Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Thanh. Ảnh: TN

Sáng ngày 14/3, Ban Soạn thảo Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (PCTN) sửa đổi họp tập trung thảo luận, cho ý kiến về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực; tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý.

Cần biện pháp mạnh

Phó Tổng Thanh tra Nguyễn Văn Thanh cho hay, đây là vấn đề mới, khó và còn nhiều ý kiến khác.

Theo dự thảo, Chính phủ đề xuất, nếu kết luận tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn tài sản, thu thập đã kê khai hoặc việc giải trình về tài sản, thu nhập tăng thêm không hợp lý thì cơ quan thuế sẽ xem xét thực hiện việc truy thu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 45%.

Tại cuộc họp, ông Trần Văn Dũng, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp luật Hình sự - Hành chính (Bộ Tư pháp) cho hay, Bộ này quan điểm cần hết sức thận trọng việc đánh thuế 45%.

“Qua rà soát Luật Thuế thu nhập cá nhân thì không có khoản đó. Tài sản không chứng minh được nguồn gốc thì không phải đối tượng để chịu thế. Nếu chúng ta cứ gán vào để chịu thuế thì thấy kiên cưỡng”, ông Dũng nói.

Một vấn đề nữa, đại diện Bộ Tư pháp băn khoăn là có khả năng 1 tài sản bị đánh thuế đến 2 lần.

Ông Dũng ví dụ, tôi mua nhà 10 tỷ và đã chịu thuế 1 lần rồi, anh bán cho tôi cũng đã chịu thuế 1 lần rồi. Bây giờ nói cái nhà đó dấu đi không kê khai nên lại bị đánh thuế thêm 1 lần nữa. Như vậy, cái nhà đó bị đánh thuế 2 lần.

Chung quan điểm không phải truy thu thuế, theo ông Vũ Văn Họa, Phó Tổng Kiểm toán Nhà nước, với tài sản, thu nhập không không giải trình được nguồn gốc thì phải truy thu vào ngân sách nhà nước.

“Cần phải thiết kế làm sao để không trùng vào luật thuế, không phải là truy thu thuế thu nhập cá nhân và xử lý vi phạm hành chính về thuế thu nhập cá nhân”, ông Vũ Văn Họa nhấn mạnh.

Ông Đặng Ngọc Tuyến, Phó Chánh Thanh tra Bộ Tài chính

Trong khi đó, đại diện Bộ Tài chính lại đồng ý với phương án truy thu thuế. Ông Đặng Ngọc Tuyến, Phó Chánh Thanh tra Bộ Tài chính nhấn mạnh, cần coi đây là biện pháp phòng ngừa, mang tính răn đe.

“Nếu chúng ta không có biện pháp mạnh thế này thì rất có khả năng lại trở về con số 0 vì để xác minh tính hợp pháp, nguồn gốc tài sản, thu nhập rất là khó trong bối cảnh sử dụng tiền mặt như hiện nay”, ông Tuyến nêu.

Ông Tuyến cũng cho hay, Bộ trưởng Tài chính Đinh Tiến Dũng nhất trí với phương án truy thu thuế. Còn trường hợp luật thuế chưa quy định, thì sau khi Quốc hội thông qua Luật PCTN sửa đổi sẽ sửa luật thuế.  

Xử phạt hành chính được không?

Để thể hiện sự thận trọng trong xử lý vấn đề phức tạp này, một đề xuất mới được đưa ra, đó là thêm phương án xử phạt vi phạm hành chính.

Theo đó, trường hợp qua xác minh, kết luận tài sản, thu nhập thực tế của người có nghĩa vụ kê khai lớn hơn tài sản, thu nhập đã kê khai hoặc có tài sản thu nhập tăng thêm và người kê khai không giải trình được một cách hợp lý thì cơ quan có thẩm quyền ra quyết định xử phạt vi phạm hành chính với mức phạt tương đương với 45% giá trị của phần tài sản, thu nhập chênh lệch hoặc tăng thêm.

Ông Nguyễn Chí Công, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế và Quản lý khoa học

“Cả hai phương án trên đều chưa thỏa mãn”, ông Nguyễn Chí Công, Phó Vụ trưởng Vụ pháp chế và Quản lý khoa học (TAND Tối cao) nói.

Ông Công phân tích, nếu kê khai không trung thực nhưng nguồn gốc tài sản hợp pháp thì đó là vi phạm luật cán bộ, công chức và có thể bị kỷ luật. Cho nên, áp dụng biện pháp kinh tế bằng con đường truy thu thuế hay xử phạt hành chính để đánh vào vi phạm của cán bộ, công chức thì không đúng bản chất của vấn đề.

Còn trường hợp vừa kê khai không trung thực, vừa có nguồn gốc không hợp pháp, theo ông Công, nếu thu 45% trước, rồi thu 55% sau thì lại làm tăng thêm các thủ tục.

“Nếu chưa thể xác minh tài sản đó là hợp pháp hay không hợp pháp thì áp dụng biện pháp phong tỏa, kê biên theo quy định. Sau đó, chứng minh, nếu nó không hợp pháp thì thu hồi toàn bộ”, ông Công đề xuất, trường hợp kê khai không trung thực thì xử lý kỷ luật cán bộ.

Phó Tổng Thanh Nguyễn Văn Thanh nhấn mạnh, nếu không có giải pháp về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực; tài sản thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý thì dự luật PCTN không đạt.

"Lựa chọn phương án truy thu thuế hay xử phạt vi phạm hành chính thì đều không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người kê khai, nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự khác chứng minh được tài sản kê khai không trung thực; tài sản tăng thêm không giải trình một cách hợp lý có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tội", ông Nguyễn Văn Thanh lưu ý.

Sau thảo luận, cho ý kiến, Ban Soạn thảo thống nhất đề xuất Chính phủ trình 2 phương án (truy thu thuế và xử phạt vị phạm hành chính) để Quốc hội cho ý kiến.

Hương Giang