Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Phùng Khánh Tài chủ trì hội nghị. Ảnh: H.D

Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) lần này đã kế thừa Luật Đất đai trước đây, đồng thời có giảm bớt và bổ sung một số điều khoản quan trọng, phù hợp với điều kiện thực tế.

Tại hội nghị, các đại biểu dự họp đều cho rằng, Luật Đất đai là một trong số các luật có tác động to lớn đến sự phát triển của đất nước về kinh tế - xã hội, an ninh quốc phòng cũng như đối với đời sống của người dân.

Hội nghị đã tập trung thảo luận về quyền và trách nhiệm của Nhà nước, công dân đối với đất đai; quyền và nghĩa vụ của người sử dụng đất; quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; các quy định về thu hồi, trưng dụng đất để đảm bảo công khai, minh bạch, giảm khiếu nại tại Chương VI Dự thảo; bồi thường, hỗ trợ, tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất; chế độ sử dụng các loại đất; giám sát; thanh tra, kiểm tra; giải quyết tranh chấp, khiếu nại, tố cáo và xử lý vi phạm pháp luật về đất đai...

Chế tài chưa đủ "nghiêm"

 Theo PGS.TS Phạm Hữu Tiến, Ủy viên Hội đồng Tư vấn KH,GD&MT, Chương V của Dự thảo Luật ghi rõ quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, Chương VI cũng ghi rõ về việc thu hồi đất vì mục đích quốc phòng an ninh và để phát triển kinh tế - xã hội.

Vì sao vẫn còn tình trạng dân khiếu kiện và xuất hiện tham nhũng trong những công việc nói trên? PGS.TS Phạm Hữu Tiến đặt câu hỏi.

PGS.TS Phạm Hữu Tiến cho rằng, để khắc phục trình trạng trên, cần thực hiện nghiêm việc công khai, công bố quy hoạch, kế hoạch trừ trường hợp đặc biệt vì an ninh quốc phòng; đồng thời, có cơ chế xử lý nghiêm không chỉ đối với người dân không tuân thủ các quy định pháp luật, mà còn đối với những cá nhân và cơ quan quản lý Nhà nước không thực hiện đúng các quy định trong luật.

Tại Chương VII gồm các quy định về bồi thường, hỗ trợ tái định cư khi Nhà nước thu hồi đất, với nội dung đầy đủ các quy định liên quan; tuy nhiên, phần chế tài chưa đủ nghiêm, cần được quy định cụ thể hơn đối với việc không tuân thủ nghiêm các quy định trong luật này từ phía cơ quan quản lý Nhà nước, để tránh xảy ra việc lợi dụng, trục lợi, tham nhũng...

Cần làm rõ khái niệm “hòa giải thành”

 PGS.TS Vũ Hào Quang, nguyên giảng viên Khoa Triết, Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, Hà Nội, cho rằng, trong phạm vi điều chỉnh của Dự thảo Luật Đất đai (sửa đổi) cần quy định rõ hơn phần đất đai thuộc lãnh thổ Việt Nam ở trên biển và không phận của Việt Nam.

Cũng cần làm rõ khái niệm “hòa giải thành”, vốn đã được sử dụng nhiều trong văn bản, có thể khiến người đọc suy đoán từ này là “hòa giải thành công”, theo PGS.TS Vũ Hào Quang, điều này làm cản trở tính hiệu lực của Luật Đất đai.

PGS.TS Vũ Hào Quang kiến nghị, tại Điều 83 quy định về thông báo thu hồi đất và chấp hành quyết định thu hồi đất vì mục đích quốc phòng, an ninh; phát triển kinh tế - xã hội vì lợi ích quốc gia, công cộng, tại khoản 3 cần sửa “người có đất thu hồi” thành “người có đất bị thu hồi”.

Về chính sách đất đai với đồng bào dân tộc thiểu số, tại khoản 3 Điều 17 quy định về trách nhiệm của Nhà nước về đất đai đối với đồng bào dân tộc thiểu số cũng cần nói rõ “chính sách khung về hỗ trợ diện tích đất đai” chứ không chỉ là “chính sách khung về hỗ trợ đất đai”

PGS.TS Vũ Hào Quang mong rằng, Ban Soạn thảo Luật Đất đai cần công bố trên truyền thông, đại chúng phần tiếp thu ý kiến của MTTQ Việt Nam trước khi trình Quốc hội phê chuẩn.

Lưu ý đến quyền lợi của người dân

 GS Trần Đình Long, Ủy viên Hội đồng Tư vấn KH,GD&MT cho rằng, trong vấn đề thu hồi đất nông nghiệp phải lưu ý đến quyền lợi của người dân, bởi người nông dân luôn là đối tượng khó khăn nhất.

Tránh tình trạng “quan liêu”

GS.TS Lê Vân Trình, Ủy viên Hội đồng Tư vấn KH,GD&MT đã chỉ ra trong Dự thảo Luật đã bỏ khung giá đất, nhưng phương pháp xác định giá đất chỉ quy định rất đơn giản là “giao Chính phủ quy định chi tiết”; khi Chính phủ biên soạn lại theo ý kiến của các bộ có liên quan sẽ không tránh khỏi tình trạng “quan liêu”, vì vậy nên quy định có tính chất định hướng, tính nguyên tắc về các phương pháp xác định giá đất một cách cơ bản.

Dự thảo Luật chưa định nghĩa rõ thế nào là “thị trường”, hiện tượng đầu cơ còn khá phổ biến và ảnh hưởng tới toàn bộ thị trường. Do đó, GS.TS Lê Vân Trình thì cần làm rõ thể nào là “giá phổ biến trên thị trường” để điều chỉnh giá đất.

Tại Điều 225, Dự thảo quy định thẩm quyền tranh chấp đất đai, tài sản gắn liền với đất do Tòa án nhân dân giải quyết theo quy định của pháp luật về tố tụng dân sự…

Tranh chấp đất đai hiện vẫn là vấn đề phức tạp và tòa án chưa đủ năng lực để giải quyết triệt để; do đó nên quy định linh hoạt để người dân có quyền lựa chọn UBND các cấp hoặc tòa án nếu không có giấy tờ nhà đất.

Khi người dân nộp đơn lên UBND các cấp thì tiến hành hòa giải, giải quyết tranh chấp nhanh chóng, kịp thời bởi nguồn gốc đất, quá trình sử dụng với những biến thiên hết sức phức tạp, chỉ có cơ quan hành chính mới nắm được, GS.TS Lê Vân Trình nêu ý kiến.

Ông Nghiêm Xuân Minh, Ủy viên Hội đồng Tư vấn KH,GD&MT đề xuất, trong hệ thống cơ sở dữ liệu về đất đai quy định tại Chương XV cần bổ sung hệ thống dữ liệu về địa chất, địa mạo đất theo vùng (tỉnh) để thực hiện phòng tránh thiên tai trong quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất đai.

Phát biểu tại hội nghị, Phó Chủ tịch UBTƯ MTTQ Việt Nam Phùng Khánh Tài khẳng định, các ý kiến tâm huyết, trách nhiệm của các đại biểu tham dự hội nghị nêu ra, sẽ được tiếp thu đầy đủ và thể hiện trong báo cáo của UBTƯ MTTQ Việt Nam; báo cáo sẽ được Ban Thường trực gửi đến Chính phủ và các cơ quan có liên quan nhằm điều chỉnh các luật cho phù hợp với tình hình thực tế và có lợi cho người dân.