Không chỉ thế, theo các chuyên gia, việc sáp nhập tỉnh khoa học và hợp lý sẽ gỡ được những điểm nghẽn trong phát triển kinh tế vùng, liên kết vùng, nhất là điểm nghẽn trong kết nối nguồn lực giữa các địa phương.

Theo các chuyên gia, việc sáp nhập cần chú trọng giữ chân người tài (Ảnh minh họa).

Bớt được cấp huyện thì bớt được nhiều đội ngũ cán bộ ăn lương

Chủ trương tinh gọn bộ máy hành chính đang đặt ra những thay đổi lớn, từ sáp nhập tỉnh, bỏ cấp huyện đến cải tổ bộ máy nhân sự. Đây được đánh giá là bước đi tất yếu nhằm nâng cao hiệu quả quản lý, giảm gánh nặng ngân sách, nhưng việc thực hiện cần có lộ trình phù hợp để đảm bảo bộ máy tinh - gọn - mạnh - hiệu năng - hiệu lực - hiệu quả.

Theo các chuyên gia, việc sáp nhập cần chú trọng giữ chân người tài. Đại biểu Quốc hội Hồ Thị Minh (đoàn Quảng Trị) nhấn mạnh: "Quan trọng là làm sao đảm bảo cả người ở lại và người nghỉ theo chế độ đều yên tâm. Đặc biệt, cần tránh tình trạng mất đi nguồn nhân lực chất lượng cao. Để tránh chảy máu chất xám, cần có chế độ đãi ngộ hợp lý cho người ở lại làm việc thì mới thu hút được nhân tài tiếp tục góp sức".

Bà Hồ Thị Minh cũng cho biết, khi rà soát tiêu chuẩn và tiêu chí, những cán bộ không đạt yêu cầu dù không đăng ký nghỉ cũng sẽ được cho nghỉ. Đây là giải pháp để giữ chân người tài. Tuy nhiên, nếu chỉ tập trung đáp ứng quyền lợi cho người nghỉ mà không quan tâm đến những người ở lại, chắc chắn sẽ dẫn đến tình trạng chảy máu chất xám.

Đại biểu Minh lưu ý: "Cần có chế độ cho cán bộ ở lại rõ ràng, có như vậy mới thu hút được nhân tài". Bà cũng đề cập đến tâm lý của cán bộ ở lại, những người có thể đang làm việc trong điều kiện ổn định, nhưng sau sáp nhập sẽ phải di chuyển xa hơn, ảnh hưởng đến cuộc sống và công việc.

Còn Giáo sư Vũ Minh Giang nhận định: "Bớt được cấp huyện thì cũng bớt được rất nhiều đội ngũ cán bộ ăn lương, chi ngân sách, làm hành chính. Đấy cũng là một bước tiến. Chúng ta đã thai nghén lâu rồi nhưng phải đến thời điểm thích hợp, chín muồi triển khai làm mới phù hợp”.

Cần chế độ xứng đáng cho người ở lại (Ảnh minh họa).

Cần chế độ xứng đáng cho người ở lại

Đại biểu Trương Xuân Cừ (đoàn TP. Hà Nội) cũng chia sẻ quan điểm về sự cần thiết của việc tinh gọn bộ máy. Ông nhận định, một số tỉnh hiện nay có diện tích và dân số nhỏ nhưng vẫn duy trì bộ máy hành chính tương đương với các tỉnh lớn, dẫn đến sự bất hợp lý và gia tăng gánh nặng ngân sách Nhà nước.

"Tinh gọn bộ máy là cuộc cách mạng, chúng ta bắt buộc phải sắp xếp lại các đơn vị hành chính. Hiện nay, cơ cấu tổ chức của nhiều tỉnh quá nhỏ lẻ, có tỉnh dân số chỉ hơn 30 vạn, trong khi có tỉnh gần 4 triệu dân. Điều này là bất hợp lý và cần điều chỉnh", ông Trương Xuân Cừ khẳng định.

Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga thì bày tỏ quan điểm: “Tôi phải dùng từ đột phá, bởi vì từ trước đến nay chưa thực hiện mô hình này bao giờ. Bỏ cấp huyện, một cấp đóng vai trò trung gian, chỉ còn tồn tại cấp xã, cấp tỉnh và cấp Trung ương thời điểm hiện tại là hoàn toàn hợp lý. Tuy nhiên, nếu bỏ cấp huyện, cấp xã phải được tăng cường nhân lực và thẩm quyền để giải quyết công việc. Đồng thời, chính quyền cần đẩy mạnh ứng dụng công nghệ để người dân không gặp khó khăn khi tiếp cận các dịch vụ hành chính”.

Đồng tình với việc xóa cấp huyện, nhưng Giáo sư Phan Xuân Sơn cảnh báo rằng cần có phương án xử lý nhân sự phù hợp: "Bộ máy đang cồng kềnh, bây giờ phải tinh gọn lại thì chắc chắn sẽ dôi dư đội ngũ nhân sự rất lớn. Việc bố trí số lượng cán bộ dôi dư này không đơn giản, không thể làm gấp gáp mà cần có lộ trình thích nghi dần dần. Dự kiến, sẽ có khoảng 100.000 người mất việc liên quan đến cuộc cách mạng tinh gọn bộ máy lần này. Đến nay, riêng Bộ Nội vụ đã nhận được đơn tình nguyện xin nghỉ hưu trước tuổi và nghỉ thôi việc của trên 180 người. Số cán bộ xin nghỉ việc đang tăng từng ngày ở các bộ, ngành, địa phương khác”.

Phân tích bối cảnh, Giáo sư Phan Xuân Sơn khẳng định, nhiều người có năng lực, có tài năng đang trong tâm thế bỏ hệ thống hành chính Nhà nước, vì cơ hội của họ bên ngoài rất lớn. “Họ không nuối tiếc gì hệ thống hành chính này. Mà lại có phụ cấp, trợ cấp để cho họ ra đi nữa thì lực lượng đấy có thể sẵn sàng ra đi. Tôi chứng kiến có nữ cán bộ khoảng 45 tuổi nhận khoảng 2,5 tỷ và ngay lập tức ra mở doanh nghiệp”, ông Sơn nói.

Theo vị chuyên gia, vấn đề quan trọng là hệ thống hành chính phải biết cách giữ chân người tài, tránh tình trạng họ rời đi, dẫn đến việc cuối cùng chỉ còn lại những người kém năng lực. Giáo sư Vũ Minh Giang cho rằng, bài toán quan trọng nhất là thực tâm dùng người tài, không nên trói buộc. Người có năng lực cần môi trường làm việc phù hợp, điều kiện làm việc tốt và sự trọng dụng xứng đáng. Khi có cơ chế thực tâm, họ sẽ ở lại và cống hiến.

Cùng quan điểm, đại biểu Nguyễn Việt Nga nhấn mạnh: "Chúng ta giữ lại những người ưu tú nhất trong bộ máy là vấn đề cốt lõi. Việc giải quyết hài hòa giữa sắp xếp tổ chức và đảm bảo quyền lợi cho những người không còn trong bộ máy là rất quan trọng. Chính sách đãi ngộ phù hợp sẽ giúp ổn định đội ngũ cán bộ sau cải cách”.

Vì thế, các chuyên gia nhìn nhận, việc sáp nhập tỉnh không chỉ là bài toán hành chính mà còn là vấn đề về tổ chức, nhân sự và phát triển bền vững. Để thực hiện thành công, cần có chính sách phù hợp, nhất là chế độ đãi ngộ rõ ràng cho người ở lại, nhằm đảm bảo bộ máy vận hành hiệu quả và thu hút được nhân tài.