(Thanh tra) - Để cải thiện chất lượng không khí, giảm thiểu ùn tắc giao thông và hướng tới mục tiêu phát triển đô thị bền vững, HĐND TP Hà Nội vừa thông qua nghị quyết quy định thực hiện vùng phát thải thấp trong một số khu vực nội đô vào những khung giờ nhất định. Đây được xem là bước ngoặt lịch sử, định hình lại thói quen đi lại và phong cách sống của hàng triệu người dân Thủ đô.
Theo Nghị quyết, lộ trình áp dụng vùng phát thải thấp được thực hiện từ 1/7/2026. Hà Nội sẽ thí điểm vùng phát thải thấp tại một số phường thuộc vành đai 1: Hai Bà Trưng, Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Ô Chợ Dừa, Văn Miếu - Quốc Tử Giám, Ba Đình, Giảng Võ, Ngọc Hà và Tây Hồ.
Và từ 1/1/2028, phạm vi mở rộng ra toàn bộ vành đai 1 và một phần vành đai 2 gồm các phường: Láng, Đống Đa, Kim Liên, Bạch Mai và Vĩnh Tuy; từ 1/1/2030, vùng phát thải thấp sẽ được triển khai trong vành đai 3 với tổng cộng 36 phường, xã của ba vành đai.
Cũng theo Nghị quyết, TP sẽ áp dụng hàng loạt biện pháp hạn chế phương tiện dùng nhiên liệu hóa thạch. Cụ thể: Tại vùng phát thải thấp, xe mô tô và xe gắn máy chạy xăng sẽ bị cấm lưu thông theo từng khung giờ hoặc từng khu vực; xe hành nghề trên nền tảng ứng dụng không được phép hoạt động trong khu vực này; ô tô không đạt tiêu chuẩn khí thải mức 4 sẽ bị hạn chế, tiến tới cấm vào vùng phát thải thấp theo thời gian hoặc tuyến đường do UBND TP quy định.
Điều này đồng nghĩa các dịch vụ vận tải cá nhân bằng xe gắn máy sử dụng động cơ xăng như Grab, Gojek, Be... như hiện nay sẽ phải dừng hoạt động trong khu vực 9 phường của vành đai 1 từ 1/7/2026 và mở rộng ra 14 phường trong vành đai 2 từ 1/1/2028.
Hà Nội cũng đưa ra lộ trình chuyển đổi xanh cho các phương tiện kinh doanh vận tải: Xe máy kinh doanh vận tải phải hoàn tất chuyển đổi sang điện trước năm 2030; từ 1/7/2026, xe taxi chỉ được đầu tư mới hoặc thay thế bằng phương tiện chạy điện hoặc năng lượng xanh; từ 1/1/2035, TP sẽ quyết định phạm vi và thời điểm hạn chế lưu thông các phương tiện đường bộ tùy theo điều kiện thực tế từng thời kỳ.
Phải có lộ trình bài bản…
Sau khi Nghị quyết được thông qua, ghi nhận thực tế của PV cho thấy, nhiều ý kiến của ngươi dân bày tỏ đồng tình. Anh Nguyễn Mạnh Cường (phường Ba Đình) chia sẻ: Việc cấm hoặc hạn chế phương tiện sử dụng nhiên liệu hóa thạch được áp dụng theo khung giờ cụ thể trong ngày với mục tiêu tạo ra những khoảng thời gian "xanh" và "yên tĩnh" tại trung tâm TP, khuyến khích người dân sử dụng phương tiện công cộng, xe đạp, hoặc xe điện, từ đó giảm đáng kể lượng khí thải độc hại, đặc biệt là bụi mịn đang là vấn đề nhức nhối ở Thủ đô. Anh Cường cho rằng, đây là giải pháp cần thiết, phù hợp xu thế quốc tế và sẽ đem lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe cộng đồng.
Những ngày qua không khí tại Hà Nội luôn chạm mức rất xấu, ảnh hướng tới sức khoẻ khiến chị Vũ Thuỷ, trú tại phường Cửa Nam rất lo lắng. Chị bày tỏ: Không khí ô nhiễm có nhiều nguyên nhân, trong đó nguyên nhân chính đến từ khói bụi thải ra từ các phương tiện giao thông. Do vậy, nếu giảm được xe máy xăng và xe cũ không đạt chuẩn thì chất lượng không khí chắc chắn sẽ tốt lên. Chúng ta cần phải thay đổi để bảo vệ lá phổi của chính mình.
Bên cạnh những ý kiến đồng tình, cũng còn đó những băn khoăn, lo lắng. Anh Bùi Quốc Thắng, tài xế công nghệ ở khu vực Ba Đình chia sẻ, thu nhập của những người như anh phụ thuộc lớn vào các chuyến đi trong trung tâm, nơi nhu cầu di chuyển ngắn nhưng tần suất cao.
Nếu cấm xe xăng trong trung tâm, những tài xế như anh sẽ mất nhiều khách. “Để duy trì, tôi buộc phải chuyển sang xe điện, nhưng giá xe vẫn cao, chưa kể các vấn đề về pin, sạc, đường dây điện ở khu nhà trọ không đáp ứng nhu cầu cắm sạc qua đêm”, anh Thắng tâm sự và mong muốn TP tính toán kỹ và có chính sách hỗ trợ hợp lý.
Cho ý kiến về vấn đề này, GS.TS Từ Sỹ Sùa, giảng viên cao cấp Trường Đại học Giao thông vận tải cho rằng, việc cấm xe máy xăng trong khu vực trung tâm Thủ đô là phù hợp với xu thế khi nhiều đô thị trên thế giới cũng đã áp dụng hoặc có kế hoạch tương tự.
Tuy nhiên, theo GS.TS Sùa, một chính sách đúng, nhưng nếu thiếu sự chuẩn bị đủ tốt có thể gây ra nhiều khó khăn. Do vậy, để chủ trương này đi vào thực tiễn, cần một lộ trình được thiết kế bài bản cùng hàng loạt giải pháp về pháp lý, hạ tầng rất cụ thể.
Loạt giải pháp cần triển khai
Rõ ràng, để một chính sách lớn như việc hạn chế xe xăng, dầu có thể đi vào đời sống một cách suôn sẻ, không thể thiếu những biện pháp hỗ trợ thiết thực nhằm giúp người dân chuyển đổi phương tiện đi lại.
PGS.TS Bùi Thị An, Viện trưởng Viện Tài nguyên, Môi trường và Phát triển cộng đồng đánh giá, chủ trương này là hợp lý, đây là xu hướng liên quan đến nhiều mục tiêu phát triển bền vững của Việt Nam nói chung và của Hà Nội nói riêng.
Tuy nhiên, hiện nay, tại Hà Nội xe máy vẫn là phương tiện mưu sinh của số đông người dân, từ người bán hàng, shipper, xe ôm, công chức, người lao động đến sinh viên, thậm chí bà nội trợ cũng đều sử dụng xe máy.
Do đó, để thực hiện tốt chủ trương mà không ảnh hưởng đến an sinh xã hội, cuộc sống của người dân, theo bà An, Hà Nội phải triển khai đồng loạt một số giải pháp. Trong đó, cần hỗ trợ người dân chuyển đổi từ xe xăng sang xe điện. Các chương trình đổi xe cũ lấy xe mới với cơ chế định giá hợp lý cho xe máy xăng cũ, kết hợp với ưu đãi mua xe điện mới cũng cần được nghiên cứu để khuyến khích việc thay thế phương tiện một cách nhanh chóng.
Đặc biệt, theo bà An, yếu tố then chốt để xe điện phát triển là hạ tầng trạm sạc. Các trạm sạc này không chỉ được đặt tại các bãi đỗ xe tập trung, trung tâm thương mại, mà còn mở rộng đến các khu chung cư, cơ quan, và thậm chí là trên vỉa hè của một số tuyến phố được quy hoạch.
Bà cũng cho rằng, TP cần phát triển phương tiện công cộng xanh nhằm đảm bảo người dân không bị ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày, đặc biệt tại các điểm trung chuyển như bến xe, ga metro, trường học, chợ dân sinh.
Việc thay đổi thói quen đã hình thành từ lâu không chỉ là câu chuyện của chính quyền mà là của mỗi công dân Hà Nội. Từ việc chấp nhận đi bộ thêm vài bước đến trạm xe buýt, chọn mua một chiếc xe máy điện, hay đơn giản là thay đổi thói quen di chuyển trong giờ cao điểm - mỗi hành động nhỏ đều góp phần tạo nên một Hà Nội "xanh, sạch, đẹp" hơn.
