(Thanh tra) - Việc cung cấp thông tin, tài liệu của cơ quan thực hiện chức năng thanh tra cho viện kiểm sát có ý nghĩa, vai trò đặc biệt quan trọng để xem xét, thực hiện việc khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công.
Thông tư liên tịch hướng dẫn thi hành Nghị quyết số 205/2025/QH15 ngày 24/6/2025 của Quốc hội về việc thí điểm VKSND khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công là văn bản pháp lý quan trọng.
Đây là thông tư liên tịch giữa 13 cơ quan Trung ương, gồm: VKSND tối cao; Tòa án Nhân dân Tối cao; Bộ Công an; Kiểm toán Nhà nước; Thanh tra Chính phủ; Bộ Tài chính; Bộ Tư pháp; Bộ Dân tộc và Tôn giáo; Bộ Y tế; Bộ Xây dựng; Bộ Công thương; Bộ Nông nghiệp và Môi trường; Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch.
Thông tư liên tịch quy định nguyên tắc thực hiện, thẩm quyền, thủ tục tiếp nhận, xác minh, thu thập thông tin, tài liệu, chứng cứ, khởi kiện, giải quyết vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc bảo vệ lợi ích công (vụ án dân sự công ích); thi hành bản án, quyết định của tòa án về bảo vệ lợi ích công.
Bên cạnh đó, cũng quy định việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của viện kiểm sát, tòa án, người tiến hành tố tụng, người tham gia tố tụng và cơ quan, tổ chức, cá nhân khác có liên quan trong việc khởi kiện, giải quyết vụ án dân sự công ích và thi hành bản án, quyết định của tòa án về bảo vệ lợi ích công.
Đáng chú ý, trách nhiệm của các cơ quan chức năng trong việc cung cấp thông tin và tài liệu cho viện kiểm sát về các hành vi xâm phạm quyền dân sự của nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công, quy định tại khoản 2, Điều 5 Thông tư liên tịch có cơ quan thực hiện chức năng thanh tra.
Cụ thể, ngay khi kết luận thanh tra, báo cáo kiểm toán, tài liệu kiểm tra được công khai theo quy định của pháp luật, cơ quan thực hiện chức năng thanh tra, kiểm toán Nhà nước, kiểm tra chuyên ngành gửi cho viện kiểm sát kết luận thanh tra, báo cáo kiểm toán, tài liệu kiểm tra, tài liệu khác có nội dung về hành vi xâm phạm quyền dân sự của chủ thể là nhóm dễ bị tổn thương hoặc lợi ích công, quy định tại khoản 1 và khoản 2, Điều 3 của Nghị quyết số 205/2025/QH15.
Trường hợp kết luận thanh tra, báo cáo kiểm toán, kết quả kiểm tra có đưa ra biện pháp xử lý vi phạm, khắc phục hậu quả nhưng cơ quan, tổ chức, người có thẩm quyền, trách nhiệm không thực hiện hoặc thực hiện không đầy đủ và không có biện pháp xử lý nào khác, thì cơ quan thực hiện chức năng thanh tra, kiểm toán Nhà nước, kiểm tra chuyên ngành thông báo ngay cho viện kiểm sát để xem xét, thực hiện việc khởi kiện.
Có thể thấy, các nội dung, thông tin, tài liệu liên quan đến hành vi xâm phạm quyền dân sự của nhóm yếu thế hoặc lợi ích công trong kết luận thanh tra của cơ quan thanh tra có vai trò đặc biệt quan trọng, là cơ sở pháp lý vững chắc để viện kiểm sát xem xét, thực hiện việc khởi kiện vụ án dân sự để bảo vệ quyền dân sự của các đối tượng này.
Một số đối tượng, lĩnh vực được bảo vệ theo Nghị quyết số 205/2025/QH15, gồm:
- “Người dân tộc thiểu số cư trú tại vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn” theo quy định tại điểm e khoản 1 Điều 3 của Nghị quyết số 205/2025/QH15 là người thuộc đối tượng được trợ giúp pháp lý theo quy định của Luật Trợ giúp pháp lý. Vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn được xác định theo quy định của Chính phủ và Thủ tướng Chính phủ.
- Lĩnh vực được bảo vệ: Đầu tư công; tài sản công; bảo vệ lợi ích công trong lĩnh vực đất đai; tài nguyên; môi trường; hệ sinh thái; di sản văn hóa; an toàn thực phẩm; an toàn dược phẩm; bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng.
