm 11 nhà: A1, B1, B2, B3, B4, B5, B6, B7, C1, C2, C3. Thực tế, Cty đã xây dựng được 1 nhà 2 tầng, 6 dãy nhà tập thể, 1 nhà trưng bày giới thiệu sản phẩm bám QL 46 và một số công trình xây dựng trên đất như nhà tắm, nhà vệ sinh, nhà trẻ, sân bóng...

Qua kết quả kiểm tra việc quản lý, sử dụng đất tại từng khu đất mà Cty được giao; kiểm tra các hồ sơ, chứng từ liên quan đến việc bán thanh lý, hóa giá nhà ở tập thể, cho mượn đất, bán nhà ở tại chỗ, cho hợp đồng góp vốn làm nhà ở tại khu tập thể Cty qua các thời kỳ; tiến hành làm việc với các tổ chức, cá nhân có liên quan, UBND tỉnh đã ra kết luận cụ thể:

Đối với khu đất tại xóm 5 hiện được Cty sử dụng để xây nhà điều hành, nhà xưởng, kho, bãi... đúng với quyết định cho thuê đất và hợp đồng thuê đất với UBND tỉnh. Tuy nhiên, từ năm 2020 đến nay, Cty đã ngừng sản xuất do kết quả sản xuất, kinh doanh thua lỗ và thiếu vốn.

Đối với khu đất xóm 8, UBND tỉnh cấp cho Cty để làm khu tập thể và văn phòng, nhưng Cty đã tự ý bán thanh lý, hóa giá tài sản, cho sử dụng đất, mượn đất bằng hình thức “hợp đồng góp vốn làm nhà ở” và “bán nhà ở tại chỗ” cho các hộ gia đình, cá nhân từ năm 1992 đến năm 2015, là không đúng thẩm quyền, trái quy định pháp luật.

Mặt trước và phía sau Khu tập thể và Văn phòng Cty ở xóm 8, xã Hưng Chính (trước QL46) có nhiều trường hợp giao đất không đúng quy định. Ảnh: Xuân Thống

Trong đó, có 6 trường hợp Cty bán thanh lý, hóa giá nhà ở tập thể, trả đất cho Nhà nước trước 15/10/1993; 7 trường hợp Cty bán thanh lý, hóa giá nhà ở tập thể, cho mượn đất trước 1/7/2004; 24 trường hợp Cty cho các hộ sử dụng đất bằng hình thức "bán nhà ở tại chỗ" sau ngày 1/7/2004 hiện đã cải tạo, xây dựng nhà ở kiên cố, ổn định, phù hợp quy hoạch đất ở, không có tranh chấp; 27 trường hợp sử dụng đất bằng hình thức "hợp đồng góp vốn làm nhà ở" sau ngày 1/7/2004 trước ngày 1/7/2014 và 10 trường hợp Cty thanh lý tài sản, bán nhà ở tại chỗ là dãy nhà 2 tầng và dãy ki-ốt bám QL46 sau ngày 1/7/2014.

Để xảy ra vi phạm trong lĩnh vực quản lý đất đai liên tiếp, kéo dài nhiều năm nhưng không bị ngăn chặn và xử lý kịp thời trách nhiệm chính thuộc về hội đồng quản trị và tập thể lãnh đạo Cty từ năm 1992 đến nay.

Các cơ quan quản lý Nhà nước có thẩm quyền trong việc quản lý đất đai từ UBND xã Hưng Chính, UBND huyện Hưng Nguyên, UBND TP Vinh và các sở, ngành liên quan thiếu trách nhiệm, thiếu kiểm tra nên đã để xảy ra các sai phạm trong lĩnh vực quản lý đất đai tại Cty CP Gạch ngói 22/12 liên tục, kéo dài dẫn đến khó khăn trong biện pháp xử lý hiện nay.

Giao đất không đúng thẩm quyền, vi phạm nghiêm trọng Luật Đất đai

Căn cứ kết quả kiểm tra, xác minh, UBND tỉnh Nghệ An đã kết luận bản chất pháp lý và biện pháp xử lý của các thủ tục "bán thanh lý, hóa giá nhà ở tập thể cho mượn đất", "bán nhà ở tại chỗ", "hợp đồng góp vốn làm nhà ở".

Các trường hợp được Cty bàn giao nhà, đất theo hình thức "bán nhà ở tại chỗ" hay "hợp đồng góp vốn làm nhà ở" đều thực hiện nghĩa vụ với Cty tương tự trường hợp được mua thanh lý, hóa giá nhà tập thể của Cty.

Xét về chủ trương, tình hình thực hiện và các điều kiện thực tế tại Cty có thể hiểu bản chất của các hình thức trên là việc Cty tự ý phân phối, bố trí, cho các hộ mượn đất, bàn giao nhà, đất cho cán bộ, công nhân viên sử dụng đất để làm nhà ở; là một hình thức giao đất không đúng thẩm quyền cho các hộ gia đình, cá nhân theo quy định tại khoản 1, điều 23, Nghị định 43/2014 của Chính phủ.

Cty CP Gạch ngói 22/12 đã vi phạm nghiêm trọng Luật Đất đai trong việc tự ý bán thanh lý, hóa giá nhà tập thể, bán nhà ở tại chỗ, hợp đồng góp vốn làm nhà ở cho các hộ gia đình, cá nhân từ năm 1992 đến 2015. Tuy nhiên, các sai phạm không được các cơ quan quản lý Nhà nước về đất đai xử lý kịp thời, không xác lập biên bản xử phạt vi phạm hành chính, hành vi vi phạm xảy ra đã lâu (từ 2015 trở về trước). Việc xác định có dấu hiệu vi phạm hình sự hay không thuộc thẩm quyền của cơ quan cảnh sát điều tra.

UBND tỉnh cũng đã đưa ra biện pháp xử lý đối với xác sai phạm trong quản lý, sử dụng đất đai tại Cty CP Gạch ngói 22/12:

Về xử lý hành chính, giao Chủ tịch UBND TP Vinh tổ chức kiểm điểm, rút kinh nghiệm, làm rõ trách nhiệm của tập thể, cá nhân thuộc UBND TP Vinh do có các tồn tại, khuyết điểm trong việc quản lý đất đai tại khu tập thể Cty CP Gạch ngói 22/12; đôn đốc Cty xử lý dứt điểm việc thanh lý, bán nhà ở tại chỗ dãy nhà 2 tầng và dãy ki-ốt năm 2015, tiến hành trả lại tiền cho các hộ gia đình, cá nhân.

Đối với Cty CP Gạch ngói 22/12 hoàn thiện các hồ sơ, thủ tục, trình cơ quan có thẩm quyền xem xét, cấp GCNQSDĐ cho các hộ gia đình, cá nhân trong khu tập thể Cty tại xóm 8, xã Hưng Chính theo đúng quy định của pháp luật; thực hiện việc hủy bỏ các hợp đồng mua bán tài sản gắn liền với đất trái quy định pháp luật sau ngày 1/7/2014. Tuân thủ các quy định pháp luật trong việc quản lý đất đai, tài sản công, chịu mọi trách nhiệm trước pháp luật nếu tiếp tục để xảy ra các vi phạm.

UBND tỉnh cũng đưa ra biện pháp cụ thể xử lý nội dung kiến nghị cấp GCNQSDĐ của các hộ gia đình, cá nhân khu tập thể Cty CP Gạch ngói 22/12.

Trong thời gian gần đây, do những khó khăn về nguồn vốn, công nghệ, nguyên liệu sản xuất... nên Cty CP Gạch ngói 22/12 đã tạm ngừng sản xuất để tiến hành chuyển đổi chủ sở hữu.

Tại nghị quyết đại hội đồng cổ đông bất thường vào ngày 17/11/2021 đã quyết nghị 100% cổ đông đồng ý chuyển nhượng cổ đông cho nhà đầu tư mới. Hiện các bên đang hoàn thiện hồ sơ, thủ tục để chuyển đổi chủ sở hữu mới cho nhà đầu tư mới là Liên danh Cty CP Xây dựng số 2 Bắc Nam và Cty CP TPD Holding), với vốn điều lệ 6.672.600.000 đồng; giá chuyển nhượng 25.000.000.000 đồng.