Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai phát biểu tại hội nghị. Ảnh: PA

80,6% vụ việc hòa giải thành công

Phát biểu tại hội nghị, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai nhấn mạnh, hoạt động hòa giải đã tồn tại từ lâu trong đời sống xã hội, là cách thức tốt đẹp được lựa chọn để giải quyết xích mích giữa các cá nhân, gia đình trong cộng đồng dân cư, góp phần phát huy văn hóa dân tộc, tăng cường tình làng, nghĩa xóm, mối liên kết tình cảm của văn hóa làng xã.

Hơn 20 năm qua, với sự tham gia tích cực của Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngành Tư pháp, chính quyền các địa phương, nhất là chính quyền ở cơ sở, hoạt động hòa giải ở cơ sở đã đạt được những kết quả đáng khích lệ.

Con số gần 100.000 tổ hòa giải cơ sở, 600.000 hòa giải viên, gần 900.000 vụ, việc đã được tiến hành hòa giải trong 5 năm qua với tỷ lệ 80,6% hòa giải thành mang lại nhiều ý nghĩa sâu sắc, không chỉ hàn gắn những xích mích, mâu thuẫn phát sinh, mà còn tăng cường sự hiểu biết, tinh thần tương thân tương ái, đoàn kết, thắt chặt tình cảm, giảm bớt gánh nặng cho chính quyền cơ sở, bảo đảm an ninh chính trị, trật tự an toàn xã hội.

Dẫn lời của Chủ tịch Hồ Chí Minh trong tác phẩm “Đời sống mới” năm 1947, Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai khẳng định: “Người là gốc của nước, nếu mọi người đều làm tốt đời sống mới thì dân tộc nhất định sẽ phú cường”.

Như vậy, thực tế cho thấy, hòa giải là nhiệm vụ quan trọng của các cơ quan hành chính và tư pháp. Nghị quyết của Bộ Chính trị, Ban Chấp hành Trung ương Đảng đều nhấn mạnh tầm quan trọng của công tác hòa giải.

Theo bà Trương Thị Mai, bản chất của hoạt động hòa giải chính là công tác dân vận. Những mô hình “tổ hòa giải 5 tốt”, “tổ hòa giải điển hình tiên tiến”, các tổ hòa giải, hòa giải viên tiêu biểu ở nhiều nơi đã khẳng định không vận động tốt không thể hòa giải có hiệu quả.

Trưởng ban Dân vận Trung ương Trương Thị Mai cho rằng, với Luật Hòa giải ở cơ sở, Luật Hòa giải, đối thoại tại tòa án và hoạt động của hòa giải viên lao động, trọng tài lao động trong quy định của Bộ luật Lao động góp phần giải quyết tranh chấp lao động, cùng với các cơ chế hòa giải, đối thoại được quy định trong Bộ luật Tố tụng dân sự, Luật Tố tụng hành chính, Luật Đất đai, Luật Khiếu nại, Luật Bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng... hoạt động hòa giải đã bao quát hầu hết các lĩnh vực đời sống xã hội, các tổ hòa giải, hòa giải viên tiêu biểu ở nhiều nơi đã khẳng định không vận động tốt không thể hòa giải có hiệu quả.

Phó Tổng Thanh tra Chính phủ Trần Ngọc Liêm tham dự tại hội nghị. Ảnh: PA

Quá trình đó cũng là quá trình phối hợp nhịp nhàng giữa Mặt trận Tổ quốc Việt Nam, ngành Tư pháp, Tòa án nhân dân, các cơ quan, tổ chức với chính quyền địa phương, nhất là chính quyền cơ sở, cùng với việc quan tâm xây dựng, động viên đội ngũ hòa giải viên có uy tín, kiến thức, kinh nghiệm, nhiệt tình tham gia công tác hòa giải có hiệu quả.

Công tác hòa giải giải quyết kịp thời, tận gốc các mâu thuẫn, tranh chấp

Phát biểu tại hội nghị, Chủ tịch Uỷ ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn cho biết, những kết quả đã đạt được của công tác hòa giải trong thời gian qua đã khẳng định chủ trương, lãnh đạo của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước về hòa giải là đúng đắn và rất cần thiết, góp phần giải quyết kịp thời, tận gốc các mâu thuẫn, tranh chấp trong gia đình, cộng đồng, giữ gìn đoàn kết, ổn định và đồng thuận xã hội. Đồng thời góp phần phòng ngừa, hạn chế vi phạm pháp luật, tội phạm, bảo đảm trật tự, an toàn xã hội; giảm áp lực cho các cơ quan, tổ chức trong hệ thống chính trị.

Theo Chủ tịch Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam Trần Thanh Mẫn, muốn hòa giải hiệu quả cần phát huy vai trò của lực lượng nòng cốt, người tiêu biểu, có uy tín ở cộng đồng; cần nắm chắc luật pháp. Đặc biệt trong phân công phải rõ vai, đúng người, đúng việc; trong hòa giải phải kiên trì, nắm được tâm tư, nguyện vọng, vận dụng vào từng trường hợp cụ thể.

Chủ tịch Trần Thanh Mẫn cũng lưu ý tới việc các cơ quan có thẩm quyền tiếp tục hoàn thiện chính sách, pháp luật về hoạt động hòa giải ở cơ sở. Cần tiếp tục quan tâm, đảm bảo kinh phí, điều kiện cần thiết đảm bảo cho hoạt động của Tổ hòa giải và Hòa giải viên.

Tại hội nghị, Chánh án Tòa án Nhân dân tối cao Nguyễn Hòa Bình cho rằng, hòa giải là thiết chế đa năng, giải quyết tất cả các xung đột, từ dân sự đến kinh tế, kinh doanh thương mại, hôn nhân gia đình, tư pháp, thậm chí các xung đột chính trị. Đồng thời khẳng định, chúng ta đang ở thời điểm tổng kết nhiệm kỳ, tiến hành Đại hội Đảng các cấp tiến tới Đại hội 13 của Đảng. Công tác dân vận là một trong những thành tựu ấn tượng của nhiệm kỳ này.

Toàn cảnh hội nghị. Ảnh: PA

Trên cơ sở triển khai chỉ thị của Đảng, tổng kết thực tiễn xét xử và tham khảo kinh nghiệm quốc tế, tòa án đã tiến hành thí điểm hòa giải tại một số địa phương. Với kết quả rất tính cực của thiết chế hòa giải, tòa án đã xây dựng Luật Hòa giải và được Quốc hội thông qua với tỷ lệ tán thành rất cao (hơn 90%). Luật có hiệu lực từ 1/1/2021.

Có thể nói thực chất hòa giải của tòa án chính là công tác dân vận. Để hòa giải thành công không chỉ có hiểu biết pháp luật, có chuyên môn sâu mà điều quan trọng là phải có tấm lòng nhân ái và thiện tâm.

“Tất cả vụ án hòa giải thành công đều có phương pháp dân vận khéo, vận động chạm đến trái tim, làm thức tỉnh lòng cao thượng, sự vị tha, sẵn sàng chia sẻ cảm thông của các bên tranh chấp”, Chánh án Tòa án Nhân dân Tối cao Nguyễn Hòa Bình nhấn mạnh.

Tại hội nghị, một số ý kiến cũng nêu lên những tồn tại, hạn chế cần khắc phục trong công tác hòa giải ở cơ sở như: Một số quy định của Luật Hòa giải ở cơ sở không còn phù hợp; chất lượng đội ngũ hòa giải viên ở cơ sở chưa đều, đặc biệt là vùng đồng bào dân tộc thiểu số, vùng sâu, vùng xa; công tác hòa giải cơ sở chưa gắn kết với công tác dân vận...

Tuy thực trạng hoạt động hòa giải nói chung, hòa giải ở cơ sở nói riêng còn đặt ra nhiều thách thức, đặc biệt dưới tác động của nền kinh tế thị trường, sự hội nhập quốc tế, các mâu thuẫn, tranh chấp đang gia tăng, cả về số lượng và tính chất phức tạp của vụ việc nhưng hoạt động hòa giải ở cơ sở cũng đã góp phần nâng cao hiệu quả công tác dân vận.

Trong quá trình hòa giải, các hòa giải viên ở cơ sở đã trực tiếp phổ biến chủ trương, đường lối của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước đến các bên tranh chấp và những người có liên quan, góp phần nâng cao nhận thức pháp luật của nhân dân, hình thành ý thức chấp hành pháp luật.

Từ đó đạt mục tiêu của công tác dân vận là vận động tất cả các tầng lớp nhân dân tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng. Đồng sức, đồng lòng thực hiện thành công các định hướng phát triển đất nước mà Đảng chỉ ra; tăng cường khối đại đoàn kết toàn dân tộc; củng cố và tăng cường mối quan hệ máu thịt giữa Đảng với nhân dân.