ĐBQH Nguyễn Thị Quyết Tâm và ĐBQH Vũ Tiến Lộc

QH dành nguyên một ngày 23/10 thảo luận ở hội trường dự thảo Bộ Luật Lao động (sửa đổi).

Người lao động “tự nguyện” làm thêm?

Cho ý kiến, Đại biểu (ĐB) QH Vũ Tiến Lộc, Chủ tịch VCCI bày tỏ quan điểm giữ nguyên như quy định hiện hành về thời gian làm việc bình thường của người lao động là 48 giờ/tuần.

Theo ông Lộc, đây là quy định phù hợp thực tiễn của nền kinh tế và rất nhân văn, hợp lý, hợp tình. Các nước trên thế giới đang cạnh tranh trực tiếp với nước ta đều quy định thời gian làm việc bình thường là 48 giờ/tuần.

“Chúng ta vừa thoát khỏi nước nghèo, mới là nước thu nhập trung bình ở trình độ thấp, năng suất lao động thậm chí đang ở mức thấp nhất trong khu vực thì chúng ta áp dụng thời gian lao động như các nước xung quanh là phù hợp.

Rút ngắn hơn nữa thời gian lao động sẽ làm suy giảm năng lực cạnh tranh Quốc gia, gây trở ngại cho việc thực hiện mục tiêu tăng trưởng, khó đưa đất nước này thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình – nguy cơ lớn nhất đối với tương lai nền kinh tế Việt Nam”, ông Lộc nói và cho rằng, giảm thời gian lao động còn làm giảm tiền lương, làm chậm lại kế hoạch tăng lương cho người lao động…

Chủ tịch VCCI cũng ủng hộ phương án mở rộng khung thoả thuận giờ làm thêm tối đa không quá 400 giờ/năm.

Theo ông Lộc, hiện tổng số giờ thoả thuận làm thêm của doanh nghiệp Việt Nam đang bị hạn chế ở mức 200-300 giờ/năm, thấp hơn nhiều so với các quốc gia đang cạnh tranh trực tiếp với Việt Nam như Trung Quốc 432 giờ/năm, Hàn Quốc 424 giờ/năm… và không phù hợp với tính chất thời vụ của một số ngành, nghề đặc thù như thuỷ sản mà tôm là điển hình khi nguồn cung ứng nguyên liệu tập trung chỉ 3-5 tháng.

“Chuỗi giá trị ngành Thuỷ sản không chỉ liên quan đến 9 vạn lao động trực tiếp của doanh nghiệp chế biến mà còn liên quan công ăn việc làm của gần 5 triệu lao động toàn ngành. Việc không nới rộng thời gian làm thêm sẽ ảnh hưởng đến sinh kế của hàng chục tiệu hộ nông dân, doanh nghiệp, người lao động ở những vùng còn rất nghèo của đất nước. Bức tranh tương tự cũng diễn ra trong các ngành dệt may, da giày, túi xách…”, ông Lộc nói.

Chủ tịch VCCI còn đề nghị giữ nguyên quy định về tiền lương làm thêm, không bổ sung các điều kiện hạn chế theo tuần, tháng. Theo ông, nếu quy định như vậy sẽ vô hình chung “vô hiệu hoá thời gian làm thêm trên thực tế, gây khó khăn cho cả người lao động, doanh nghiệp và chỉ trao cơ hội cho đối thủ cạnh tranh trực tiếp với chúng ta”.

“Làm thêm giờ là cực chẳng đã với các doanh nghiệp, nhưng cũng là nhu cầu tự nguyện của người lao động”, Chủ tịch VCCI nhấn mạnh.

“Người lao động mà nói tự nguyện, tôi lấy làm lạ”

Bấm nút tranh luận, nguyên Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh, ĐBQH Nguyễn Thị Quyết Tâm nói, tôi không biết ĐB Vũ Tiến Lộc nghe ở đâu để nói là “nhân văn và tự nguyện”.

“Nghe từ người lao động mà nói tự nguyện, tôi lấy làm lạ. Tôi thực sự bất ngờ với nhận định này của ĐB Vũ Tiến Lộc. Bởi tôi nghe rất nhiều công nhân và công đoàn nói rằng, người công nhân không muốn làm thêm giờ mặc dù trên thực tế họ cần làm thêm giờ”, bà Tâm phát biểu.

Nguyên Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh nói tiếp, chúng ta phải trả lời câu hỏi vì sao người công nhân cần làm thêm giờ.

“Câu hỏi đó quá dễ trả lời, quá dễ thấy trong thực tiễn bởi thu nhập hiện nay của người công nhân thực sự không đủ để trang trải cuộc sống tối thiểu của họ. Chúng ta hãy nhìn thực tế vào người công nhân, dáng vẻ, tâm thế của người công nhân khi đến làm việc, nhìn vào cuộc sống thực tế của người công nhân và hãy nhìn vào những đứa trẻ mà cha mẹ phải gửi về quê.

Có người mẹ, cha nào muốn xa con mình không, thậm chí, có người 1 - 2 năm chưa về được thăm quê. Có những gia đình, ông bà rất già vẫn phải giữ cháu để con đi làm việc”, bà Quyết Tâm nghẹn ngào rơi nước mắt.

Kìm nén xúc động, nguyên Chủ tịch HĐND TP Hồ Chí Minh nêu, hãy trân trọng những người lao động như thế, họ không cam chịu, không muốn trở thành gánh nặng của xã hội.

“Họ phải đi tìm việc làm mà nói rằng họ tự nguyện làm quần quật suốt ngày? Tôi cho rằng, quan điểm này cần tranh luận để làm sáng rõ”, theo bà Tâm, người lao động “không tự nguyện mà cần làm thêm để có thu nhập”.

Từ đó, bà Tâm cho rằng, QH phải có chính sách như thế nào để người công nhân có thu nhập đủ sống, đủ trang trải cuộc sống. Bởi, đó là quyền con người được Hiến pháp quy định.

“Nhân văn ở đây là gì? Là bảo vệ quyền con người theo Hiến pháp quy định và nhân văn là tình người trong sử dụng lao động”,  bà Tâm nêu và nhấn mạnh, sức cạnh của nền kinh tế không nên và không chỉ chủ yếu dựa vào sức lao động của người lao động mà còn là năng lực quản trị, đổi mới công nghệ, điều kiện làm việc. Đó mới là sự tiến bộ xã hội.

“Tiến bộ xã hội ở đâu khi chúng ta tăng giờ làm, giảm tiền lương của người lao động? Chúng ta giảm thời gian làm việc bình thường xuống còn 44 giờ/tuần có nghĩa 4 giờ còn lại người lao động có thể  làm thêm, tăng thu nhập, đó là sự tiến bộ, nhân văn là ở chỗ đó”, nữ ĐBQH đoàn TP Hồ Chí Minh kết thúc tranh luận.

Ủy ban Thường vụ QH cũng không tán thành việc đề xuất mở rộng khung thỏa thuận giờ làm thêm tối đa dù thực tế người sử dụng lao động và người lao động có nhu cầu.

“Việc tăng thời giờ làm thêm trong điều kiện công tác thanh tra, kiểm tra, chế tài xử lý vi phạm còn hạn chế sẽ có thể dẫn đến tình trạng doanh nghiệp lợi dụng thời giờ làm thêm, khai thác tối đa sức lao động, hậu quả là người lao động sẽ cạn kiệt sức lao động sớm hơn so với tuổi lao động”, Chủ nhiệm Uỷ ban Về các vấn đề xã hội Nguyễn Thuý Anh nêu.

Song, Chính phủ vẫn mong muốn tiếp tục trình Quốc hội phương án tăng thời giờ làm thêm như đã trình tại kỳ họp thứ 7 để QH tiếp tục thảo luận.

Hương Giang