(Thanh tra) - Trong giai đoạn 2021-2025, Bộ Khoa học và Công nghệ đã đạt nhiều kết quả nổi bật trong triển khai Chương trình tổng thể cải cách hành chính nhà nước theo mục tiêu đến năm 2030.
Công tác hoàn thiện thể chế, cải tiến quy trình xây dựng văn bản pháp luật, tăng cường phối hợp liên ngành đã góp phần quan trọng thúc đẩy phát triển khoa học và công nghệ, đổi mới sáng tạo, đồng thời tạo nền tảng đề xuất nhiệm vụ trọng tâm cho giai đoạn tiếp theo.
Hoàn thiện thể chế tạo dấu ấn nổi bật
5 năm qua (2021-2025), Bộ Khoa học và Công nghệ đã coi cải cách thể chế là trọng tâm xuyên suốt, bám sát Kết luận 19 của Bộ Chính trị và các nghị quyết của Trung ương về xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa. Nhờ vậy, hệ thống cơ chế chính sách trong lĩnh vực khoa học và công nghệ được hoàn thiện đồng bộ, góp phần tháo gỡ vướng mắc pháp lý, tạo hành lang thông thoáng cho nghiên cứu, ứng dụng và đổi mới sáng tạo.
Từ năm 2021 đến tháng 6/2025, Bộ đã trình Quốc hội ban hành 09 Luật quan trọng, trong đó có Luật Sở hữu trí tuệ, Luật Công nghiệp công nghệ số, Luật Năng lượng nguyên tử sửa đổi, Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo...
Đây là các văn bản giữ vai trò trụ cột trong phát triển công nghiệp công nghệ cao, chuyển đổi số, bảo vệ tài sản trí tuệ và thúc đẩy thị trường khoa học và công nghệ.
Bộ cũng trình Chính phủ ban hành 31 Nghị định, trình Thủ tướng ban hành 15 Quyết định và ban hành theo thẩm quyền 186 Thông tư chuyên ngành, thể hiện nỗ lực lớn trong hoàn thiện chính sách. Việc ban hành số lượng lớn văn bản trong thời gian ngắn cho thấy sự chủ động, quyết liệt, đồng thời chứng minh vai trò tiên phong của Bộ trong cải cách pháp luật phục vụ phát triển kinh tế - xã hội.
Quy trình xây dựng văn bản quy phạm pháp luật được thực hiện công khai, minh bạch, lấy ý kiến rộng rãi từ chuyên gia, doanh nghiệp và các bộ ngành liên quan. Hoạt động phối hợp với Bộ Tư pháp được duy trì thường xuyên, linh hoạt qua nhiều hình thức, từ họp chuyên đề đến tham vấn trực tuyến.
Nhờ đó, chất lượng văn bản pháp luật ngày càng nâng cao, hạn chế chồng chéo, đảm bảo bám sát thực tiễn và phù hợp với các cam kết hội nhập.
Theo dõi thực thi pháp luật chặt chẽ, tăng hiệu quả quản lý
Song song với xây dựng thể chế, Bộ Khoa học và Công nghệ đặc biệt chú trọng khâu tổ chức thi hành pháp luật. Hàng năm, Bộ đều ban hành kế hoạch theo dõi, kiểm tra, đánh giá việc thực hiện các quyết định, nghị định tại các đơn vị và địa phương.
Các hoạt động triển khai bao gồm: Thành lập các đoàn kiểm tra việc thực thi văn bản tại đơn vị trực thuộc Bộ; phối hợp tổ chức tập huấn nghiệp vụ xử lý vi phạm hành chính; khảo sát tại các Sở Khoa học và Công nghệ địa phương; đánh giá, chấm điểm chỉ số theo dõi thi hành pháp luật định kỳ.
Những biện pháp này góp phần nâng cao tính tuân thủ, giảm sai sót trong thực thi, đồng thời nhận diện sớm các bất cập để điều chỉnh kịp thời.
Bên cạnh kết quả đạt được, công tác cải cách vẫn còn một số hạn chế. Một số đề nghị xây dựng văn bản chưa xác định đầy đủ nội dung chính sách, do việc tổng kết thực tiễn và đánh giá tác động chưa sâu. Một số dự án luật phát sinh chính sách mới ở giai đoạn cận kề ban hành nhưng quy định hướng dẫn còn thiếu, dẫn tới khó khăn trong tham vấn và phân tích tác động.
Nguyên nhân chủ yếu là khối lượng văn bản pháp luật lớn, nhiều lĩnh vực mới như công nghệ số, AI, năng lượng nguyên tử, chuyển đổi số yêu cầu nghiên cứu sâu, tham khảo kinh nghiệm quốc tế kỹ lưỡng.
Trong khi đó, nguồn kinh phí dành cho xây dựng pháp luật còn hạn chế, chưa đáp ứng yêu cầu thực tiễn. Việc hoàn thiện chính sách trong bối cảnh cách mạng công nghiệp 4.0 diễn ra nhanh đòi hỏi tư duy chiến lược, tầm nhìn xa và lực lượng chuyên gia mạnh hơn.
Tiếp tục đột phá về thể chế, chuyển đổi số mạnh hơn
Từ những kết quả và kinh nghiệm giai đoạn 2021-2025, Bộ Khoa học và Công nghệ xác định nhiệm vụ trọng tâm trong 5 năm tới gồm: Tiếp tục rà soát, hoàn thiện pháp luật về khoa học và công nghệ, sở hữu trí tuệ, đổi mới sáng tạo; nâng cao chất lượng thẩm định, đánh giá tác động chính sách; đẩy mạnh xây dựng cơ sở dữ liệu pháp luật và chuyển đổi số trong quy trình lập quy; tăng cường nguồn lực cho công tác xây dựng văn bản, mở rộng tham vấn chuyên gia, cộng đồng doanh nghiệp; tăng cường theo dõi thi hành pháp luật, gắn trách nhiệm người đứng đầu với kết quả thực thi.
Có thể khẳng định, sau 5 năm triển khai Chương trình cải cách hành chính, ngành Khoa học và Công nghệ đã đạt được những kết quả toàn diện, đặt nền móng vững chắc cho giai đoạn 2026-2030 với mục tiêu hoàn thiện thể chế hiện đại, minh bạch, kiến tạo phát triển, góp phần đưa khoa học và công nghệ trở thành động lực then chốt của tăng trưởng quốc gia.
