TS Nguyễn Văn Tuấn, Phó Cục trưởng Cục 4 trình bày kết quả nghiên cứu. Ảnh: TH

Trình bày kết quả nghiên cứu tại Hội thảo, TS Nguyễn Văn Tuấn nhấn mạnh: Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước được Quốc hội thông qua ngày 15/11/2018, Luật ra đời tạo cơ sở pháp lý quan trọng để các cơ quan Nhà nước xác định các thông tin, tài liệu là bí mật Nhà nước, từ đó có biện pháp bảo vệ các bí mật Nhà nước, tránh gây nguy hại đến lợi ích quốc gia, dân tộc.

Luật Thanh tra 2022 cũng quy định nguyên tắc trong hoạt động thanh tra là tuân theo pháp luật, dân chủ, công khai, khách quan, kịp thời, chính xác. Các hành vi bị nghiêm cấm trong hoạt động thanh tra cũng quy định rõ là không được tiết lộ thông tin, tài liệu liên quan đến cuộc thanh tra khi kết luận thanh tra chưa được công khai. Theo quy định, kết luận thanh tra phải được công khai toàn văn, trừ nội dung thuộc bí mật Nhà nước hoặc bí mật khác theo quy định của Luật.

Tuy nhiên, từ khi Luật Bảo vệ bí mật Nhà nước, Luật Thanh tra đã được ban hành đến nay, nhiều cơ quan thanh tra chưa có quy định cụ thể về quản lý, khai thác, sử dụng tài liệu mật. Quá trình triển khai thực hiện các quy định đến nay bộc lộ một số tồn tại hạn chế.

Theo chủ nhiệm đề tài, bí mật Nhà nước trong lĩnh vực thanh tra, khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng được ban hành theo Quyết định 774 của Thủ tướng Chính phủ bộc lộ một số hạn chế, bất cập, làm cho các cơ quan thanh tra gặp khó khăn trong quá trình thực hiện; một số thông tin, tài liệu được quy định trong danh mục bí mật Nhà nước chưa phù hợp với tình hình thực tiễn, ảnh hưởng đến hiệu quả hoạt động của các cơ quan thanh tra.

Bên cạnh đó, kết quả kiểm tra việc chấp hành các quy định pháp luật về bảo vệ bí mật Nhà nước của Bộ Công an đối với Thanh tra Chính phủ đã chỉ ra nhiều lỗ hổng trong việc xác định các tài liệu mật, quản lý, khai thác, sử dụng tài liệu mật của Thanh tra Chính phủ.

Trong ngành Thanh tra nói chung và cơ quan Thanh tra Chính phủ nói riêng chưa có văn bản nào quy định về danh mục bí mật công tác của ngành Thanh tra. Bộ luật Hình sự đã có một số tội quy định về làm lộ bí mật Nhà nước, bí mật công tác, ví dụ như tội cố ý làm lộ bí mật công tác, tội chiếm đoạt, mua bán hoặc tiêu hủy tài liệu bí mất công tác và tội vô ý làm lộ bí mật công tác, tội làm mất tài liệu bí mật công tác. Trong khi đó, hiện nay chưa có các quy định hay văn bản nào xác định bí mật công tác trong lĩnh vực thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng.

Nhiều cơ quan thanh tra Nhà nước chưa có các quy định cụ thể về việc bảo quản, lưu trữ, sử dụng các tài liệu bí mật Nhà nước. Mặt khác, hành lang pháp lý cho việc bảo vệ bí mật Nhà nước của ngành Thanh tra chưa được đảm bảo.

Ngoài ra, theo chủ nhiệm đề tài, thực tiễn hoạt động các cơ quan thanh tra rất cần làm rõ những thông tin, tài liệu nào là bí mật Nhà nước, những gì là bí mật công tác để có các biện pháp bảo vệ cho phù hợp với tính chất của các thông tin, tài liệu.

Với mong muốn làm sáng tỏ những vấn đề thực tiễn hiện nay liên quan đến bí mật Nhà nước và bí mật công tác của ngành Thanh tra, đánh giá thực trạng và đề xuất các giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả bảo vệ bí mật Nhà nước cũng như bí mật công tác của ngành Thanh tra, góp phần nâng cao hiệu quả hoạt động của các cơ quan Nhà nước, chủ nhiệm đề tài cho rằng việc nghiên cứu vấn đề này là cần thiết.

Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: TH

Đề tài được kết cấu làm 3 chương, Chương 1: Một số vấn đề chung về bảo vệ bí mật Nhà nước và bí mật của công tác ngành Thanh tra; Chương 2: Thực trạng bảo vệ bí mật Nhà nước và bí mật của công tác ngành Thanh tra; Chương 3: Quan điểm, giải pháp nâng cao hiệu quả bảo vệ bí mật Nhà nước và bí mật của công tác ngành Thanh tra.

Chủ nhiệm đề tài cho rằng, để nâng cao hiệu quả bảo vệ bí mật Nhà nước và bí mật công tác ngành Thanh tra, Thanh tra Chính phủ cần thực hiện một loạt các giải pháp toàn diện. Trước hết, việc đầu tư nâng cấp hệ thống cơ sở hạ tầng kỹ thuật là yếu tố cốt lõi, bao gồm các thiết bị công nghệ tiên tiến như máy tính, máy chủ, hệ thống lưu trữ dữ liệu và các thiết bị bảo mật.

Thiết lập hệ thống quản lý truy cập chặt chẽ, bao gồm các biện pháp kiểm soát truy cập vật lý và điện tử, nhằm đảm bảo chỉ những người có thẩm quyền mới có thể tiếp cận các thông tin nhạy cảm; sử dụng công nghệ mã hóa dữ liệu để bảo vệ thông tin trong quá trình lưu trữ và truyền tải là bước quan trọng, giúp đảm bảo rằng ngay cả khi dữ liệu bị đánh cắp, nó cũng không thể bị đọc hoặc sử dụng trái phép...

“Những giải pháp này không chỉ đảm bảo an ninh thông tin mà còn góp phần duy trì an ninh quốc gia và trật tự xã hội, đồng thời nâng cao chất lượng và hiệu quả công tác của ngành Thanh tra trong bối cảnh các mối đe dọa an ninh ngày càng phức tạp và đa dạng”, chủ nhiệm đề tài nói.

Tại hội thảo, các đại biểu nhấn mạnh tầm quan trọng và tính cấp thiết của đề tài trong giai đoạn hiện nay. Đồng thời đánh giá, đề tài được chủ nhiệm chuẩn bị công phu, kết cấu phù hợp, dung lượng đúng quy định, các quy định được phân tích kỹ càng, các thông tin mới được chủ nhiệm cập nhật. Đề tài đã nêu được thực trạng hoạt động trong việc bảo vệ bí mật Nhà nước của từng lĩnh vực trong thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng…

Đề tài cũng phân tích cụ thể các quy định pháp luật và nêu rõ ưu điểm, nhược điểm của công tác bảo vệ bí mật Nhà nước của ngành Thanh tra. Các biện pháp đưa ra có tính khả thi và phù hợp.

Tuy nhiên, về đề mục đề tài “bí mật Nhà nước trong lĩnh vực thanh tra, giải quyết khiếu nại, tố cáo và phòng, chống tham nhũng” cần thêm cụm từ “lãng phí”, “tiêu cực” xuyên suốt từ đầu đến cuối cho phù hợp với tình hình hiện nay; cần bổ sung thêm các vụ việc tiết lộ bí mật Nhà nước vào đề tài cho sinh động.

Phần kiến nghị, đề xuất cần phải cập nhật các quy định pháp lý như thế nào là mật, tuyệt mật? cập nhật các văn bản quy định mật để hiểu rõ hơn các danh mục bí mật…