(Thanh tra) - Ngày 10/12, Hội đồng Khoa học Thanh tra Chính phủ tổ chức hội nghị nghiệm thu đề tài khoa học cấp bộ “Hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra” do ThS Văn Tiến Mai, làm chủ nhiệm.
ThS Văn Tiến Mai cho biết, trong hệ thống quản lý nhà nước, thanh tra giữ vai trò đặc biệt quan trọng trong việc bảo đảm kỷ luật, kỷ cương hành chính, phòng ngừa sai phạm và nâng cao hiệu lực quản lý.
“Một trong những yếu tố mang tính nền tảng bảo đảm hoạt động thanh tra diễn ra chủ động, minh bạch và có hiệu quả chính là công tác xây dựng, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra hằng năm”, ông Mai nhấn mạnh.
Theo ông Mai, xây dựng kế hoạch thanh tra không đơn thuần là bước chuẩn bị kỹ thuật, mà là hoạt động có tính chất chiến lược, quyết định chất lượng toàn bộ quy trình thanh tra.
Ông nói, một kế hoạch được xây dựng khoa học giúp cơ quan thanh tra chủ động trong triển khai nhiệm vụ, tránh chồng chéo, trùng lặp với hoạt động kiểm toán, kiểm tra của các cơ quan khác và hạn chế tối đa việc gây phiền hà cho doanh nghiệp, người dân.
Không chỉ vậy, việc ban hành kế hoạch thanh tra còn giúp định hướng việc phân bổ nguồn nhân lực, dự trù thời gian, bảo đảm tính cân đối giữa các lĩnh vực, địa bàn trọng điểm. Đặc biệt, trong bối cảnh công tác quản lý ngày càng phức tạp, hoạt động kinh tế, xã hội phát triển mạnh mẽ, yêu cầu thanh tra ngày càng đa dạng, việc xây dựng kế hoạch rõ ràng, dựa trên phân tích, đánh giá rủi ro trở nên hết sức cần thiết.
Một điểm quan trọng được đề tài nhấn mạnh là, không chỉ việc xây dựng kế hoạch thanh tra mới quan trọng, mà công tác hướng dẫn và kiểm tra việc xây dựng, thực hiện kế hoạch cũng mang ý nghĩa kiểm soát lại chính hoạt động của cơ quan thanh tra. Đây là cơ chế giúp bảo đảm quyền lực thanh tra được thực hiện đúng mục tiêu, đúng phạm vi, tránh việc mở rộng hoặc lạm quyền trong quá trình thực hiện nhiệm vụ.
Thông qua việc kiểm tra kế hoạch, cơ quan thanh tra cấp trên có thể đánh giá mức độ phù hợp, tính đúng đắn trong lựa chọn đối tượng thanh tra, phạm vi thanh tra cũng như xác định khả năng xảy ra rủi ro hoặc xung đột lợi ích. Điều này góp phần tăng cường tính minh bạch, hạn chế sai phạm, tiêu cực trong nội bộ cơ quan thanh tra; nâng cao sự tin cậy của xã hội đối với hoạt động thanh tra nói chung.
Theo ông Mai, mặc dù hằng năm cơ quan thanh tra các cấp đều thực hiện việc hướng dẫn và kiểm tra việc xây dựng kế hoạch thanh tra, nhưng thực tế cho thấy còn tồn tại nhiều hạn chế, một số cơ quan xây dựng kế hoạch thanh tra còn mang tính hình thức, thiếu cơ sở khoa học trong lựa chọn lĩnh vực, đối tượng.
Sự phối hợp giữa thanh tra các cấp, giữa thanh tra với kiểm toán và các cơ quan kiểm tra chưa thật sự chặt chẽ, dẫn đến vẫn còn hiện tượng chồng chéo; việc hướng dẫn xây dựng kế hoạch của cấp trên đôi khi chưa cụ thể, chưa gắn với đặc thù từng lĩnh vực, địa phương; công tác kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra chưa được tiến hành thường xuyên, có lúc còn mang tính chiếu lệ; một số đơn vị chưa tuân thủ nghiêm túc việc báo cáo tiến độ và kết quả thực hiện.
“Những bất cập này tác động trực tiếp đến chất lượng hoạt động thanh tra, làm giảm tính hiệu quả và hiệu lực của công tác quản lý nhà nước”, theo ông Mai.
Xuất phát từ những hạn chế nêu trên, với đặt mục tiêu làm rõ cơ sở lý luận và pháp lý của công tác xây dựng, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra; phân tích thực trạng triển khai tại các cơ quan thanh tra; từ đó đề xuất giải pháp nâng cao chất lượng công tác này trong thời gian tới.
Đề tài đưa ra một số nhóm giải pháp trọng tâm nhằm tăng cường hiệu quả hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra
Theo đó, hoàn thiện khung pháp lý về kế hoạch thanh tra, cần rà soát các văn bản pháp luật hiện hành để xác định những nội dung còn thiếu, chưa thống nhất, đồng thời xây dựng hướng dẫn chi tiết về quy trình lập kế hoạch thanh tra theo hướng chuẩn hóa, hiện đại, có tính khả thi cao. Hướng dẫn cần quy định rõ tiêu chí lựa chọn đối tượng thanh tra, phương pháp đánh giá nguy cơ rủi ro và cơ chế phối hợp liên ngành.
Tăng cường ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng hệ thống cơ sở dữ liệu dùng chung phục vụ lập kế hoạch; áp dụng phần mềm phân tích dữ liệu để nhận diện các lĩnh vực, địa bàn có nguy cơ cao; triển khai hệ thống báo cáo, giám sát trực tuyến nhằm nâng cao tính kịp thời và minh bạch.
Nâng cao năng lực đội ngũ làm công tác kế hoạch; tổ chức đào tạo chuyên sâu về phương pháp phân tích rủi ro, xây dựng kế hoạch chiến lược, sử dụng công cụ hỗ trợ số; bồi dưỡng kỹ năng phối hợp liên ngành và kỹ năng đánh giá thực hiện kế hoạch.
Tăng cường kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra, cần tổ chức kiểm tra định kỳ, đột xuất; áp dụng tiêu chí đánh giá minh bạch; công khai kết quả kiểm tra để tạo động lực và trách nhiệm cho các đơn vị. Đồng thời, có cơ chế khen thưởng - xử lý rõ ràng đối với việc thực hiện tốt hoặc vi phạm trong quá trình triển khai kế hoạch thanh tra.
Thiết lập quy trình trao đổi thông tin giữa cơ quan thanh tra, kiểm toán, cơ quan quản lý và các lực lượng kiểm tra khác để tránh trùng lặp; xây dựng cơ chế chia sẻ dữ liệu và cập nhật kế hoạch theo thời gian thực.
Thay mặt Hội đồng nghiệm thu, Chủ tịch Hội đồng Lê Quang Linh đánh giá, trong bối cảnh yêu cầu đổi mới quản lý nhà nước ngày càng cao, hoạt động thanh tra phải được thực hiện chuyên nghiệp, hiệu quả và minh bạch hơn. Công tác xây dựng, hướng dẫn và kiểm tra việc thực hiện kế hoạch thanh tra chính là “khâu mở đầu” nhưng mang tính quyết định đối với chất lượng thanh tra hằng năm. Đề tài “Hướng dẫn, kiểm tra việc xây dựng và thực hiện kế hoạch thanh tra” vì vậy có ý nghĩa rất thiết thực, góp phần làm sáng tỏ cơ sở lý luận và thực tiễn, đồng thời đưa ra các giải pháp phù hợp nhằm nâng cao chất lượng công tác thanh tra trong giai đoạn mới.
Những kết quả nghiên cứu từ đề tài giúp hoàn thiện cơ chế quản lý, tăng cường kiểm soát quyền lực trong hoạt động thanh tra và góp phần xây dựng nền hành chính công khai, minh bạch, phục vụ tốt hơn người dân và doanh nghiệp.
Với những kết quả đạt được, Hội đồng nghiệm thu đánh giá đề tài đạt loại Khá.
