“Thực hiện FTA đã tác động tích cực đến chính trị, đối ngoại, kinh tế, an ninh, quốc phòng và đã khẳng định được vị trí, vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”, Phó Chủ tịch Quốc hội Tòng Thị Phóng khẳng định. Ảnh: TN

Chiều ngày 23/9, đoàn giám sát của Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) về việc thực hiện các hiệp định thương mại tự do (FTA) mà Việt Nam là thành viên làm việc với Thường trực Chính phủ và các bộ, ngành có liên quan.

Sau khi gia nhập Tổ chức Thương mại thế giới (WTO) tới nay, Việt Nam đã tham gia đàm phán/ký kết 16 FTA, trong đó 13 FTA đã có hiệu lực, 3 FTA đang đàm phán. Nổi bật là Hiệp định Đối tác toàn diện tiến bộ xuyên Thái Bình Dương (CPTPP) và Hiệp định Thương mại tự do Việt Nam - Liên minh châu Âu (EVFTA).

Mở rộng cánh cửa cho hàng hoá Việt xuất khẩu

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nhấn mạnh, các FTA đã và đang giúp mở rộng cánh cửa thị trường cho hàng hóa xuất khẩu của Việt Nam; là cơ hội để Việt Nam kết nối và tham gia sâu hơn chuỗi giá trị và mạng lưới sản xuất toàn cầu; nâng cao năng lực cạnh tranh với các doanh nghiệp trong nước; góp phần thúc đẩy hoàn thiện chính sách theo hướng minh bạch hơn, thuận lợi và phù hợp với thông lệ quốc tế.

Đồng thời, xây dựng hình ảnh Việt Nam hội nhập quốc tế sâu rộng, mở cửa với tất cả các đối tác trên thế giới, là một trong những quốc gia thành công nhất trong việc thu hút đầu tư nước ngoài.

Nêu rõ hơn, theo Bộ trưởng Bộ Công thương Trần Tuấn Anh, kim ngạch xuất nhập khẩu sang các nước đối tác tăng, củng cố thị trường truyền thống, khơi thông nhiều thị trường tiềm năng.

Đơn cử, trong năm 2019, Việt Nam đã xuất siêu sang các nước thành viên Hiệp định CPTPP là 1,6 tỷ USD, trong khi năm 2018 Việt Nam nhập siêu từ các nước thành viên Hiệp định CPTPP là 0,9 tỷ USD.

Trước khi làm việc với Thường trực Chính phủ, đoàn giám sát đã làm việc Bộ Công Thương, Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam (VCCI).

Theo báo cáo của tổ giúp việc đoàn giám sát, tại các buổi làm, các thành viên đoàn giám sát cho rằng, lợi ích mà FTA mang lại rõ nét nhưng còn nhiều hạn chế, thách thức mà Việt Nam vẫn phải đối mặt.

Đó là, giá trị gia tăng đóng góp trong chuỗi giá trị toàn cầu của Việt Nam là thấp, tỷ lệ tận dụng chứng nhận xuất xứ (CO) thấp; áp dụng rào cản kỹ thuật đối với hàng hóa dịch vụ nhập khẩu; xử lý tranh chấp trong tương lai; những nội dung về lao động, sở hữu trí tuệ, tham nhũng trong các FTA.

Cần chú ý các rào cản phi thuế quan

Đáng lưu ý, sự sẵn sàng tham gia của doanh nghiệp cũng là vấn đề đặt ra trong thực thi FTA. Năng lực cạnh tranh của doanh nghiệp còn hạn chế, các chỉ số cốt lõi về cạnh tranh như thể chế, cơ sở hạ tầng, cạnh tranh doanh nghiệp, chất lượng nguồn nhân lực (đội ngũ công nhân kỹ thuật lành nghề) còn thấp.

Khẳng định việc UBTVQH giám sát chuyên đề này là “hết sức cần thiết và quan trọng”, Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh tiếp thu ý kiến đóng góp của đoàn giám sát.

Phó Thủ tướng Chính phủ Phạm Bình Minh. Ảnh: TN

Giải trình làm rõ thêm một số vấn đề, theo Phó Thủ tướng, Việt Nam tham gia ký kết các FTA là đúng đắn. “Ký, phê chuẩn rồi, nhưng việc thực thi và đưa các hiệp định  này vào thực tiễn để đóng góp phát triển kinh tế-xã hội mới là vấn đề quan trọng”, ông Phạm Bình Minh nói.

Vì vậy, Chính phủ rất chú trọng thông tin về các FTA. Dẫn chứng, chỉ riêng trong năm 2019, cả nước có 560 cuộc hội thảo, cuộc họp trao đổi về CPTPP, theo Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh, các hiệp hội, doanh nghiệp cần chủ động hơn nữa và “có lẽ cần nâng lên thành văn hóa thời kỳ hội nhập của doanh nghiệp”.

Kết luận buổi làm việc, Phó Chủ tịch Thường trực Quốc hội Tòng Thị Phóng khẳng định, “thực hiện FTA đã tác động tích cực đến chính trị, đối ngoại, kinh tế, an ninh, quốc phòng và đã khẳng định được vị trí, vai trò, vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế”.

Tuy nhiên, theo bà Tòng Thị Phóng, chúng ta chưa lường hết được những diễn biến khó lường của kinh tế. Đặc biệt, cạnh tranh giữa các nền kinh tế lớn ngày càng gay gắt. “Doanh nghiệp của nước ta còn có những mặt phải rất cố gắng để vươn ra thế giới, tiếp cận thị trường, tiếp cận thông tin”, Phó Chủ tịch Quốc hội nhấn mạnh, pháp luật cũng cần tiếp tục hoàn thiện.

Phó Chủ tịch Quốc hội còn lưu ý, tăng cường công tác tuyên truyền các FTA; đẩy nhanh xuất khẩu tận dụng các ưu đãi từ các FTA mà Việt Nam tham gia. Chú ý rào cản phi thuế quan; quan tâm các ngành, sản phẩm trong nước có chất lượng, ưu thế.

Đoàn giám sát sẽ có báo cáo Quốc hội, UBTVQH quan tâm đến việc chỉ đạo đánh giá tác động, dự báo tác động của tình hình mới.