(Thanh tra) - Đại diện nhiều bộ, ngành cho rằng, việc sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật nên mở rộng phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất, còn giữ nguyên giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất.
Ngày 8/10, Thứ trưởng Bộ Tư pháp Phan Chí Hiếu chủ trì buổi làm việc với các bộ, ngành về một số nội dung định hướng sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật.
Đề xuất 2 phương án về phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất
Theo báo cáo nghiên cứu của Cục Kiểm tra văn bản và Quản lý xử lý vi phạm hành chính (KTVB&XLVPHC), Bộ Tư pháp, có một số quy định tại Pháp lệnh Hợp nhất văn bản quy phạm pháp luật (QPPL) cần nghiên cứu sửa đổi, bổ sung.
Trong đó, Luật Ban hành văn bản QPPL năm 2025 đã quy định cụ thể các văn bản QPPL của chính quyền địa phương. Để bảo đảm tính minh bạch và việc tổ chức hoạt động hợp nhất văn bản QPPL được đồng bộ từ Trung ương đến địa phương, việc hợp nhất đối với văn bản của chính quyền địa phương cần phải được thực hiện đối với văn bản QPPL của cấp tỉnh, cấp xã, đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Theo đề xuất của Cục KTVB&XLVPHC, việc quy định trách nhiệm hợp nhất văn bản QPPL của cấp xã cần thực hiện có lộ trình. Cụ thể, khi tổ chức bộ máy, số lượng, chất lượng nhân sự của chính quyền cấp xã đi vào hoạt động ổn định, đáp ứng triển khai hiệu quả, toàn diện; việc xây dựng, ban hành văn bản QPPL của cấp xã đi vào nền nếp, bảo đảm chất lượng.
Cục KTVB&XLVPHC đề xuất 2 phương án về phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất.
Phương án 1: Mở rộng phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất bao gồm tất cả những văn bản có tác động về nội dung, hiệu lực của văn bản QPPL.
Phương án 2: Giữ như quy định hiện nay tại Điều 2 Pháp lệnh năm 2012 (văn bản thuộc đối tượng hợp nhất chỉ bao gồm văn bản sửa đổi, bổ sung và văn bản được sửa đổi, bổ sung).
Về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, cũng có 2 phương án được đưa ra. Phương án 1 bổ sung quy định về việc văn bản hợp nhất được sử dụng chính thức trong viện dẫn để áp dụng, thi hành pháp luật. Phương án 2 giữ như quy định hiện nay tại Điều 4 Pháp lệnh năm 2012 (văn bản hợp nhất được sử dụng chính thức trong việc áp dụng và thi hành pháp luật).
Đề nghị giữ nguyên giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất
Cơ bản nhất trí về việc cần thiết sửa đổi, bổ sung Pháp lệnh năm 2012, đại diện các bộ, ngành đã tập trung thảo luận, cho ý kiến đối với phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất; giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất; quy trình thực hiện hợp nhất văn bản; cơ quan ký xác thực văn bản hợp nhất; ứng dụng khoa học công nghệ trong hợp nhất văn bản QPPL…
Bà Phạm Thúy Hạnh, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật (Văn phòng Chính phủ) cho rằng, quy định về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất tại Pháp lệnh hiện hành trong thực thi thời gian qua chưa đạt được đúng kỳ vọng. Bà Hạnh đề nghị phân tích kỹ để có giải pháp, nếu quy định pháp luật chưa đủ để khẳng định giá trị của văn bản hợp nhất thì cần quy định rõ ràng hơn, thể hiện được tính chế tài bắt buộc. Về giá trị của văn bản hợp nhất, theo bà Hạnh, phương án 2 không giải quyết được vấn đề hiện nay, chưa bảo đảm tính đồng bộ.
Bên cạnh đó, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Phạm Thúy Hạnh kiến nghị quy định dự thảo văn bản hợp nhất được cơ quan chủ trì soạn thảo văn bản QPPL sửa đổi, bổ sung xây dựng, trình đồng thời với việc trình dự thảo văn bản QPPL sửa đổi, bổ sung.
Đối với ngành Tòa án, bà Nguyễn Thị Bích, Phó Trưởng phòng, Vụ Pháp chế và Quản lý khoa học, Tòa án Nhân dân (TAND) Tối cao cho biết, thực tế không có bản án, quyết định nào của TAND ghi căn cứ áp dụng là văn bản hợp nhất, lý do văn bản hợp nhất không phải là văn bản QPPL. Do đó, khi viện dẫn, TAND sẽ viện dẫn văn bản QPPL hiện hành. Vì vậy, bà đề nghị giữ nguyên Điều 4 Pháp lệnh hiện nay về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất.
Ngoài ra, bà Bích tán thành việc mở rộng hợp nhất với văn bản của chính quyền cấp tỉnh, xã; phạm vi hợp nhất bao gồm cả văn bản đính chính văn bản QPPL, văn bản tạm ngưng một phần hiệu lực văn bản QPPL…; cơ quan ký xác thực văn bản hợp nhất thì nên phân loại theo các loại văn bản…
Nghiên cứu mở rộng phạm vi một số văn bản thuộc đối tượng hợp nhất
Cùng với việc làm rõ một số vấn đề được các đại biểu góp ý về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, Cục trưởng Cục KTVB&XLVPHC Hồ Quang Huy cho biết, Điều 4 Pháp lệnh hiện hành đã quy định rất rõ về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất. Lãnh đạo cục cho rằng phương án 1 là phương án khả thi và phù hợp để tăng độ thuyết phục và niềm tin của người dân khi sử dụng các văn bản hợp nhất.
Đánh giá thực tiễn cho thấy, một nguyên nhân khiến văn bản hợp nhất chưa đáp ứng được yêu cầu của thực tiễn là chậm hợp nhất. Vì vậy, theo Cục trưởng Hồ Quang Huy, việc ứng dụng công nghệ thông tin để rút ngắn thời gian hợp nhất và khuyến khích việc tra cứu, sử dụng các văn bản hợp nhất là yêu cầu cấp thiết.
Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Phan Chí Hiếu biểu dương Cục KTVB&XLVPHC đã chuẩn bị kỹ tài liệu. Ông cũng đánh giá cao ý kiến sâu sắc xuất phát từ thực tiễn của đại diện các bộ, ngành đã làm sáng tỏ nhiều vấn đề.
Cơ bản thống nhất với quy trình thủ tục xây dựng dự thảo Pháp lệnh, thứ trưởng nhấn mạnh, việc làm tốt công tác hợp nhất văn bản sẽ góp phần đảm bảo tính công khai, minh bạch, dễ tiếp cận, dễ sử dụng của hệ thống văn bản QPPL. Từ đó, góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của công tác tổ chức thi hành pháp luật.
Đáng chú ý, thứ trưởng và các đại biểu thống nhất rất cao với quy định bổ sung việc hợp nhất văn bản của cả cấp tỉnh, cấp xã và đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.
Về giá trị pháp lý của văn bản hợp nhất, thứ trưởng nhất trí giữ nguyên quy định tại Điều 4 Pháp lệnh hiện hành. Đồng thời, ông đề nghị quy định rõ hơn về giá trị viện dẫn của văn bản hợp nhất theo hướng được viện dẫn trực tiếp; cân nhắc quy định rõ hơn việc xử lý các trường hợp có sai sót trong văn bản hợp nhất.
Ngoài ra, thứ trưởng cho rằng, cần rà soát, nghiên cứu mở rộng phạm vi văn bản thuộc đối tượng hợp nhất, như văn bản đính chính, kể cả văn bản hành chính, đính chính kỹ thuật; cân nhắc cả văn bản tạm ngưng hiệu lực, hết hiệu lực.
Đặc biệt, thứ trưởng lưu ý không tiến hành hợp nhất các văn bản thực hiện Nghị quyết 190 của Quốc hội, các Nghị quyết thí điểm, các Nghị quyết của Chính phủ được ban hành theo cơ chế đặc biệt của Nghị quyết 206 của Quốc hội.
