Trong bối cảnh cuộc Cách mạng Công nghiệp lần thứ tư đang định hình lại mọi mặt của đời sống xã hội, chuyển đổi số không còn là một lựa chọn mà đã trở thành xu thế tất yếu đối với mọi quốc gia, mọi ngành nghề. Hòa chung vào dòng chảy đó, ngành Thanh tra Việt Nam đang có những bước chuyển mình mạnh mẽ, bắt đầu một hành trình đầy tham vọng: Đưa công nghệ số vào từng ngóc ngách của hoạt động nghiệp vụ, từ đó xây dựng một nền thanh tra hiện đại, minh bạch, hiệu quả và thực sự liêm chính. Đây không chỉ là một cuộc cách mạng về công nghệ, mà còn là một cuộc cải cách sâu sắc về tư duy, phương thức làm việc và văn hóa tổ chức, với mục tiêu cuối cùng là phục vụ người dân và doanh nghiệp ngày một tốt hơn.

Từ những bước đi đầu tiên trong cải cách hành chính đến việc triển khai các nền tảng cơ sở dữ liệu quốc gia, từ việc thí điểm tiếp công dân trực tuyến đến định hướng ứng dụng trí tuệ nhân tạo (AI), ngành Thanh tra đang từng bước khẳng định quyết tâm và tầm nhìn của mình trong kỷ nguyên số.

Hành trình cải cách hành chính và những nền tảng số đầu tiên

Nhìn lại chặng đường 5 năm (2021 - 2025) thực hiện Chương trình tổng thể cải cách hành chính Nhà nước, Thanh tra Chính phủ (TTCP) đã ghi nhận những thành tựu quan trọng, trong đó chuyển đổi số được xác định là một trong những trụ cột chính. Ngay từ đầu, ngành đã tập trung vào việc xây dựng và phát triển Chính phủ điện tử, Chính phủ số phù hợp với đặc thù của mình, tạo lập kiến trúc hạ tầng số đồng bộ làm nền tảng cho việc liên thông, chia sẻ dữ liệu.

Một trong những điểm sáng ban đầu là việc TTCP tham gia Cổng dịch vụ công quốc gia, hòa mình vào hệ sinh thái số chung của cả nước. Đáng chú ý, việc triển khai phần mềm lịch hẹn tiếp công dân, tích hợp trên Cổng Thông tin điện tử của TTCP, đã mang lại lợi ích thiết thực. Thay vì phải đến trụ sở trực tiếp, người dân có thể đăng ký lịch hẹn trực tuyến, giúp tiết kiệm thời gian, chi phí đi lại. Đây là một bước tiến quan trọng trong việc tăng cường tính công khai, minh bạch và tạo sự thuận tiện tối đa cho người dân khi thực hiện quyền khiếu nại, kiến nghị của mình.

Bên cạnh đó, việc phối hợp với các đơn vị cung ứng dịch vụ bưu chính công ích để tiếp nhận hồ sơ và trả kết quả giải quyết thủ tục hành chính cũng là một nỗ lực đáng ghi nhận, thể hiện sự thay đổi trong phương thức phục vụ theo hướng hiện đại, gần gũi.

Thanh tra Chính phủ đã triển khai tích hợp các phần mềm ứng dụng phục vụ công tác ngành trên Cổng thông tin điện tử giúp cho việc quản lý hoạt động cũng như việc phục vụ người dân được tốt hơn. Ảnh: Chụp từ màn hình Cổng Thông tin điện tử của TTCP

Cú hích đột phá: Các nền tảng số quốc gia ngành Thanh tra

Bước ngoặt thực sự trong hành trình chuyển đổi số của ngành Thanh tra được đánh dấu bằng một sự kiện quan trọng: Dự kiến vào ngày 15/11/2025, các phần mềm chuyển đổi số cốt lõi của ngành sẽ được đưa vào sử dụng trên phạm vi toàn quốc. Đây là kết quả của việc cụ thể hóa Nghị quyết số 57-NQ/TW, ngày 22/12/2024 của Bộ Chính trị về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia; Quyết định số 390/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Đề án “Xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập” và Kế hoạch 02-KH/BCĐTW ngày 19/6/2025 về thúc đẩy chuyển đổi số liên thông, đồng bộ, nhanh, hiệu quả đáp ứng yêu cầu sắp xếp tổ chức bộ máy của hệ thống chính trị.

3 nền tảng trụ cột sẽ định hình lại toàn bộ hoạt động nghiệp vụ của ngành, bao gồm: Nền tảng quản lý công tác khiếu nại, tố cáo quốc gia; nền tảng số công tác thanh tra và phần mềm Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập.

Đây không chỉ là các phần mềm riêng lẻ, mà là một hệ thống được thiết kế để số hóa toàn diện các giai đoạn nghiệp vụ, được triển khai với sự hợp tác của các tập đoàn công nghệ hàng đầu như Viettel và VNPT.

Trong đó, Cơ sở dữ liệu quốc gia về kiểm soát tài sản, thu nhập mang một ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Với mục tiêu hoàn thành các chức năng chính vào cuối năm 2025, phần mềm này sẽ cho phép thực hiện việc kê khai tài sản, thu nhập dưới dạng điện tử trên toàn quốc. Đây là một công cụ sắc bén trong công tác phòng, chống tham nhũng, giúp việc quản lý, theo dõi và xác minh bản kê khai trở nên hiệu quả, chính xác và minh bạch hơn.

Một yếu tố then chốt khác là mục tiêu hoàn thành kết nối với Đề án 06 (Cơ sở dữ liệu quốc gia về dân cư). Việc kết nối này sẽ tạo ra một hệ thống dữ liệu đồng bộ, nhất quán, là cơ sở để định danh và xác thực điện tử, làm giàu dữ liệu và tạo nền tảng cho các phân tích, dự báo phức tạp hơn trong tương lai.

Sự ra đời của các nền tảng này chính là việc xây dựng nên "xương sống số" cho toàn ngành Thanh tra, chấm dứt tình trạng dữ liệu phân tán, cát cứ, hướng tới một hệ thống quản lý tập trung, thông suốt từ Trung ương đến địa phương.

Tiếp công dân trực tuyến: Đặt người dân vào vị trí trung tâm

Nếu các nền tảng cơ sở dữ liệu là "xương sống" hạ tầng, thì mô hình Tiếp công dân trực tuyến (TCDTT) chính là biểu hiện rõ nét nhất của một nền hành chính số đặt người dân làm trung tâm.

Xuất phát từ thành công của mô hình thí điểm do TTCP tiên phong thực hiện trong năm 2024 tại nhiều địa phương như Thái Nguyên, TP Hồ Chí Minh, Tuyên Quang, Đà Nẵng, Thủ tướng Chính phủ đã chính thức ban hành Văn bản số 9231/VPCP-V.I, chỉ đạo Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố triển khai đồng bộ mô hình này trên toàn quốc.

Mô hình TCDTT mang lại "lợi ích kép" không thể phủ nhận. Đối với người dân, đây là một cuộc cách mạng về tiện ích. Họ không còn phải tốn kém chi phí, thời gian và công sức để di chuyển xa, vượt cấp về Trung ương khiếu kiện. Thay vào đó, họ có thể "gõ cửa Nhà nước" một cách thuận tiện ngay tại địa phương mình, đồng thời quy trình giải quyết cũng trở nên công khai và minh bạch hơn.

Đối với cơ quan Nhà nước, mô hình này giúp giảm tải áp lực đáng kể cho Trụ sở Tiếp công dân Trung ương, giảm tình trạng công dân khiếu kiện đông người, kéo dài tại Hà Nội, góp phần đảm bảo an ninh, trật tự.

Điểm ưu việt của mô hình này nằm ở phương thức tổ chức "3 mặt 1 lời". Một buổi tiếp dân trực tuyến có thể kết nối đồng thời công dân, cán bộ tiếp dân, lãnh đạo địa phương và các cơ quan cấp trên. Nhờ vậy, mọi thông tin đều được trao đổi thông suốt, minh bạch, công tâm, tránh được tình trạng thông tin "một chiều" hoặc né tránh trách nhiệm. Cơ quan cấp trên có thể giám sát sát sao quá trình xử lý vụ việc của địa phương, buộc cán bộ liên quan phải nâng cao tinh thần trách nhiệm.

Vì mục tiêu xây dựng Nhà nước liêm chính, kiến tạo và phát triển

Với việc các nền tảng cơ sở dữ liệu quốc gia sắp đi vào vận hành, ngành Thanh tra Việt Nam đang đứng trước một cơ hội lớn để khai thác "mỏ vàng" dữ liệu của chính mình, hướng tới các công nghệ tiên tiến hơn như Trí tuệ nhân tạo (AI) và Dữ liệu lớn (Big Data).

Trong định hướng giai đoạn 2026 - 2030, TTCP đã xác định rõ mục tiêu ứng dụng AI và Big Data để giám sát an toàn thông tin và nâng cao hiệu quả vận hành. Các công nghệ tiên tiến này sẽ hỗ trợ phân tích dữ liệu, phát hiện sớm các hành vi vi phạm, và tối ưu hóa quy trình thanh tra. Đồng thời, cơ quan này sẽ tích hợp các ứng dụng nội bộ trên một nền tảng chung, kết nối toàn hệ thống, giúp cán bộ dễ dàng truy cập và xử lý công việc một cách thuận tiện.

Để thực hiện các mục tiêu này, Thanh tra Chính phủ sẽ tiếp tục nâng cấp hạ tầng truyền dẫn, tăng cường khả năng bảo mật và xử lý dữ liệu quy mô lớn. Các quy trình, quy định về lưu trữ và cập nhật dữ liệu sẽ được hoàn thiện, đảm bảo tính thống nhất và bảo mật. Ngoài ra, TTCP sẽ phối hợp với các bộ, ngành để xây dựng quy chế chia sẻ dữ liệu, tạo điều kiện cho việc liên thông thông tin và cung cấp dịch vụ công mức độ cao.

Hành trình chuyển đổi số của ngành Thanh tra là một hành trình đi từ quá khứ hào hùng, đến một hiện tại nỗ lực không ngừng và hướng tới một tương lai minh bạch, hiệu quả và liêm chính. Ảnh: Bảo San và Huy Trần

Hành trình chuyển đổi số của ngành Thanh tra là một cuộc cách mạng toàn diện, đi từ việc xây dựng nền tảng hạ tầng, thể chế, đến triển khai các ứng dụng nghiệp vụ cốt lõi và thay đổi phương thức phục vụ người dân. Sự ra đời của các nền tảng dữ liệu quốc gia và việc áp dụng rộng rãi mô hình tiếp công dân trực tuyến đang tạo ra một diện mạo mới cho ngành.

Con đường phía trước vẫn còn nhiều thách thức về nguồn lực, hạ tầng và nhất là thói quen, tư duy cũ. Nhưng với một định hướng rõ ràng, lấy công nghệ làm đòn bẩy, lấy sự minh bạch làm thước đo và lấy sự hài lòng của người dân làm mục tiêu, ngành Thanh tra Việt Nam đang vững bước tiến vào kỷ nguyên số, khẳng định vai trò là một thiết chế quan trọng, sắc bén trong công cuộc xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa liêm chính, kiến tạo và phát triển.