(Thanh tra) - Tháng 11 mỗi năm luôn là thời điểm xã hội hướng về người thầy bằng sự biết ơn và tôn trọng. Thế nhưng, môi trường số cùng các hành vi xúc phạm danh dự, bôi nhọ, cắt ghép thông tin, đang khiến thầy cô trở thành đối tượng dễ bị tổn thương nhất trong các xung đột học đường.
Những vụ việc xảy ra thời gian qua cho thấy giáo viên thường bị dư luận “kết tội” trước khi có kết luận chính thức, bị đánh giá bằng cảm xúc mạng xã hội trước khi được lắng nghe. Khi một câu nói bị tách khỏi ngữ cảnh hoặc một đoạn clip ngắn bị lan truyền, hình ảnh được gìn giữ cả đời có thể bị phá vỡ chỉ trong vài giờ.
Không thể phủ nhận môi trường mạng đang mở ra cơ hội tiếp cận tri thức mới, nhưng cũng đang tạo ra những thách thức chưa từng có đối với nghề giáo. Một giáo viên bị cắt ghép lời nói; một cô giáo bị livestream ngay trong cuộc họp; một thầy giáo bị học sinh quay lén rồi chế giễu trên mạng; hay những lời xúc phạm nặc danh khiến giáo viên bị ảnh hưởng tâm lý… đều cho thấy ranh giới giữa lớp học và không gian công cộng đã bị xóa mờ.
Trong bối cảnh đó, giáo viên, vốn không được đào tạo để đối phó với áp lực truyền thông, gần như không có khả năng tự bảo vệ mình. Họ bị cuốn vào vòng xoáy bình luận, chia sẻ, bôi nhọ mà không có công cụ pháp lý đủ mạnh trong tay, cũng không có kinh nghiệm ứng phó với các cuộc tấn công từ mạng xã hội.
Sự ra đời của Luật Nhà giáo 2025 vì vậy trở thành bước ngoặt quan trọng khi lần đầu tiên xác lập rõ quyền được tôn trọng danh dự, nhân phẩm và uy tín nghề nghiệp của nhà giáo. Luật quy định việc xúc phạm thầy cô, trực tiếp hoặc qua mạng, là hành vi bị nghiêm cấm và phải bị xử lý bằng các chế tài hành chính, dân sự hoặc hình sự tùy mức độ.
Đồng thời, luật yêu cầu nhà trường chủ động xử lý tranh chấp, bảo vệ giáo viên đúng quy trình; cơ quan quản lý giáo dục phải có trách nhiệm đứng về phía thầy cô trong các vụ việc danh dự bị xâm phạm; và hệ thống thanh tra phải can thiệp kịp thời để đảm bảo tính khách quan. Đây là nền tảng pháp lý cần thiết để chấm dứt tình trạng “thầy cô bị bêu riếu trước, điều tra sau”, vốn kéo dài suốt nhiều năm qua.
Ở góc độ pháp lý, luật sư Mai Thị Thảo, Phó Giám đốc Công ty Luật TNHH Trương Anh Tú (TAT Law Firm) cho rằng, Luật Nhà giáo 2025 đã đặt nền móng mạnh mẽ nhưng chỉ phát huy hiệu quả khi được thực thi nghiêm túc. Luật sư Thảo nhấn mạnh rằng livestream xúc phạm, cắt ghép thông tin gây hiểu lầm hay quay lén giáo viên đều là hành vi bị xử phạt theo Nghị định 15/2020/NĐ-CP và Nghị định 144/2021/NĐ-CP, hoặc có thể bị truy cứu trách nhiệm hình sự theo Điều 155 và Điều 156 Bộ luật Hình sự.
Những hành vi tưởng như “chỉ là phản ứng trên mạng” thực chất có thể phá hủy danh dự của một con người, ảnh hưởng trực tiếp đến sự nghiệp của người thầy. Vì vậy, bảo vệ giáo viên không chỉ là xử lý vi phạm mà còn là xây dựng văn hóa tôn trọng trong toàn xã hội. Luật sư Mai Thị Thảo khẳng định, mạng xã hội không phải vùng pháp lý vô chủ; xúc phạm trên mạng và xúc phạm ngoài đời đều bị xem là hành vi vi phạm pháp luật như nhau.
Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11 là dịp để tri ân, nhưng sự tri ân ấy sẽ trở nên sáo rỗng nếu người thầy không được bảo vệ trong chính môi trường mà họ phụng sự. Xã hội cần nhìn nhận rằng bảo vệ nhà giáo không chỉ là nghĩa vụ đạo đức, mà là phần cốt lõi trong việc xây dựng môi trường giáo dục văn minh.
Tranh chấp học đường cần được xử lý qua quy trình chính thức, không đưa lên mạng xã hội để tạo áp lực dư luận. Nhà trường phải là điểm tựa đầu tiên của giáo viên, với cơ chế hòa giải minh bạch và trách nhiệm rõ ràng. Cơ quan thanh tra giáo dục cần phản ứng nhanh để tránh tình trạng thông tin sai lệch lan rộng. Phụ huynh cần đồng hành với giáo viên, không để mạng xã hội vượt lên trên đối thoại trực tiếp. Và học sinh cần được giáo dục về trách nhiệm số, hiểu rằng quay lén, đăng tải hoặc chế giễu thầy cô là hành vi vi phạm pháp luật.
Bảo vệ người thầy không phải chỉ là bảo vệ một nghề, mà là bảo vệ hệ giá trị đạo đức, văn hóa và tri thức của xã hội. Một nền giáo dục mạnh không thể tồn tại nếu giáo viên bị đe dọa danh dự, bị tấn công từ mạng xã hội hoặc bị bỏ mặc trong các xung đột học đường.
Tháng 11 vì vậy là thời điểm để nói lời cảm ơn, còn là lúc để người thầy thấy rằng, sẽ không phải một mình đối mặt với những rủi ro của thời đại số. Chỉ khi danh dự, nhân phẩm và vị trí nghề nghiệp của nhà giáo được bảo vệ thực chất, những lời tri ân mới có ý nghĩa trọn vẹn và giáo viên mới có thể yên tâm tiếp tục gieo vào đời những hạt mầm tử tế.
