Đại biểu Quốc hội Nguyễn Lân Hiếu. Ảnh: P.Thắng

Quốc hội dành trọn 1 ngày hôm nay (29/5) để nghe và thảo luận trên hội trường về báo cáo giám sát việc huy động, quản lý và sử dụng các nguồn lực phục vụ công tác phòng, chống dịch Covid-19.

Cần rút ra bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm

Nêu ý kiến, PGS.TS Nguyễn Lân Hiếu, Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội nhắc lại thời điểm giữa năm 2022, cũng trên diễn đàn Quốc hội, ông từng đề xuất nên xem xét công bố hết dịch Covid-19.

Mới đây, Thủ tướng cũng đã chỉ đạo Bộ Y tế chuẩn bị hồ sơ chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A sang nhóm B và công bố hết dịch tại Việt Nam.

“Từ kinh nghiệm thực tiễn trải qua các đợt chống dịch, tôi cho rằng Việt Nam có thể yên tâm công bố hết Covid-19, bởi đã hội tụ đủ các yếu tố cần thiết”, ông Hiếu nhấn mạnh.

Phân tích cụ thể các điều kiện, theo ông Hiếu, hiện nay, tỷ lệ bệnh nặng do Covid-19 gây ra hầu như không còn, những ca tử vong chủ yếu do bệnh nền nặng và có dương tính Covid-19.

Điều đó cho thấy Covid-19 vẫn còn lây nhiễm trong cộng đồng, nhưng không còn nguy cơ gây tử vong cao.

Điều kiện thứ hai, Việt Nam đã đạt được tỷ lệ bao phủ vaccine Covid-19 trên diện rộng. Toàn quốc đã tiêm được hơn 266 triệu liều.

Điều kiện thứ ba, tình hình Covid-19 trên thế giới đã ổn định. Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tuyên bố đại dịch Covid-19 không còn là tình trạng khẩn cấp y tế toàn cầu.

“Đây là ba điều kiện cơ bản và cần thiết để Việt Nam chuyển Covid-19 từ bệnh truyền nhiễm nhóm A (các bệnh đặc biệt nguy hiểm có khả năng lây truyền rất nhanh, phát tán rộng, tỷ lệ tử vong cao) sang nhóm B (các bệnh truyền nhiễm nguy hiểm có khả năng lây truyền nhanh, có thể gây tử vong)”, ông Nguyễn Lân Hiếu nói.

Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội lưu ý, khi Covid-19 không còn là bệnh truyền nhiễm nhóm A, cần coi đây là bệnh lý chuyên khoa và xử lý như các bệnh lý chuyên khoa khác.

Việc chi trả cũng cần ứng xử như các bệnh lý khác, nghĩa là do bảo hiểm y tế chi trả hoặc khám dịch vụ do người dân tự chi trả, theo ông Hiếu.

Trải qua ba năm chống dịch, đại biểu Quốc hội cho rằng, cần rút ra bài học kinh nghiệm từ những thành công và sai lầm trong quá khứ.

“Chúng ta đã chứng kiến cả hệ thống vào cuộc với hơn 100% sức lực, nhưng hết dịch vẫn nhiều điều đáng tiếc xảy ra, những bài học kinh nghiệm vô cùng xương máu”, ông Hiếu nói.

Vì vậy, theo ông, cần khẩn trương chuẩn bị cả vật chất, văn bản pháp luật, quy trình, hướng dẫn cần thiết để ứng phó tốt hơn với các đại dịch có thể xảy ra trong tương lai hoặc khả năng Covid-19 bùng phát trở lại.

Ông cũng đồng tình với đề xuất của đoàn giám sát về việc Bộ Y tế cần sớm có văn bản hướng dẫn sử dụng vật tư, trang thiết bị y tế đã được chuẩn bị chống dịch trước đây để chuyển sang điều trị khám, chữa bệnh thông thường, tránh lãng phí.

Tăng lương, xây trụ sở đẹp không giải quyết được “gốc rễ” vấn đề

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre) nói, qua đợt dịch Covid-19 cho thấy hệ thống y tế cơ sở quá tải, nguyên nhân chủ yếu là thiếu nhân lực, trang thiết bị, cơ sở vật chất; nhiều trạm y tế thiếu bác sĩ, nhiều người chuyển sang khu vực tư nhân hoặc đến các đô thị lớn.

Đại biểu Nguyễn Thị Yến Nhi (đoàn Bến Tre). Ảnh: P.Thắng

Trong khi đó, sinh viên mới ra trường rất ít chịu về công tác tại y tế cơ sở, điều kiện để lực lượng tại chỗ đi học để nâng cao trình độ cũng rất khó khăn.

“Nếu không sớm có chính sách phù hợp thì 10-15 năm nữa, trạm y tế sẽ không có bác sĩ làm việc”, đại biểu Nhi nhận định.

Theo bà, hiện chính sách tiền lương, phụ cấp, chế độ đãi ngộ đối với cán bộ y tế chưa tương xứng với thời gian, công sức học tập, lao động cũng như điều kiện, môi trường làm việc.

Thêm nữa, trang thiết bị, môi trường làm việc cũng chưa tốt, không thuận lợi để đội ngũ nâng cao được tay nghề cũng như phát triển nghề nghiệp.

“Kiến nghị Chính phủ, Bộ Y tế nghiên cứu, ban hành chế độ, chính sách thu hút, giữ chân nhân viên y tế cơ sở, cũng như tạo điều kiện để họ được đào tạo, nâng cao trình độ; nâng cấp cơ sở vật chất, thiết bị”, bà Nguyễn Thị Yến Nhi phát biểu.

Giám đốc Bệnh viện Đại học Y Hà Nội Nguyễn Lân Hiếu nhìn nhận y tế dự phòng là “thách thức lớn nhất” với những khó khăn hiện hữu về nhân lực, thu nhập, chất lượng khám, chữa bệnh và cơ sở vật chất…

“Tăng lương, xây trụ sở đẹp, mua máy móc… không giải quyết được gốc rễ của vấn đề. Lương không thể tăng mãi, cơ sở khang trang mà không có bệnh nhân, máy móc hiện đại mà không ai biết sử dụng, cuối cùng là lãng phí rất lớn”, theo đại biểu Hiếu.

Nhấn mạnh y tế dự phòng là mục tiêu quan trọng, song đại biểu Hiếu cũng lưu ý, chữa bệnh cần được coi là chìa khóa để y tế cơ sở có đủ sức tồn tại và phát triển trong nền kinh tế thị trường.

“Sự bất hợp lý về chính sách đã bóp nghẹt sự phát triển của các trạm y tế xã, phường. Không có lý gì cùng là một bệnh, nếu chữa ở xã chỉ được dùng thuốc hạ áp giá 100 đồng/viên, còn lên tỉnh, huyện lại được cấp viên thuốc đắt tiền hơn.

Một đêm trực, tiền thù lao chẳng đáng là bao, khám một bệnh nhân được 27.000 đồng mà còn trừ ngược trừ xuôi”, ông Hiếu chỉ ra bất cập.

Từ đó, đại biểu Hiếu đề nghị nên thử nghiệm một mô hình mới, coi các trạm y tế xã, phường là phòng khám của trung tâm y tế quận, huyện. Các tiêu chuẩn con người là tương đương nhau, cả người bệnh và nhân viên y tế.

Các bác sĩ trung tâm y tế quận, huyện sẽ có buổi khám ngoại trú cố định ở xã, phường, đặc biệt là các bệnh mãn tính, không lây nhiễm như huyết áp, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính…

Ngoài ra, với từng địa phương, cần có kế hoạch cụ thể tới từng trạm y tế để không “mặc đồng phục” cho tất cả trạm y tế trong cả hệ thống.

“Khi đã vận hành trơn tru, chúng ta sẽ tiến lên một bước nữa; phối hợp giữa bệnh viện tỉnh và các trung tâm y tế quận, huyện. Các bác sĩ giỏi ở tỉnh sẽ về huyện làm việc định kỳ trong tuần, những bệnh nhân sau mổ sẽ được khám lại ở huyện khi hệ thống đã liên thông thực sự”, ông Hiếu góp ý.

Cuối cùng, đại biểu Hiếu đề nghị số hóa ngành Y tế, coi khám, chữa bệnh từ xa là chìa khóa thành công cho hệ thống chăm sóc sức khỏe ban đầu.