(Thanh tra) - Với 114 lớp tuyên truyền pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực và hơn 2.339 lượt cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân tham gia trong 10 tháng đầu năm, Đồng Nai đang chuyển trọng tâm từ “học để biết” sang “học để thay đổi nhận thức, điều chỉnh hành vi”, hướng đến xây dựng văn hóa liêm chính trong hệ thống công vụ.
Trong công cuộc phòng, chống tham nhũng, tiêu cực, điều đầu tiên cần thay đổi không phải là câu chữ trong văn bản, mà là suy nghĩ và thái độ của mỗi con người trước quyền lực, lợi ích và trách nhiệm. Việc tuyên truyền pháp luật phòng, phòng tham nhũng, tiêu cực có vai trò quan trọng. Bởi tham nhũng không chỉ nảy sinh từ những hành vi lớn, mà bắt đầu từ các khe hở nhỏ trong nhận thức, nơi sự dễ dãi, nể nang, buông lỏng kỷ luật có thể dần hình thành thói quen sai lệch, rồi dẫn đến vi phạm.
Nhận thức đúng sẽ dẫn đến hành vi đúng. Nhận thức sai sẽ tạo ra nguy cơ trượt dài. Xuất phát từ quan điểm đó, Đồng Nai đã triển khai mạnh mẽ các chương trình tuyên truyền pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực theo Kế hoạch số 70/KH-UBND ngày 27/12/2025 về tuyên truyền, phổ biến, giáo dục pháp luật về phòng, chống tham nhũng năm 2025 và Kế hoạch số 13/KH-UBND ngày 13/1/2025 về công tác phòng, chống tham nhũng trên địa bàn năm 2025, bám sát Nghị định 59/2019/NĐ-CP và Nghị định 134/2021/NĐ-CP, với mục tiêu tạo chuyển biến thực chất từ nhận thức đến hành vi của đội ngũ cán bộ, công chức, viên chức và Nhân dân.
Chuyển trọng tâm từ “học để biết” sang “học để thay đổi”
Muốn chống tham nhũng hiệu quả, không thể chỉ trông chờ vào xử lý vi phạm hay các vụ án điểm. Điều quyết định nằm ở “vùng gốc”, nơi mỗi cán bộ hiểu mình phải làm gì, được làm gì và không được làm gì khi thực thi công vụ. Chính vì vậy, Đồng Nai lựa chọn cách “đánh vào nhận thức trước, thay đổi hành vi sau” thông qua công tác tuyên truyền pháp luật về phòng, chống tham nhũng, tiêu cực một cách bài bản, có hệ thống, có mục tiêu rõ ràng.
Thay vì truyền đạt khô cứng, các lớp tuyên truyền năm nay chuyển mạnh sang tính tương tác và thực tiễn. Ở đó, người tham gia không chỉ nghe báo cáo viên đọc quy định pháp luật, mà được phân tích tình huống, được hỏi - đáp, được đối thoại, thậm chí được “soi chiếu” lại chính công việc và thói quen nghề nghiệp của mình. Con số 114 lớp và hơn 2.339 lượt người tham dự thời gian qua không chỉ là thống kê kỹ thuật, mà phản ánh trách nhiệm của địa phương trong việc tạo ra “độ phủ nhận thức” rộng, xây dựng hàng rào phòng ngừa từ sớm, từ xa, từ mỗi vị trí công tác.
Giải nghĩa pháp luật bằng ngôn ngữ hành vi
Nội dung tuyên truyền lần này bám sát trục pháp lý của Nghị định 59/2019/NĐ-CP về quy định chi tiết một số điều và biện pháp thi hành Luật Phòng, chống tham nhũng và Nghị định 134/2021/NĐ-CP, sửa đổi, bổ sung Nghị định 59/2019/NĐ-CP, tập trung vào những điểm then chốt dễ phát sinh tham nhũng trong thực tiễn thi hành công vụ: Kiểm soát xung đột lợi ích; công khai, minh bạch trong quản lý; quy định về tặng, nhận quà; trách nhiệm nêu gương và trách nhiệm người đứng đầu; chuyển đổi vị trí công tác định kỳ để tránh quan hệ lợi ích chằng chéo. Khi được tiếp cận theo cách “giải nghĩa pháp luật bằng ngôn ngữ hành vi”, cán bộ sẽ không còn cảm giác tìm hiểu luật là việc xa vời, mà thấy luật liên quan trực tiếp đến từng quyết định mình ký, từng lời mình nói, từng việc mình làm.
Từ việc “nghe để biết”, nhiều cán bộ bắt đầu “nghe để hiểu” và “nghe để tự điều chỉnh”. Có trường hợp chia sẻ sau lớp học rằng: “Trước đây, tôi nghĩ từ chối quà tặng là chuyện tế nhị, nhưng giờ tôi hiểu nếu không từ chối, có thể tôi đã vô tình mở ra rủi ro cho chính mình.” Một cán bộ khác bày tỏ: “Qua khoá học lần này giúp tôi biết sợ cái sai từ sớm, chứ không phải đợi đến khi thanh tra vào cuộc hay kỷ luật được công bố mới giật mình”. Những chuyển biến nhỏ ấy không ồn ào, nhưng là tín hiệu quan trọng, bởi hành vi sai lệch luôn bắt nguồn từ những điều nhỏ tưởng như vô hại.
Từ nhận thức đúng đến hành vi đúng
Khi cán bộ, công chức hiểu luật, hành xử đúng luật, điều quan trọng hơn nữa là biết bảo vệ luật. Nghị định 134 nhấn mạnh trách nhiệm nêu gương và cơ chế minh bạch trong thực thi nhiệm vụ, đây là nền tảng để khuyến khích cán bộ “không tham, không sợ, không né tránh” trước tiêu cực. Một bộ máy liêm chính không thể tồn tại nếu người trong cuộc coi vi phạm là chuyện “nhắm mắt cho qua”. Thay đổi nhận thức giúp cán bộ hiểu rằng “bảo vệ luật cũng là bảo vệ chính mình, bảo vệ danh dự nghề nghiệp và niềm tin của Nhân dân”.
Không chỉ trong khối công vụ, hiệu ứng của tuyên truyền còn lan ra xã hội. Khi người dân hiểu quyền giám sát, hiểu vì sao phải minh bạch trong quản lý, hiểu thế nào là xung đột lợi ích, họ sẽ chủ động đồng hành với chính quyền. Đó là lúc niềm tin được nuôi dưỡng, và mối quan hệ giữa Nhà nước - cán bộ - Nhân dân được vận hành trên nền tảng kỷ cương, pháp luật và sự tôn trọng lẫn nhau. Tuyên truyền pháp luật phòng, chống tham nhũng, tiêu cực vì thế không chỉ để “cán bộ biết tránh sai”, mà còn để “Nhân dân biết giám sát, biết đồng hành”, tạo môi trường mà hành vi tiêu cực khó có đất sống.
Phòng, chống tham nhũng không phải là cuộc chiến của riêng cơ quan điều tra, thanh tra hay kiểm tra, mà là hành trình bền bỉ thay đổi từ tư duy đến hành vi trong mỗi cá nhân, mỗi cơ quan và cả cộng đồng. Những lớp học ấy rồi sẽ kết thúc trong một buổi sáng hay một buổi chiều, nhưng điều đọng lại phải là “vùng miễn dịch” được hình thành trong nhận thức, nơi mỗi cán bộ biết tự nhắc mình sống liêm chính, làm việc minh bạch và đặt lợi ích chung lên trên lợi ích riêng.
Khi người thực thi công vụ hiểu luật để làm đúng, hiểu trách nhiệm để làm hết mình, hiểu liêm chính để không sa ngã, thì pháp luật sẽ không còn là những điều khoản xa xôi, mà trở thành hệ giá trị nội tại, thành “hàng rào đạo đức” bảo vệ họ trước mọi cám dỗ. Và khi người dân nhìn thấy sự thay đổi ấy, niềm tin sẽ trở lại, trách nhiệm xã hội sẽ được khơi dậy, tạo thành sức mạnh chung để cùng chính quyền xây dựng một nền quản trị liêm chính, vì dân, gần dân và dựa vào dân.
114 lớp học không phải là con số cuối cùng, mà là điểm khởi đầu quan trọng: Thay đổi cách nghĩ để thay đổi cách làm. Bởi chỉ khi mỗi cán bộ tự xây cho mình thói quen thượng tôn pháp luật, tự chống lại cái sai từ những điều nhỏ nhất, thì chúng ta mới thực sự tạo dựng được một “hệ miễn dịch” vững chắc cho bộ máy, để tham nhũng và tiêu cực không còn cơ hội bén rễ từ trong nhận thức.
