Phó Thủ tướng Vũ Đức Đam trao đổi với các thành viên Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh trong cuộc họp chiều 4/1. Ảnh: VGP/Đình Nam

Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư Nguyễn Văn Trung cho biết Chương trình Nghị sự về phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc đến năm 2030 đã được tất cả các nước thành viên tham gia. Trọng tâm của Chương trình là 17 nhóm mục tiêu và 169 mục tiêu cụ thể. Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan đầu mối tham mưu Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ ban hành Kế hoạch hành động quốc gia thực hiện Chương trình nghị sự 2030 vì sự phát triển bền vững.

Điểm sáng về phát triển bền vững

Ngay từ khi tham gia Chương trình nghị sự 2030 (năm 2015), qua phân tích, chúng ta đã thấy cơ bản tất cả các nhóm mục tiêu, tiêu chí phát triển bền vững rất phù hợp với chủ trương, đường lối phát triển của Đảng, Nhà nước. Vì thế Việt Nam đã tham gia rất tích cực. Cơ chế hợp tác giữa Bộ Kế hoạch và Đầu tư, cơ quan thường trực của Hội đồng, với các tổ chức Liên Hợp Quốc rất thường xuyên và chặt chẽ

Điều đó được thể hiện phần nào qua sự thay đổi về thứ hạng của Việt Nam kể từ khi Liên Hợp Quốc khảo sát, đánh giá và xếp hạng về chỉ số phát triển bền vững của các quốc gia, các nền kinh tế. Năm 2016, chúng ta đứng thứ 88. Năm 2017, Việt Nam đứng thứ 68. Năm 2018 là đứng thứ 57. Năm 2019 đứng thứ 54. Và với những nỗ lực, cố gắng vượt bậc đến năm 2020, Việt Nam đã đứng thứ 49 về phát triển bền vững trên thế giới trong khi thu nhập bình quân đầu người còn ở hạng ngoài 100.

Điều đó thể hiện sự ưu việt của chế độ và con đường phát triển của Việt Nam là đúng, tương đồng với 17 nhóm mục tiêu và 169 mục tiêu cụ thể của Chương trình nghị sự phát triển bền vững của Liên Hợp Quốc thể hiện khát vọng chung của nhân loại như: Xây dựng môi trường hòa bình, hợp tác, phát triển kinh tế, chăm lo cho tất cả mọi người đặc biệt là những người yếu thế, bảo vệ thiên nhiên, môi trường…

“Việt Nam được Liên Hợp Quốc, các cơ quan của Liên Hợp Quốc đánh giá là một trong những quốc gia được kỳ vọng nhiều nhất, 1 trong 10 nước chia sẻ kinh nghiệm về phát triển bền vững cho các nước trên thế giới. Liên Hợp Quốc, các tổ chức quốc tế kỳ vọng Việt Nam tiếp tục là một tấm gương sáng về thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững”, Thứ trưởng Nguyễn Văn Trung chia sẻ.

Không điều chỉnh mục tiêu

Phân tích sâu hơn về các nguyên nhân Việt Nam đạt được thứ hạng cao về phát triển bền vững, các thành viên Hội đồng cho rằng trước hết là do sự lãnh đạo, chỉ đạo từ các cấp cao nhất của Đảng, Nhà nước, thể hiện trong văn bản, nghị quyết của Đảng, chỉ thị của Bộ Chính trị, Ban Bí thư; Kế hoạch, chương trình hành động của Thủ tướng Chính phủ ban hành.

Về một số nhóm chỉ tiêu nổi bật, các đại biểu đánh giá tiếp nối những thành công xóa đói, giảm nghèo trong giai đoạn thực hiện các Mục tiêu thiên niên kỷ trước đây của Liên Hợp Quốc, đến nay Việt Nam cơ bản giải quyết tình trạng đói, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn nghèo đa chiều giảm từ gần 10% năm 2015 xuống dưới 3% năm 2020. Đặc biệt là sự tham gia của cộng đồng cùng với nỗ lực của Chính phủ để giúp đỡ các đối tượng khó khăn, người yếu thế.

Nhóm chỉ số về giáo dục của Việt Nam đã đạt được những tiến bộ rất chắc chắn, luôn được Đảng, Nhà nước và người dân đặc biệt chú ý quan tâm. Giáo dục phổ thông đã tương đương với nhóm các nước phát triển (OECD), trong tốp 40; giáo dục đại học nằm trong tốp 70, còn đào tạo nghề ở vị trí khoảng 90.  So với các nước có cùng trình độ phát triển thì chỉ số phát triển nhân lực của Việt Nam, theo đánh giá mới nhất của Ngân hàng Thế giới, đứng thứ 69.

Nhóm chỉ tiêu thứ ba là về ứng phó với biến đổi khí hậu, các ý kiến cho rằng mặc dù chịu ảnh hưởng nặng nề của biến đổi khí hậu, thiên tai nhưng những năm gần đây Việt Nam đã có những chiến lược ứng phó rất hiệu quả như tăng cường bảo vệ rừng, phát triển năng lượng sạch, đặc biệt là năng lực ứng phó thảm họa.

Nhóm mục tiêu thứ tư là phát triển hợp tác quốc tế và kiến tạo hòa bình, Việt Nam cũng được đánh giá là một điểm sáng, nhất là trong 2 năm 2019-2020, chúng ta đã ký kết và triển khai hiệu quả 13 hiệp định thương mại tự do (FTA), trong đó có các hiệp định tiêu chuẩn cao, thị trường rộng lớn là CPTPP và EVFTA. Chúng ta đã đảm nhiệm thành công nhiều cương vị quan trọng tại các diễn đàn, tổ chức quốc tế, khu vực, nhất là vai trò nước chủ nhà APEC 2017, Chủ tịch ASEAN 2020, AIPA 41, Ủy viên không thường trực Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc; tổ chức thành công Hội nghị Diễn đàn Kinh tế Thế giới về ASEAN, Hội nghị Thượng đỉnh Mỹ - Triều lần 2…

Các thành viên Hội đồng quốc gia về phát triển bền vững và nâng cao năng lực cạnh tranh thống nhất quyết tâm không điều chỉnh và phấn đấu đạt được mục tiêu phát triển bền vững đã đề ra. Ảnh: VGP/Đình Nam

Bên cạnh đó, lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư và các chuyên gia cũng cho rằng việc thực hiện nhiều chỉ tiêu về phát triển bền vững, so với các nước phát triển thì một nước đang phát triển như Việt Nam sẽ gặp nhiều khó khăn hơn, nhất là những chỉ tiêu cần nguồn lực ngay lập tức và trực tiếp, hoặc các chỉ tiêu để cộng đồng DN đổi mới nhanh hơn về công nghệ. Vì vậy, Chính ta phải tiếp tục nỗ lực nhiều hơn nữa.

Hội đồng đánh giá cao việc Bộ Kế hoạch và Đầu tư lần đầu tiên xây dựng Báo cáo quốc gia về phát triển bền vững của Việt Nam, hình thành bộ công cụ thống kê, đánh giá việc thực hiện chỉ tiêu phát triển bền vững của các bộ, ngành, địa phương. Kết quả cho thấy một số bộ ngành rất quan tâm, có những hành động rất cụ thể, nhưng một số bộ ngành cũng chưa nhận thức, chú ý đúng mức đến sự cần thiết của yêu cầu phát triển bền vững..

Trong bối cảnh dịch bệnh COVID-19 diễn biến phức tạp trên thế giới, việc thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững sẽ khó khăn hơn, nhưng Hội đồng thống nhất quyết tâm không điều chỉnh và phấn đấu đạt được mục tiêu đã đề ra.

Xây dựng bộ chỉ số phát triển bền vững cho địa phương

Tại cuộc họp, các thành viên Hội đồng đã bàn sâu về việc xây dựng bộ công cụ giám sát thực hiện chỉ tiêu phát triển bền vững phù hợp với đặc điểm của từng vùng, từng địa phương; thống nhất giao Bộ Khoa học và Công nghệ, Viện Hàn lâm Khoa học Xã hội Việt Nam khẩn trương xây dựng và hoàn thiện bộ công cụ này. Bộ Kế hoạch và Đầu tư là cơ quan thực hiện giám sát, đánh giá.

Trong thời gian tới, các ý kiến cho rằng cần tăng cường công tác tuyên truyền, thay đổi nhận thức về phát triển bền vững từ các cơ quan Nhà nước, cộng đồng DN, người dân.

Trước hết, Chính phủ, các bộ ngành tiếp tục rà soát các chiến lược, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội để khắc phục, điều chỉnh những yếu tố không phù hợp với định hướng phát triển bền vững.

Bên cạnh sự đồng thuận của người dân, các đại biểu cho rằng cộng đồng DN giữ vai trò rất quan trọng, tuy nhiên, về cơ bản hầu hết các DN đều chưa thấy được lợi ích trước mắt và lâu dài của phát triển bền vững. Trong hơn 750.000 DN ở Việt Nam mới chỉ có 100.000 DN được phổ biến, tiếp cận về phát triển bền vững, 2.000 DN là thành viên của cộng đồng DN phát triển bền vững.

Theo ông Tô Hoài Nam, Phó Chủ tịch Thường trực kiêm Tổng Thư ký Hiệp hội DN nhỏ và vừa (DNNVV) Việt Nam, hầu hết các DNNVV vẫn nghĩ rằng phát triển bền vững là “những gì cao siêu, rất khó làm”. Vì vậy, ông Tô Hoài Nam kiến nghị cùng với tăng cường tập huấn, phát động các phong trào thi đua, tôn vinh thì cần nhất là những tiêu chí thiết thực, đơn giản, dễ hiểu, dễ thực hiện. Mà theo chuyên gia kinh tế Nguyễn Đình Cung, tiêu chí đầu tiên để phát triển bền vững là DN phải tuân thủ theo đúng pháp luật, vì các chính sách của Việt Nam đã theo hướng phát triển bền vững. Đó là những thứ rất gần với hoạt động sản xuất, kinh doanh hàng ngày của DN. “Một DN không tuân thủ luật pháp, không bảo vệ môi trường thì đi ra thế giới không bao giờ người ta chấp nhận”, ông Nguyễn Đình Cung nói.

Lãnh đạo Bộ Kế hoạch và Đầu tư, Phòng Thương mại và Công nghiệp Việt Nam, Hiệp hội DNNVV Việt Nam cam kết, trong những năm tới đây, sẽ phối hợp chặt chẽ hơn trong từng việc cụ thể nhằm thúc đẩy các DN nhận thức sâu sắc hơn và cùng chung tay thực hiện phát triển bền vững bằng những việc làm rất thiết thực.

Các đại biểu đều khẳng định: Điểm mạnh nhất của Việt Nam trong thực hiện các mục tiêu phát triển bền vững là truyền thống dân tộc, chủ trương, đường lối của Đảng, Nhà nước ngay từ đầu đã rất chú ý đến con người, đến những giá trị tốt đẹp của con người, những giá trị nhân văn để phát triển con người, phát triển văn hóa, xây dựng một xã hội đùm bọc tương trợ lẫn nhau trong lúc khó khăn.