Thông tin có công ty thuốc lá sử dụng thần tượng của giới trẻ quảng bá thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - sản phẩm độc hại được Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan đề cập trong báo cáo gửi đại biểu Quốc hội về một số nội dung liên quan đến nhóm vấn đề chất vấn tại kỳ họp thứ 8, Quốc hội khóa XV.

Bộ trưởng Bộ Y tế là một trong ba thành viên Chính phủ sẽ đăng đàn trả lời chất vấn tại kỳ họp 8. Bà sẽ trả lời về nhiều nhóm vấn đề liên quan lĩnh vực y tế, trong đó có công tác phòng, chống tác hại của thuốc lá, chất kích thích, nhất là trong môi trường học đường.

Giới trẻ dễ dàng sở hữu thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng độc hại

Báo cáo nội dung này, Bộ trưởng Bộ Y tế đề cập đến sự xuất hiện của thuốc lá mới gồm: thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - những sản phẩm được nhận diện “gây ra nhiều tác hại nghiêm trọng đối với sức khỏe, kinh tế, xã hội và môi trường sống, ảnh hưởng trực tiếp đến các đối tượng thanh, thiếu niên”.

Bộ trưởng Bộ Y tế Đào Hồng Lan cho biết, các thông tin quảng cáo, tiếp thị của các công ty thuốc lá gây hiểu nhầm, thậm chí sử dụng thần tượng của giới trẻ để quảng bá thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng - các sản phẩm độc hại. Ảnh: P.Thắng

Theo Bộ trưởng Đào Hồng Lan, hiện chưa có cơ chế pháp lý quản lý thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng; khái niệm này chưa có trong luật, cũng chưa giao cho cơ quan nào quy định về quy chuẩn, hay tiêu chuẩn quản lý chất. 

Thực tế, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đã được Tổ chức Y tế Thế giới và nhiều chuyên gia y tế cảnh báo là độc hại, gây nghiện, ảnh hưởng đến sức khoẻ, tính mạng của con người, đặc biệt là giới trẻ.

Tổ chức Y tế Thế giới đã có 2 văn bản chính thức gửi Chính phủ, Bộ Y tế đề nghị cấm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam.

Đáng lưu ý, theo Bộ trưởng Bộ Y tế, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng hấp dẫn và thu hút giới trẻ như hướng đến phong cách sống thời thượng; kiểu dáng, hương vị đa dạng, hấp dẫn và lại có giá rất rẻ, nên giới trẻ dễ dàng sở hữu các sản phẩm này.

Các thông tin quảng cáo, tiếp thị của các công ty thuốc lá gây hiểu nhầm cho người sử dụng như có công dụng cai nghiện, giảm phơi nhiễm, giảm hại…, thậm chí, sử dụng các thần tượng của giới trẻ để quảng bá các sản phẩm độc hại này.

“Theo báo cáo tổng hợp, gần 700 cơ sở khám bệnh, chữa bệnh riêng năm 2023 có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng”, Bộ Y tế nêu rõ và chỉ ra bất cập khi chế tài xử lý chưa đủ sức răn đe.

Bộ trưởng Bộ Y tế cho hay, do thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không nằm trong danh mục ngành nghề cấm đầu tư, kinh doanh hoặc hành vi nghiêm cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo nên khi phát hiện hành vi vi phạm thì cơ quan chức năng của ngành Công thương mới xử lý chủ yếu là hành vi buôn bán hàng nhập lậu, không có nguồn gốc xuất xứ, không có hoá đơn chứng từ.

Cơ quan chức năng ngành Công an xử lý nếu phát hiện có pha trộn, tẩm ướp, bơm tinh chất ma tuý và chất cấm trong thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Thuế thuốc lá của Việt Nam còn thấp

Với thuốc lá theo Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá, Bộ trưởng Đào Hồng Lan nhận định thuế thuốc lá của Việt Nam còn thấp.

Theo Luật thuế tiêu thụ đặc biệt, thuế suất thuế tiêu thụ đặc biệt đối với thuốc lá theo tỷ lệ là 75% và giá tính thuế là giá xuất xưởng. Tỷ lệ thuế thuốc lá trong giá bán lẻ tại nước ta chỉ chiếm 38,8% - thấp hơn so với trung bình của các quốc gia có thu nhập trung bình là 59% giá bán lẻ.

Mức này cũng chỉ bằng một nửa của hầu hết các nước ASEAN và thấp hơn rất nhiều so với khuyến cáo của Tổ chức Y tế Thế giới là 70-75% giá bán lẻ.  

Đưa ra giải pháp, Bộ trưởng Y tế cho biết sẽ sửa đổi, bổ sung Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá và trình ban hành Nghị quyết của Quốc hội về cấm sản xuất, kinh doanh, nhập khẩu, quảng cáo thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và thuốc lá mới khác.

Bộ Y tế cũng đề nghị xây dựng lộ trình tăng thuế tiêu thụ đặc biệt đối với các sản phẩm thuốc lá đảm bảo đến năm 2030 mức thuế đạt tỷ trọng trên giá bán lẻ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới, để đạt mục tiêu giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá theo mục tiêu chiến lược quốc gia phòng, chống tác hại của thuốc lá.

Bên cạnh tăng cường thông tin, tuyên truyền về tác hại của thuốc lá, bao gồm các sản phẩm thuốc lá mới đến cộng đồng, đặc biệt là đối với thanh thiếu niên, Bộ trưởng Đào Hồng Lan cũng nhấn mạnh giải pháp tăng cường kiểm tra, giám sát việc thực hiện Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá trong các cơ sở giáo dục, các trường học, các trung tâm giáo dục.