Du khách tham quan di tích Thành cổ Diên Khánh. Ảnh: Thanh Hòa

Tiềm năng lớn chưa được phát huy

Ông Lê Văn Hoa, Phó Giám đốc Sở Văn hóa Thể thao (VHTT) tỉnh Khánh Hòa, cho biết: Hiện nay, Khánh Hòa có hàng trăm di tích lịch sử, danh lam thắng cảnh, trong đó có 1 di sản văn hóa phi vật thể đại diện nhân loại, 3 di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia, 16 di tích cấp quốc gia, 180 di tích cấp tỉnh. Sở VHTT đã rà soát kiểm kê toàn tỉnh về di tích, qua đó tham mưu UBND tỉnh ban hành Quyết định số 2228/QĐ-UBND về việc phê duyệt, công bố danh mục kiểm kê di tích trên địa bàn tỉnh.

Riêng huyện Diên Khánh có 118 di tích và dấu hiệu di tích, trong đó có 47 di tích cấp tỉnh và 5 di tích cấp quốc gia gồm: Am Chúa, Thành cổ Diên Khánh, Văn miếu Diên Khánh, Đền thờ Trần Quý Cáp, Miếu Trịnh Phong. Số di tích còn lại dù chưa được xếp hạng nhưng vẫn được các xã, thị trấn quản lý, giữ gìn, tôn tạo. Các di tích tập trung chủ yếu ở những loại hình: Di tích lịch sử - văn hóa, kiến trúc nghệ thuật, danh lam thắng cảnh.

Theo ghi nhận của chúng tôi, trong số hàng trăm di tích lịch sử, văn hóa, danh lam thắng cảnh chỉ có số ít phát huy được hiệu quả trong việc thu hút du khách đến tham quan như: Tháp Bà Ponagar, chùa Long Sơn, nhà thờ Đá, danh thắng Hòn Chồng… phần còn lại chưa phát huy được hiệu quả, nhiều di tích xuống cấp, chưa được trùng tu, tôn tạo kịp thời.

Về thực trạng trên, ông Lê Văn Hoa thừa nhận: Hàng trăm tích có giá trị lịch sử, văn hóa vô cùng to lớn, hoàn toàn có thể trở thành chất liệu, nguồn lực để phục vụ phát triển du lịch. Chỉ riêng các di tích cấp quốc gia như: Thành cổ Diên Khánh, miếu Trịnh Phong, đền thờ Trần Quý Cáp, Am Chúa, văn miếu Diên Khánh... có giá trị lịch sử, văn hóa, tinh thần to lớn, nhưng đến nay vẫn chưa được phát huy xứng tầm, chưa trở thành địa chỉ du lịch hấp dẫn thực sự là điều đáng để quan tâm, tháo gỡ.

Theo ông Hoa, thời gian qua, Sở VHTT đã tổ chức hội thảo, nhiều kế hoạch bảo tồn phát huy giá trị di tích. Cụ thể, đã đưa ra kế hoạch, ý tưởng về việc xây dựng tour, tuyến du lịch hành trình tín ngưỡng thờ Mẫu Thiên Y A na, nhưng đến nay vẫn chưa thể thành hiện thực bởi nhiều vướng mắc. Hiện nay, với 3 di tích văn miếu Diên Khánh, đền thờ Trần Quý Cáp, miếu Trịnh Phong, người dân, du khách cũng rất ít lui tới.

Cần “cú hích” để phát huy hiệu quả hơn

Trong nội dung Nghị quyết số 09-NQ/TW của Bộ Chính trị về xây dựng, phát triển tỉnh Khánh Hòa đến năm 2030, tầm nhìn đến năm 2045, Khánh Hòa sẽ trở thành trung tâm kinh tế - du lịch, khoa học và công nghệ, trung tâm đào tạo nguồn nhân lực phục vụ phát triển kinh tế biển, kinh tế du lịch và chăm sóc sức khỏe nhân dân của vùng duyên hải Nam Trung bộ, Tây Nguyên và của cả nước. Vậy nên, việc phát huy giá trị các di tích, nhất là di tích cấp quốc gia trên địa bàn tỉnh Khánh Hòa trở thành sản phẩm du lịch văn hóa, du lịch tâm linh là hướng đi đúng. Tuy nhiên, để có thể đưa điều đó thành hiện thực, tỉnh Khánh Hòa cần có những ý tưởng mang tính đột phá và cách làm quyết liệt, toàn diện, đồng bộ.

Du khách tham quan di tích Am Chúa. Ảnh: Thanh Hòa

Theo ông Nguyễn Thanh Hà, Giám đốc Sở VHTT Khánh Hòa: Vừa qua, Sở chỉ đạo các đơn vị chuyên môn rà soát kiểm kê lại toàn bộ các di tích, lịch sử văn hóa trên địa bàn để có cái nhìn toàn diện hơn. Để bảo tồn và phát huy giá trị di tích quốc gia Thành cổ Diên Khánh; phục vụ tốt công tác tuyên truyền, giáo dục truyền thống cách mạng, UBND tỉnh sẽ đầu tư 166 tỉ đồng nhằm tu bổ, tôn tạo phát huy giá trị di tích này.

Địa phương sẽ giải tỏa trong phạm vi vùng bảo vệ di tích Thành cổ Diên Khánh; tu bổ, tôn tạo, phục hồi tuyến thành đất; xây mới tuyến đường lát gạch thẻ nằm ngoài theo đường ranh giới bảo vệ trong; xây dựng 3 bãi đậu xe, xây dựng mới 2 khu vệ sinh công cộng; xây dựng mới 1 cầu Vàm bắc qua hào nước ở cổng phía Bắc; chỉnh trang hình thức các cầu công Tiền, Đông, Tây; nạo vét bùn đất và vệ sinh lòng hào, mái hào và chống thấm thành hào, đáy hào…

“Sau khi Sở VHTT hoàn thành việc lập dự án tu bổ, tôn tạo di tích Thành cổ Diên Khánh sẽ tham mưu UBND tỉnh Khánh Hòa trình Bộ VHTT thẩm định dự án trước khi thực hiện phê duyệt dự án theo quy định”, ông Nguyễn Thanh Hà cho biết.

Nếu dự án thực hiện thành công thì di tích Thành cổ Diên Khánh sẽ là điểm đến lý tưởng trong việc thu hút đông đảo khách tham quan tới đây.

Bà Nguyễn Thị Kim Hương, Phó Chủ tịch UBND huyện Diên Khánh, cho biết: Đối với các di tích cấp quốc gia, công tác giữ gìn, tôn tạo luôn nhận được sự quan tâm từ tỉnh đến cấp xã. Sở VHTT, Trung tâm Bảo tồn di tích tỉnh cũng tích cực tăng cường công tác quản lý, bảo vệ, giữ gìn, chống xuống cấp di tích. Tất cả các di tích cấp quốc gia đều có thành lập ban quản lý và bố trí người thường xuyên trông nom, bảo vệ.

Nhiều lãnh đạo các địa phương trong tỉnh cho rằng, việc phát huy giá trị các di tích chưa hiệu quả do nhiều nguyên nhân, trong đó các di tích xuống cấp là do thiếu kinh phí tu bổ. Việc phát huy giá trị thu hút du khách gặp khó khăn vì các di tích trên địa bàn huyện thường xa xôi, đường xá khó khăn, cơ sở hạ tầng thiếu thốn, đi lại mất nhiều thời gian nên thu hút khách du lịch là rất khó. Muốn thu hút du khách trước tiên phải xây dựng điện, đường và các dịch vụ gắn liền để phục vụ khách.