(Thanh tra) - Nghị định số 240/2025/NĐ-CP của Chính phủ về thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Chính sách, đối ngoại quốc phòng đã chính thức ban hành, tạo nên một quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách có tư cách pháp nhân độc lập. Quỹ không chỉ góp phần tăng cường hiệu quả hoạt động chính sách, đối ngoại quốc phòng mà còn đặt ra yêu cầu chặt chẽ về minh bạch, công khai và phòng ngừa tham nhũng, tiêu cực.
Ngày 3/9/2025, Chính phủ đã chính thức ban hành Nghị định số 240/2025/NĐ-CP, quy định chi tiết về việc thành lập, quản lý và sử dụng Quỹ Chính sách, đối ngoại quốc phòng. Quỹ này là một quỹ tài chính Nhà nước ngoài ngân sách, có tư cách pháp nhân, con dấu riêng và được phép mở tài khoản tại các ngân hàng thương mại hoạt động hợp pháp tại Việt Nam.
Quỹ được đặt tại Bộ Quốc phòng và Bộ trưởng Bộ Quốc phòng sẽ có trách nhiệm quyết định về tổ chức bộ máy, cơ chế quản lý, cũng như ban hành quy chế tổ chức và hoạt động của quỹ. Đây là một bước đi quan trọng nhằm đa dạng hóa nguồn lực hỗ trợ cho các hoạt động chính sách và đối ngoại quốc phòng.
Với vai trò là một quỹ tài chính quan trọng, Nghị định 240/2025/NĐ-CP đặc biệt nhấn mạnh các nguyên tắc quản lý và sử dụng quỹ. Cụ thể, việc quản lý và sử dụng quỹ phải đảm bảo "đúng mục đích, đúng pháp luật, kịp thời, hiệu quả, công khai, minh bạch". Yêu cầu này đặt ra trách nhiệm giải trình cao đối với các cơ quan và cá nhân liên quan, đồng thời là cơ sở để các hoạt động thanh tra, kiểm tra có thể đánh giá tính tuân thủ pháp luật.
Đáng chú ý, Nghị định cũng thiết lập các nguyên tắc "3 Không" để ngăn chặn tối đa các rủi ro tiêu cực: Không tiếp nhận các khoản đóng góp, tài trợ, ủng hộ gây phương hại đến lợi ích quốc gia, an ninh, quốc phòng; Không tiếp nhận các khoản đóng góp vi phạm pháp luật về phòng, chống tham nhũng, hoạt động rửa tiền, tài trợ khủng bố và các hoạt động khác trái quy định pháp luật; Không hỗ trợ cho các tổ chức, cá nhân hoạt động phi pháp trái với quy định của pháp luật Việt Nam.
Những quy định chặt chẽ này thể hiện quyết tâm của Chính phủ trong việc xây dựng một cơ chế tài chính trong sạch, vững mạnh, loại bỏ mọi hành vi lợi dụng chính sách để trục lợi hoặc gây tổn hại đến an ninh quốc gia.
Quỹ được hình thành từ nhiều nguồn lực khác nhau, bao gồm đóng góp, ủng hộ, tài trợ bằng tiền, tài sản, hiện vật của các doanh nghiệp, tổ chức, cá nhân trong và ngoài quân đội. Ngoài ra, quỹ còn có nguồn thu từ lãi tiền gửi của ngân sách hoạt động nhàn rỗi (kỳ hạn tối đa không quá 12 tháng tại ngân hàng thương mại) và các nguồn thu hợp pháp khác.
Các khoản đóng góp có thể được tiếp nhận trực tiếp hoặc thông qua tài khoản ngân hàng của quỹ. Đối với các khoản tài trợ bằng tài sản, hiện vật, giá trị sẽ được quy đổi ra tiền đồng Việt Nam và ghi nhận trong hồ sơ. Trường hợp tài trợ bằng công trình, việc thẩm định, phê duyệt và quản lý chất lượng sẽ tuân thủ nghiêm ngặt theo quy định pháp luật hiện hành về đầu tư xây dựng.
Về quản lý, quỹ có hội đồng quản lý gồm chủ tịch, phó chủ tịch và các thành viên, với chủ tịch do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng bổ nhiệm, miễn nhiệm. Cơ quan thường trực quản lý quỹ cũng do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng chỉ định. Điều này đảm bảo sự tập trung, thống nhất trong chỉ đạo, điều hành.
Quan trọng hơn cả, quỹ phải thực hiện chế độ báo cáo, kế toán theo quy định của Nghị định và các pháp luật liên quan. Đặc biệt, quỹ phải chấp hành việc thanh tra, kiểm tra, kiểm toán của các cơ quan Nhà nước có thẩm quyền theo quy định của pháp luật. Đây là cơ chế giám sát then chốt để đảm bảo tính minh bạch, đúng đắn trong mọi hoạt động thu chi của quỹ.
Các nội dung chi của quỹ rất đa dạng và hướng đến các mục tiêu chiến lược. Bao gồm chi cho các đối tượng và chương trình chính sách đã có chủ trương của Đảng, Nhà nước hoặc theo quyết định của Bộ trưởng Bộ Quốc phòng; hỗ trợ khắc phục hậu quả thiên tai, dịch bệnh; công tác tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn; hỗ trợ các lực lượng thuộc Bộ Quốc phòng trong thực hiện nhiệm vụ quân sự quốc phòng.
Ngoài ra, quỹ còn chi hỗ trợ tôn tạo, trùng tu, tu bổ các công trình văn hóa, di tích lịch sử, nghĩa trang liệt sỹ, cũng như chi cho hoạt động đối ngoại quốc phòng và hỗ trợ các nước trên thế giới khắc phục thiên tai, dịch bệnh, tìm kiếm cứu hộ, cứu nạn. Đối tượng và mức hỗ trợ cụ thể sẽ do Bộ trưởng Bộ Quốc phòng quyết định.
Việc thành lập Quỹ Chính sách, đối ngoại quốc phòng không chỉ là giải pháp bổ sung nguồn lực hiệu quả mà còn là một cơ chế quan trọng thể hiện cam kết của Chính phủ về quản lý tài chính công khai, minh bạch, chịu sự giám sát chặt chẽ của pháp luật.
