(Thanh tra) - Thanh tra Chính phủ đang là “hình mẫu” trong thực hiện nhiệm vụ, nhất là sau cuộc thanh tra dự án cơ sở 2 của Bệnh viện Bạch Mai, Việt Đức và mục đích cao cả của hoạt động thanh tra là bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân tiếp tục được ghi nhận trong Luật Thanh tra năm 2025. Để không bị vi phạm đến mức phải xử lý, khi thực hiện nhiệm vụ, người tiến hành thanh tra cần lưu ý điều gì?
Trả lời:
Luật sư Phạm Thanh Dạ Quỳnh (Văn phòng Luật sư Vạn Bảo) nhận định, tiếp thu, luật hoá hành vi tiêu cực nêu tại Quy định số 131-QĐ/TW của Trung ương về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác kiểm tra, giám sát, thi hành kỷ luật Đảng và trong hoạt động thanh tra, kiểm toán, Luật Thanh tra sửa đổi năm 2025 đã kế thừa nhiều quy định cũ và sửa đổi, bổ sung những quy định mới phù hợp với thực tiễn.
Luật Thanh tra mới đã nêu rõ, hoạt động thanh tra nhằm:
Phát hiện hạn chế, bất cập trong cơ chế quản lý, chính sách, pháp luật để kiến nghị với cơ quan Nhà nước có thẩm quyền có giải pháp, biện pháp khắc phục;
Phòng ngừa, phát hiện và xử lý hành vi vi phạm pháp luật; giúp cơ quan, tổ chức, cá nhân thực hiện đúng quy định của pháp luật; phát huy nhân tố tích cực;
Góp phần kiểm soát quyền lực; nâng cao hiệu lực, hiệu quả hoạt động quản lý Nhà nước; bảo vệ lợi ích của Nhà nước, quyền và lợi ích hợp pháp của cơ quan, tổ chức, cá nhân.
Hoạt động thanh tra phải đảm bảo:
Tuân theo pháp luật, dân chủ, công khai, khách quan, kịp thời, chính xác;
Không làm cản trở hoạt động bình thường của đối tượng thanh tra và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác;
Không trùng lặp về phạm vi, thời gian giữa các cơ quan thanh tra, giữa cơ quan thanh tra với cơ quan kiểm toán Nhà nước; không trùng lặp trong việc thực hiện quyền khi tiến hành thanh tra.
Người tiến hành thanh tra (gồm: người ra quyết định thanh tra, trưởng đoàn thanh tra và thành viên đoàn thanh tra) nếu vi phạm pháp luật sẽ bị xử lý như sau:
1. Người tiến hành thanh tra không hoàn thành nhiệm vụ thanh tra hoặc cố ý bỏ lọt hoặc phát hiện hành vi vi phạm mà không xử lý, không kiến nghị việc xử lý hoặc có hành vi khác vi phạm pháp luật về thanh tra, thì tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự, nếu gây thiệt hại thì phải bồi thường theo quy định của pháp luật.
2. Trường hợp sau khi kết thúc thanh tra mà cơ quan có thẩm quyền khác phát hiện vụ việc có vi phạm pháp luật xảy ra tại cơ quan, tổ chức, đơn vị hoặc với cá nhân đã được thanh tra về cùng một nội dung mà người ra quyết định thanh tra, trưởng đoàn thanh tra, thành viên đoàn thanh tra có lỗi thì phải chịu trách nhiệm; tùy theo tính chất, mức độ vi phạm mà bị xử lý kỷ luật hoặc bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo quy định của pháp luật.
3. Trường hợp đoàn thanh tra đã phát hiện và báo cáo về vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng người ra quyết định thanh tra không xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo thẩm quyền thì trưởng đoàn thanh tra, thành viên đoàn thanh tra không phải chịu trách nhiệm. Trong trường hợp này, người ra quyết định thanh tra phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Trường hợp thành viên đoàn thanh tra đã phát hiện và báo cáo về vụ việc có dấu hiệu vi phạm pháp luật nhưng trưởng đoàn thanh tra không xử lý hoặc kiến nghị xử lý theo thẩm quyền thì thành viên đó không phải chịu trách nhiệm. Trong trường hợp này, trưởng đoàn thanh tra phải chịu trách nhiệm theo quy định của pháp luật.
Những quy định về kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, đảm bảo tính minh bạch trong hoạt động thanh tra được đưa vào luật mới kỳ vọng sẽ tăng tính răn đe với chính các công chức làm công tác thanh tra.
Đồng thời, giúp họ “tỉnh táo” hơn trong công việc để góp phần hoàn thành nhiệm vụ chính trị của ngành Thanh tra.
