Phó Thủ tướng Chính phủ, Bộ trưởng Bộ Ngoại giao Phạm Bình Minh. Ảnh: NG

Đó là những thành tích hết sức lớn lao của Việt Nam, cũng là cơ sở hết sức thuận lợi cho các hoạt động đối ngoại của Đảng và Nhà nước ta trong năm 2020.

"Tình hình thế giới, khu vực biến động bởi dịch Covid-19 xảy ra làm ảnh hưởng tới mọi mặt từ chính trị, kinh tế, xã hội đến sức khỏe của người dân. Nhưng dưới sự lãnh đạo của Đảng, cả hệ thống chính trị chúng ta đã làm tốt nhiệm vụ kép, vừa kiềm chế được dịch Covid-19, đồng thời vẫn giữ được môi trường ổn định, đưa kinh tế - xã hội của đất nước phát triển", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Đánh dấu mốc lịch sử lĩnh vực đối ngoại khi đảm nhiệm vai trò kép

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh cho rằng, khi dịch Covid-19 xảy ra, các hoạt động đối ngoại trên thế giới bị ảnh hưởng rất lớn. Việt Nam cũng không ngoại lệ, nhưng Việt Nam vẫn triển khai được các hoạt động đối ngoại hết sức quan trọng, cả đối ngoại song phương lẫn đối ngoại đa phương.

Năm 2020, Việt Nam tiếp tục duy trì được quan hệ ngoại giao với tất cả các nước, đã triển khai được 33 cuộc điện đàm của các đồng chí lãnh đạo cấp cao, từ Tổng Bí thư, Chủ tịch nước, rồi đến Thủ tướng, đến Chủ tịch Quốc hội và các cấp khác.

Năm 2020, Việt Nam đảm nhận vai trò là Chủ tịch của ASEAN, Chủ tịch Liên minh Nghị viện Đông Nam Á (AIPA) và đồng thời là Ủy viên Không thường trực của HĐBA LHQ. Cho đến thời điểm này, có thể khẳng định Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch của ASEAN, của AIPA cũng như năm đầu tiên của nhiệm kỳ Ủy viên Không thường trực HĐBA LHQ với những kết quả hết sức cụ thể.

Đó là tiếp tục đề cao sự đoàn kết, gắn kết, vai trò trung tâm của ASEAN trong các vấn đề thích ứng với những biến động trên thế giới cũng như trong khu vực và với từng nước; đồng thời, chúng ta cũng đã đóng góp vào giải quyết các vấn đề trong HĐBA LHQ.

Về hội nhập kinh tế, trong năm 2020, Việt Nam cùng với Liên minh châu Âu triển khai việc thúc đẩy và thông qua Hiệp định Thương mại tự do (EVFTA) và cùng với các nước trong ASEAN thúc đẩy để ký kết được Hiệp định Thương mại RCEP, đóng góp vào hoạt động kinh tế đối ngoại hết sức quan trọng của Đảng và Nhà nước.

Trong năm 2020, một nhiệm vụ cũng hết sức quan trọng mà đối ngoại đã phải thực hiện là bảo hộ công dân trong tình hình dịch bệnh Covid-19 xảy ra, khiến công tác bảo hộ công dân của Việt Nam ở nước ngoài lớn chưa từng có. Chỉ riêng số lượng cuộc gọi liên quan đến bảo hộ công dân đã tăng gần 200% các cuộc gọi trong năm 2020. Tổ chức 260 chuyến bay kịp thời đưa đón 73 nghìn công dân Việt Nam đang học tập, lao động bị mắc kẹt ở 59 quốc gia và vùng lãnh thổ trên thế giới về nước một cách an toàn.

Hy vọng với vai trò là năm Chủ tịch ASEAN, báo chí sẽ đưa Việt Nam đến gần với bạn bè quốc tế hơn, nhưng dịch Covid-19 đã làm ảnh hưởng lớn đến vấn đề quảng bá hình ảnh đất nước và con người Việt Nam ra nước ngoài. Nhưng, trên nền tảng số, báo chí Việt Nam, báo chí đối ngoại đã không ngừng quảng bá Việt Nam vươn xa.

Phó Thủ tướng cho rằng, thực tế dịch Covid-19 làm ảnh hưởng rất lớn đến vai trò của Chủ tịch ASEAN. Song, năm 2020, Việt Nam đã hoàn thành xuất sắc vai trò Chủ tịch ASEAN. Đây là đánh giá của cộng đồng quốc tế và đặc biệt của các nước ASEAN. Việt Nam đã đề ra một chủ đề hết sức đúng với tình hình, đó là “gắn kết và chủ động thích ứng”. Chủ đề nói lên mục tiêu ASEAN muốn hướng tới trong năm Việt Nam làm Chủ tịch, cũng là thông điệp của ASEAN ra thế giới.

Năm 2020, Việt Nam cũng đã đảm bảo các nội dung của một nước Chủ tịch, đó là vấn đề xây dựng Cộng đồng ASEAN. Trong cả năm ASEAN 2020, Việt Nam đã thông qua được trên 80 văn kiện, trong đó tập trung vào việc xây dựng Cộng đồng ASEAN, rà soát lại Hiến chương ASEAN và xây dựng Tầm nhìn ASEAN sau năm 2025. Đã có 28 sáng kiến của Việt Nam được đưa vào các văn kiện. Đó cũng là thành công của một nước Chủ tịch ASEAN, đáp ứng được quan tâm chung của các nước ASEAN, đồng thời thích ứng được với tình hình.

Việt Nam với vai trò Chủ tịch đã tổ chức được các hội nghị đặc biệt của ASEAN, giữa ASEAN với các đối tác để ứng phó với Covid-19 và đưa ra được 4 nội dung: Xây dựng được quỹ ứng phó; xây dựng được kho dự phòng; xây dựng được một kế hoạch để thích ứng với từng kịch bản của Covid; xây dựng được kế hoạch phục hồi kinh tế sau Covid-19 được coi là rất thích ứng với tình hình mới.

Việc chuyển đổi phương thức nhanh mà vẫn đảm bảo được tất cả các cuộc họp của ASEAN theo đúng kế hoạch và trên tất cả các lĩnh vực, trên cả 3 trụ cột chính trị - an ninh - quốc phòng, kinh tế và văn hóa - xã hội. Việt Nam đã tổ chức trên 550 cuộc họp trực tuyến, trong đó có 20 cuộc họp cấp cao, có những cuộc họp cấp cao thường niên như Cấp cao 36, 37 và các cuộc họp cấp cao của ASEAN với các đối tác đặc thù về ứng phó với Covid-19, 70 cuộc họp cấp bộ trưởng... Đó cũng là thành công của Việt Nam trong năm Chủ tịch ASEAN - Phó Thủ tướng chia sẻ.

Năm ASEAN 2020, Việt Nam đã đưa ra những nội dung mới như việc nêu cao vai trò của phụ nữ. Lần đầu tiên ta đã tổ chức hội nghị cấp cao trong ASEAN về phụ nữ, và đây cũng là vấn đề xuyên suốt của chúng ta khi chủ động tham gia vào hoạt động ngoại giao đa phương không chỉ trong ASEAN mà cả tại HĐBA LHQ. Tất cả đó được coi là những dấu ấn của Việt Nam trong vai trò Chủ tịch ASEAN trong năm 2020.

“Cũng có thể nói chúng ta không phải dẫn dắt mà đã cùng với các nước ASEAN đi đến những mục tiêu gắn kết, đoàn kết và thích ứng với những biến đổi nhanh chóng để cùng nhau phát triển”, Phó Thủ tướng nói.

Lễ thượng cờ ASEAN tại lễ khởi động Năm Chủ tịch ASEAN 2020 của Việt Nam. Ảnh: TH

Nâng cao vị thế của Việt Nam trên trường quốc tế

Phó Thủ tướng Phạm Bình Minh nói: “Đường lối của Đảng và Nhà nước ta là chủ động, tích cực hội nhập quốc tế. Chúng ta cũng đang thực hiện chỉ thị của Ban Bí thư về nâng tầm đối ngoại đa phương. Đây là mục tiêu của chúng ta khi tham gia chủ động, tích cực hội nhập quốc tế nói chung, trong đó hội nhập kinh tế là quan trọng”.

"Với hội nhập, mục tiêu của Việt Nam là duy trì được môi trường hòa bình, ổn định ở bên ngoài hay là gìn giữ, bảo vệ đất nước từ sớm, từ xa. Với phương châm đó, Việt Nam tham gia hội nhập, tham gia các tổ chức quốc tế để định hình, xây dựng luật lệ đảm bảo lợi ích của các nước, trong đó có lợi ích của mình. Nghĩa là Việt Nam không chỉ là một thành viên có trách nhiệm mà chủ động có trách nhiệm", Phó Thủ tướng nhấn mạnh.

Phó Thủ tướng cho rằng, Việt Nam đã thể hiện rất rõ trong quá trình tham gia thời gian vừa qua và sắp tới là nêu cao độc lập, tự chủ trong đường lối, chính sách đối ngoại đa phương hóa, đa dạng quan hệ với các nước. Việt Nam tham gia để nâng cao vai trò của Việt Nam trên trường quốc tế. Điều đó cũng nói lên thành tựu của đất nước Việt Nam trong 35 năm đổi mới đã đưa Việt Nam vươn lên vững mạnh, phát triển về kinh tế - xã hội, đồng thời, vai trò, vị thế của Việt Nam cũng được nâng lên.

Về tình hình Biển Đông, Phó Thủ tướng cũng nhận định, năm 2020 vẫn tiếp tục diễn ra phức tạp và có nhiều yếu tố làm cho tình hình bất ổn định. Song, Việt Nam vẫn tiếp tục duy trì được môi trường ổn định ở Biển Đông thông qua nhiều biện pháp, trong đó có các biện pháp quan hệ song phương của Việt Nam với các nước.

Phó Thủ tướng cho biết, trong tất cả các cuộc trao đổi của lãnh đạo cấp cao với các nước cũng như trong các cuộc tiếp xúc các cấp và đặc biệt trong ASEAN, vấn đề Biển Đông luôn được nêu với mục tiêu, yêu cầu là phải đảm bảo môi trường hòa bình, ổn định tại Biển Đông, tôn trọng luật pháp quốc tế và đặc biệt là Công ước Luật Biển 1982, không có các hành động làm phức tạp tình hình tại Biển Đông.

Việt Nam vẫn tiếp tục các hoạt động kinh tế bình thường trên những vùng biển hợp pháp trong vùng đặc quyền kinh tế của chúng ta một cách ổn thỏa, Phó Thủ tướng khẳng định.

“Năm 2021, dự báo tình hình thế giới và khu vực có lẽ sẽ tiếp tục biến động không ngừng, trong đó có dịch bệnh Covid-19. Đó là những thách thức đối với tất cả các nước và đối với Việt Nam chúng ta. Nhưng đồng thời, chúng ta cũng nhìn nhận có rất nhiều cơ hội, đó là xu thế hòa bình, ổn định, xu thế mong muốn hòa bình, tiếp tục phát triển”, Phó Thủ tướng nói.

Biến “nguy” thành “cơ” Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn nhận định, với tinh thần biến “nguy” thành “cơ”, khi dịch Covid-19 lan rộng ra các nước, trong khi nguồn thiết bị y tế khan hiếm, Bộ Ngoại giao đã hỗ trợ các địa phương triển khai mạnh mẽ hoạt động hỗ trợ nhân đạo thiết bị và vật dụng y tế cho các địa phương đối tác nước ngoài. Thứ trưởng Thường trực Bộ Ngoại giao Bùi Thanh Sơn. Ảnh: NG    Đã có gần 30 tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương của Việt Nam hỗ trợ cho gần 50 địa phương của 21 nước trên thế giới, được các đối tác nước ngoài trân trọng và đánh giá rất cao. Năm 2021, trên cơ sở yêu cầu và nhiệm vụ của hội nhập quốc tế ngày càng cao, kỳ vọng đối với đóng góp của công tác ngoại vụ địa phương trong sự phát triển của địa phương ngày càng lớn, Bộ Ngoại giao và tất cả cơ quan đại diện Việt Nam ở nước ngoài sẽ tiếp tục thông qua công tác hỗ trợ các địa phương đẩy mạnh hội nhập quốc tế, phục vụ phát triển kinh tế - xã hội, giới thiệu cơ hội hợp tác đầu tư, hỗ trợ xúc tiến kinh tế đối ngoại, kết nối mở rộng thị trường, thẩm định đối tác và hỗ trợ xử lý tranh chấp thương mại, đồng thời góp phần làm sâu sắc hơn các khuôn khổ hợp tác song phương chiến lược và đa phương quan trọng mà ta đã thiết lập hoặc tham gia, bao gồm các hiệp định FTA thế hệ mới; hỗ trợ địa phương triển khai các chiến lược ngoại giao văn hóa trong thập niên mới, đẩy mạnh công tác thông tin tuyên truyền đối ngoại; phối hợp làm tốt công tác lãnh sự, phòng, chống di dân bất hợp pháp, bảo hộ công dân, ngư dân, tàu cá và công tác người Việt Nam ở nước ngoài… Công tác đối ngoại địa phương thời gian tới sẽ có những bước phát triển toàn diện hơn nữa, đóng góp quan trọng vào công cuộc phát triển kinh tế - xã hội của các địa phương nói riêng và của đất nước nói chung, Thứ trưởng Bùi Thanh Sơn bày tỏ.

Điểm sáng trong hội nhập quốc tế Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung khẳng định, trên cơ sở đường lối đối ngoại độc lập, tự chủ, là thành viên tích cực và có trách nhiệm của cộng đồng quốc tế, Việt Nam đã chủ động tham gia đóng góp và hoàn thành tốt nhiệm vụ Ủy viên Không thường trực HĐBA LHQ trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ, góp phần giữ vững môi trường hòa bình, ổn định, phục vụ phát triển, bảo vệ lợi ích quốc gia và nâng cao vị thế, uy tín quốc tế của đất nước. Thứ trưởng Bộ Ngoại giao Lê Hoài Trung. Ảnh: NG    Việt Nam đã hoàn thành tốt các nhiệm vụ trên cương vị Ủy viên Không thường trực HĐBA LHQ trong năm đầu tiên của nhiệm kỳ, đáp ứng các mục tiêu, yêu cầu và phương châm đề ra, đóng góp chủ động, tích cực vào hoạt động của HĐBA LHQ, qua đó góp phần tạo dựng môi trường quốc tế thuận lợi cho sự phát triển và hội nhập của đất nước, thúc đẩy quan hệ song phương tốt đẹp giữa Việt Nam với các nước. Thứ trưởng Lê Hoài Trung nhận định việc tham gia chủ động và đóng góp tích cực của ta tại HĐBA LHQ được dư luận báo chí, truyền thông và học giả quốc tế đánh giá tích cực, khơi dậy niềm tự hào và củng cố sự tin tưởng của quần chúng nhân dân, cán bộ, đảng viên vào đường lối, chủ trương và chính sách đối ngoại của Đảng và Nhà nước, trong bối cảnh hướng tới Việt Nam đang tích cực chuẩn bị tổ chức Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XIII, sẽ đề ra nhiều chính sách phát triển kinh tế - xã hội quan trọng của đất nước trong thời gian tới, tiếp tục hoàn thành tốt nhiệm vụ Ủy viên Không thường trực trong năm 2021, đặc biệt trong dịp Việt Nam làm Chủ tịch HĐBA lần thứ 2 (tháng 4/2021).