Ảnh: Quỳnh An

Mạng xã hội bị cấm yêu cầu giấy tờ tùy thân, bắt buộc minh bạch về thu thập dữ liệu

Theo Điều 29 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, các tổ chức, cá nhân cung cấp dịch vụ mạng xã hội, dịch vụ truyền thông trực tuyến tại Việt Nam không được ép người dùng cung cấp hình ảnh, video chứa thông tin giấy tờ tùy thân, dù là đầy đủ hay một phần, để làm yếu tố xác thực tài khoản. Đây là nội dung quan trọng nhằm ngăn chặn tình trạng lạm dụng dữ liệu nhạy cảm của công dân.

Ngoài ra, Luật quy định rõ nghĩa vụ minh bạch: khi người dùng cài đặt và sử dụng dịch vụ, nhà cung cấp phải thông báo rõ nội dung dữ liệu cá nhân thu thập, phạm vi, mục đích sử dụng. Việc thu thập trái phép hoặc ngoài phạm vi thỏa thuận với khách hàng là hành vi vi phạm pháp luật.

Đặc biệt, nhà cung cấp dịch vụ phải tạo cơ chế để người dùng có thể truy cập, chỉnh sửa, xóa dữ liệu, thiết lập quyền riêng tư, báo cáo vi phạm về bảo mật.

Quy định chặt chẽ về xóa, hủy dữ liệu cá nhân và quyền của người dùng

Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025 còn có các quy định chi tiết về xóa, hủy, khử nhận dạng dữ liệu cá nhân. Việc xóa, hủy dữ liệu được thực hiện khi: Chủ thể dữ liệu cá nhân yêu cầu (và chấp nhận rủi ro, thiệt hại nếu có); đã hoàn thành mục đích xử lý dữ liệu; hết thời hạn lưu trữ theo luật; theo quyết định của cơ quan Nhà nước có thẩm quyền; hoặc theo thỏa thuận với người dùng.

Luật cấm cố ý khôi phục trái phép dữ liệu cá nhân đã bị xóa, hủy, yêu cầu các bên kiểm soát và xử lý dữ liệu thực hiện biện pháp kỹ thuật an toàn để ngăn chặn xâm nhập, khôi phục trái phép.

Theo đó, người dùng cũng có nghĩa vụ tự bảo vệ dữ liệu cá nhân của mình, tôn trọng dữ liệu cá nhân người khác, cung cấp đầy đủ, chính xác dữ liệu cá nhân theo hợp đồng hoặc theo quy định pháp luật, tuân thủ pháp luật về bảo vệ dữ liệu.

Để bảo đảm quyền và nghĩa vụ này được thực hiện công bằng, Luật quy định cơ quan, tổ chức, cá nhân có trách nhiệm tạo điều kiện thuận lợi, không gây khó khăn, cản trở việc thực hiện quyền của người dùng. Bên kiểm soát dữ liệu cũng bắt buộc phải phản hồi kịp thời các yêu cầu chính đáng của người dùng.

Nguyên tắc bảo vệ dữ liệu, cơ chế thanh tra và yêu cầu minh bạch

Theo Điều 3 Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân 2025, các nguyên tắc bảo vệ dữ liệu cá nhân từ 1/1/2026 bao gồm:

Luật cũng đặt ra yêu cầu về minh bạch và trách nhiệm giải trình. Các tổ chức, cá nhân xử lý dữ liệu phải công khai chính sách bảo mật rõ ràng, thông báo cho người dùng mọi hoạt động thu thập, xử lý dữ liệu. Người dân có quyền kiểm soát và khiếu nại khi bị xâm phạm.

Để thực thi nghiêm túc, Luật thiết lập cơ chế thanh tra, kiểm tra chuyên ngành về bảo vệ dữ liệu cá nhân. Cơ quan Nhà nước có thẩm quyền sẽ tiến hành thanh tra việc tuân thủ luật của các tổ chức, cá nhân thu thập, xử lý dữ liệu. Việc này nhằm ngăn chặn vi phạm, phát hiện kịp thời hành vi lạm dụng dữ liệu cá nhân, bảo vệ quyền riêng tư của công dân.

Ngoài ra, Luật cũng yêu cầu báo cáo vi phạm kịp thời, minh bạch quá trình xử lý vi phạm và thực hiện biện pháp khắc phục hậu quả. Các doanh nghiệp, tổ chức phải xây dựng cơ chế nội bộ để quản trị rủi ro dữ liệu, đào tạo nhân viên về bảo mật, đảm bảo tuân thủ quy định pháp luật.