(Thanh tra) - Trong bối cảnh hạ tầng viễn thông ngày càng phát triển, việc quản lý kho số viễn thông, tài nguyên Internet trở thành một yếu tố then chốt, không chỉ đảm bảo sự thông suốt của mạng lưới mà còn góp phần vào sự phát triển kinh tế số quốc gia.
Khung pháp lý mới cho quản lý tài nguyên số
Từ ngày 20/7/2025, Nghị định số 115/2025/NĐ-CP của Chính phủ ngày 3/6/2025 chính thức có hiệu lực và trở thành một văn bản pháp lý quan trọng, quy định chi tiết về các khía cạnh quản lý kho số Viễn thông, tài nguyên Internet; đấu giá quyền sử dụng mã, số Viễn Thông, tên miền quốc gia Việt Nam ".vn". Nghị định chú trọng đến việc nâng cao trách nhiệm và minh bạch của các tổ chức, doanh nghiệp thông qua các quy định chặt chẽ về nghĩa vụ báo cáo và tài chính, từ đó tối ưu hóa việc khai thác và sử dụng tài nguyên số quốc gia.
Đối tượng áp dụng của Nghị định rất rộng, bao gồm cơ quan quản lý nhà nước, cơ quan, đơn vị được giao nhiệm vụ quản lý, cùng với các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân được phân bổ, cấp mã, số viễn thông, tài nguyên Internet và các bên liên quan đến hoạt động đấu giá, chuyển nhượng quyền sử dụng mã, số viễn thông, tên miền quốc gia Việt Nam “.vn”.
Nâng cao trách nhiệm thông qua nghĩa vụ báo cáo định kỳ
Một trong những điểm mấu chốt để nâng cao trách nhiệm của các tổ chức và doanh nghiệp là nghĩa vụ báo cáo định kỳ. Điều 4 của Nghị định quy định rõ: Định kỳ hàng năm, trước ngày 15/1 của năm liền sau năm báo cáo, các tổ chức, doanh nghiệp được phân bổ mã, số viễn thông và doanh nghiệp thuê số thuê bao viễn thông phải báo cáo Bộ Khoa học và Công nghệ (Cục Viễn thông) bằng văn bản về số liệu và tình hình khai thác, sử dụng mã, số viễn thông của năm báo cáo theo mẫu quy định.
Trách nhiệm về tính chính xác và kịp thời của báo cáo được nhấn mạnh và trong trường hợp cần thiết, đối tượng báo cáo phải có trách nhiệm chứng minh tính chính xác của số liệu. Yêu cầu này không chỉ giúp cơ quan quản lý nhà nước nắm bắt được tình hình sử dụng tài nguyên số một cách chính xác mà còn thúc đẩy các doanh nghiệp tự giác tuân thủ và tối ưu hóa việc sử dụng các mã, số đã được phân bổ.
Đặc biệt, quy định về hiệu suất sử dụng mã, số viễn thông khi đề nghị phân bổ từ lần thứ hai trở đi cho thấy tầm quan trọng của việc sử dụng hiệu quả tài nguyên. Các báo cáo này là cơ sở để cơ quan quản lý xem xét và phê duyệt các đề nghị phân bổ tiếp theo, tránh tình trạng lãng phí tài nguyên công cộng.
Minh bạch tài chính và quy trình đấu giá
Minh bạch tài chính là một trụ cột khác trong việc nâng cao trách nhiệm quản lý tài nguyên số. Các tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân được phân bổ mã, số viễn thông có trách nhiệm nộp lệ phí phân bổ và phí sử dụng mã, số viễn thông theo quy định pháp luật về phí, lệ phí. Việc chỉ được nhận quyết định phân bổ sau khi nộp đủ lệ phí phân bổ mã, số viễn thông thể hiện sự nghiêm túc trong nghĩa vụ tài chính. Thời hạn 30 ngày để nộp phí sử dụng kể từ thông báo cũng được quy định rõ.
Đối với một số loại mã, số viễn thông có giá trị kinh tế cao, Nghị định quy định việc phân bổ theo phương thức đấu giá. Các loại mã, số được đưa ra niêm yết để đấu giá bao gồm số dịch vụ ứng dụng tin nhắn ngắn, số dịch vụ giải đáp thông tin, số thuê bao di động H2H, và mã mạng di động H2H.
Quy trình đấu giá được thực hiện một cách minh bạch và công khai qua hệ thống kỹ thuật niêm yết trực tuyến, đảm bảo rằng các mã, số có giá trị được phân bổ cho những người sẵn sàng trả giá cao nhất, phản ánh đúng giá trị thị trường và đóng góp vào ngân sách nhà nước.
Vai trò của cơ quan quản lý nhà nước
Để đảm bảo các quy định trên được thực hiện hiệu quả, Nghị định phân định rõ trách nhiệm của Bộ Khoa học và Công nghệ và Sở Khoa học và Công nghệ. Bộ Khoa học và Công nghệ có vai trò chủ trì, tổ chức thực hiện các quy định, thông báo và đề nghị cấp mã, số viễn thông với Liên minh viễn thông quốc tế, xây dựng và ban hành kế hoạch đổi số thuê bao, giám sát, thống kê việc sử dụng, tổ chức thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm và giải quyết khiếu nại, tố cáo.
Các Sở Khoa học và Công nghệ tại địa phương có trách nhiệm tuyên truyền, hướng dẫn, thanh tra, kiểm tra và xử lý vi phạm trong phạm vi địa bàn. Sự phân cấp trách nhiệm này góp phần tạo nên một hệ thống quản lý kho số viễn thông, tài nguyên Internet toàn diện và hiệu quả.
Nghị định 115/2025/NĐ-CP của Chính phủ là một bước tiến quan trọng trong việc hiện đại hóa và tăng cường hiệu quả quản lý kho số viễn thông, tài nguyên Internet tại Việt Nam. Bằng cách đặt ra các quy định chặt chẽ về nghĩa vụ báo cáo định kỳ, minh bạch trong hoạt động tài chính và quy trình đấu giá, Nghị định đã xây dựng một khuôn khổ pháp lý vững chắc, thúc đẩy trách nhiệm của từng tổ chức, doanh nghiệp, cá nhân, góp phần vào sự phát triển bền vững của ngành viễn thông và nền kinh tế số.
Nghị định số 115/2025/NĐ-CP ngày 03/6/2025 quy định chi tiết về quản lý kho số viễn thông, tài nguyên Internet và đấu giá quyền sử dụng mã, số, tên miền quốc gia “.vn”.
Khoản 1 Điều 4: Các tổ chức, doanh nghiệp được phân bổ mã, số viễn thông có trách nhiệm báo cáo định kỳ hằng năm trước ngày 15/01 về tình hình khai thác, sử dụng; chịu trách nhiệm về tính chính xác, kịp thời của số liệu.
Điều 9 và Điều 11: Việc phân bổ gắn với nghĩa vụ tài chính rõ ràng; các mã, số có giá trị cao thực hiện qua đấu giá công khai, minh bạch nhằm bảo đảm sử dụng hiệu quả tài nguyên và tăng thu cho ngân sách Nhà nước.
