Tổng Thanh tra Lê Minh Khái. Ảnh: TN

Sáng 5/3, Ủy ban Tư pháp của Quốc hội họp phiên toàn thể lần thứ 8 thẩm tra Dự án Luật Phòng, chống tham nhũng (sửa đổi).

Truy thu thuế không loại trừ trách nhiệm

Trình bày báo cáo giải trình, tiếp thu, chỉnh lý, Tổng Thanh tra Lê Minh Khái cho hay, tiếp thu ý kiến của các đại biểu Quốc hội, dự thảo luật đã bổ sung Điều 59 quy định về xử lý tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý.

Qua xác minh, nếu kết luận tài sản, thu nhập thực tế lớn hơn tài sản, thu thập đã kê khai hoặc việc giải trình về tài sản, thu nhập tăng thêm không hợp lý thì cơ quan thuế sẽ xem xét thực hiện việc truy thu thuế thu nhập cá nhân với thuế suất 45%.

“Việc truy thu thuế này không loại trừ việc xử lý trách nhiệm hình sự và tịch thu tài sản đối với người kê khai, nếu các cơ quan tiến hành tố tụng trong quá trình giải quyết một vụ án hình sự khác chứng minh được tài sản kê khai không trung thực, tài sản tăng thêm không giải trình được một cách hợp lý có được hoặc có nguồn gốc từ hành vi phạm tôi”, Tổng Thanh tra nói.

Người bị truy thu thuế có quyền khiếu nại đến cơ quan, đơn vị kiểm soát tài sản, thu nhập. Trường hợp không đồng ý với quyết định giải quyết khiếu nại thì có quyền khởi kiện ra tòa án.

Cần phân loại tài sản, thu nhập để xử lý

Theo nhóm nghiên cứu của Ủy ban Tư pháp, hiện nay chưa có quy định xử lý tài sản mà người sở hữu có được một cách bất thường, không giải trình được hoặc giải trình không hợp lý về nguồn gốc hợp pháp. Trong khi, đây là những tài sản tiềm ẩn nguy cơ có nguồn gốc từ tham nhũng, vi phạm pháp luật.

“Nhóm nghiên cứu cho rằng, việc dự thảo luật bổ sung quy định xử lý đối với các loại tài sản này là rất cần thiết, phù hợp với ý kiến đề nghị của đa số đại biểu Quốc hội”, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp Nguyễn Mạnh Cường cho biết.

Tuy nhiên, về nội dung cụ thể của quy định, theo một số ý kiến của Nhóm nghiên cứu, luật định chung một hình thức xử lý cho tất cả các trường hợp kê khai không trung thực; tài sản, thu nhập tăng thêm không được giải trình một cách hợp lý là chưa phù hợp.

Ông Cường cho hay, trên thực tế, tài sản, thu nhập kê khai không trung thực, tài sản, thu nhập tăng thêm không giải trình được một cách hợp lý có thể phân thành các loại khác nhau.

Toàn cảnh phiên họp. Ảnh: TN

Tài sản, thu nhập không trung thực nhưng chứng minh được nguồn gốc hợp pháp; tài sản, thu nhập kê khai không trung thực và không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc; tài sản, thu nhập có kê khai nhưng không giải trình được, giải trình không hợp lý về nguồn gốc.

Ứng với cách phân loại tài sản, thu nhập là cách xử lý khác nhau.

Theo nhóm nghiên cứu, nếu có xử lý về tài sản thì mức độ xử lý cũng phải thấp hơn so với tài sản không giải trình được nguồn gốc hợp lý. Dự thảo luật cũng phải bổ sung quy định về giá trị tối thiểu của tài sản không trung thực sẽ bị xử lý để bảo đảm tính phù hợp trong thực hiện.

Băn khoăn truy thu thuế không đúng với bản chất của sắc thuế

Với cách thức xử lý cụ thể về tài sản, thu nhập không giải trình được, nhóm nghiên cứu có hai 2 loại ý kiến.

Loại thứ nhất, nhiều ý kiến tán thành với quan điểm của Chính phủ là xử lý thông qua thu thuế thu nhập cá nhân với mức thuế suất 45%.

Loại ý kiến thứ hai cho rằng, có thể áp dụng chế tài xử phạt của Nhà nước theo hướng tài sản này sẽ bị tịch thu một phần. Theo ý kiến này, việc truy thu thuế thu nhập cá nhân là không đúng với bản chất của sắc thuế này; đồng thời sẽ không rõ là trong trường hợp này có tiếp tục xử lý về hành vi trốn thuế hay không.

Đối với mức xử phạt, có thể áp dụng mức 45% (lý lẽ để xác định mức xử phạt này là mức tương đương với mức truy thu thuế thu nhập cá nhân và xử phạt vi phạm về thuế như ý kiến lập luận của Chính phủ). Việc xử phạt sẽ do cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập thực hiện không phải thực hiện thông qua cơ quan thuế. Trình tự, thủ tục xử phạt được thực hiện theo quy định của Luật Xử lý vi phạm hành chính.

Cũng theo Phó Chủ nhiệm Ủy ban Tư pháp, nhóm nghiên cứu tán thành với đề xuất trường hợp không đồng ý với việc xử lý của cơ quan kiểm soát tài sản, thu nhập thì có quyền khiếu nại hoặc khởi kiện ra Tòa.

Tuy nhiên, theo nhóm nghiên cứu, để tòa án giải quyết được các trường hợp này thì cần phải sửa đổi pháp luật về tố tụng theo hướng quy định cán bộ, công chức, viên chức, có nghĩa vụ chứng minh tính hợp lý trong việc giải trình nguồn gốc tài sản của mình. Đồng thời, nghiên cứ sửa đổi các văn bản pháp luật có liên quan để có cơ sở thực hiện đối với mỗi loại ý kiến trên.

Hương Giang