“Chuông cảnh báo sớm” thủ tục phá sản

Báo cáo trước Quốc hội, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế Nguyễn Vãn Giàu cho biết, tiêu chí nợ quá hạn lớn hơn tài sản là một căn cứ để xác định doanh nghiệp (DN), hợp tác xã (HTX) mất khả năng thanh toán. Tuy nhiên, trên thực tế có trường hợp DN, HTX có giá trị tài sản lớn hơn khoản nợ đến hạn vẫn không thể thanh toán được khoản nợ đến hạn do không bán được tài sản để thực hiện nghĩa vụ trả nợ.

Theo ông Nguyễn Vãn Giàu, Ủy ban Thường vụ Quốc hội tiếp thu quy định mất khả năng thanh toán là tình trạng DN, HTX không thanh toán được khoản nợ đến hạn và cụ thể hóa căn cứ để xác định việc mất khả năng thanh toán khi TAND xem xét ra quyết định mở hoặc không mở thủ tục phá sản.

Ðại biểu Ðinh Xuân Thảo (Hà Nội) cho rằng, việc Dự thảo Luật quy định dựa trên tiêu chí “không thanh toán được khoản nợ đến hạn” có ưu điểm làm cho khả năng mở thủ tục phá sản đối với DN, HTX sẽ sớm hơn, “nghĩa là có chuông cảnh báo sớm hơn”.

Ở nước ta trong tình hình quản lý tài sản bảo đảm hiện nay còn nhiều hạn chế như còn tình trạng tẩu tán tài sản bảo đảm, bất động sản được thế chấp vay vốn ở ngân hàng nhưng lại thiếu minh bạch và nhất là trước yêu cầu hội nhập quốc tế ngày càng sâu rộng, Dự thảo Luật Phá sản đã quy định cho phép chủ nợ khác có bảo đảm cũng là chủ thể có quyền nộp đơn. “Quy định như vậy là phù hợp, hoàn toàn hợp lý, đáp ứng được yêu cầu thực tiễn đặt ra hiện nay. Tuy nhiên, cần cân nhắc trường hợp nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản là người lao động còn đang bị nợ lương, trong trường hợp người lao động mà có mức lương thấp hoặc không có tiền để dành vì nợ lương thì đối tượng này rất khó có khả năng để nộp lệ phí và tạm ứng phí để phá sản DN nên cần phải xem xét có thể là miễn cho họ”, đại biểu Ðinh Xuân Thảo đề nghị.

Ðại biểu Nguyễn Thành Bộ (Thanh Hóa) đề nghị làm rõ “không thanh toán được khoản nợ đến hạn” ở đây là toàn bộ khoản nợ hay một phần khoản nợ? Theo đại biểu, kể cả trong trường hợp DN đã thanh toán được một phần nợ đến hạn, còn một phần chưa thanh toán được vẫn xác định lâm vào tình trạng mất khả năng thanh toán để tránh tình trạng xâm phạm đến quyền lợi của chủ nợ, đồng thời khắc phục tình trạng đối phó, lấy lý do trả một khoản tiền nhỏ trong tổng số nợ lớn để loại trừ tình trạng mất khả năng thanh toán của DN.

Ða số ý kiến trong Quốc hội cũng nhất trí với quy định chủ nợ có quyền nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đối với DN, HTX khi DN, HTX không thực hiện nghĩa vụ thanh toán khoản nợ đến hạn trong thời gian 3 tháng, kể từ ngày chủ nợ có yêu cầu.

Quy định rõ trường hợp chỉ định quản tài viên 

Liên quan đến chế định quản tài viên, Chủ nhiệm Ủy ban Kinh tế cho biết, đây là vấn đề mới, nhất là nguồn quản tài viên khi Luật Phá sản (sửa đổi) được thông qua và có hiệu lực. Vì vậy, Dự thảo Luật đã quy định quản tài viên là người có chuyên môn, kinh nghiệm đáp ứng đúng yêu cầu, có chứng chỉ hành nghề quản tài viên, được TAND chỉ định theo yêu cầu của người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản. 

Quản tài viên lấy nguồn từ luật sư, kiểm toán viên, người có trình độ cử nhân luật, kinh tế, tài chính có kinh nghiệm, có chứng chỉ hành nghề, hoạt động và chịu trách nhiệm với tư cách cá nhân, tương tự như các nghề nghiệp đặc thù khác như luật sư, công chứng viên, thừa phát lại…

Trong quá trình thực hiện nhiệm vụ, quản tài viên, DN quản lý, thanh lý tài sản báo cáo việc thanh lý tài sản, việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình theo yêu cầu của thẩm phán, cơ quan thi hành án dân sự; chịu trách nhiệm trước thẩm phán, cơ quan thi hành án dân sự và pháp luật về việc thực hiện nhiệm vụ, quyền hạn của mình…

Lấy dẫn chứng trên thực tế có nhiều DN phá sản là những tập đoàn lớn, đại biểu Thảo đề nghị cân nhắc nếu giao cho một cá nhân quản tài viên thực hiện việc quản lý và thanh lý tài sản. Trường hợp này nên giao cho một DN hoặc nên giao cho cơ quan thi hành án dân sự thì nó sẽ phù hợp hơn về cả năng lực, cũng như cơ quan quản lý Nhà nước về tổ chức thực hiện nội dung này.

Ðại biểu Ðỗ Hữu Lâm (tỉnh Long An) thì cho rằng, cần bổ sung quy định nội dung về những trường hợp tòa án được quyền chỉ định quản tài viên khác với quản tài viên đã được người nộp đơn yêu cầu mở thủ tục phá sản đề nghị. “Dự thảo cho phép người nộp đơn đề nghị chỉ định quản tài viên và khi tòa án chỉ định quản tài viên phải căn cứ vào đề nghị này song không nhất thiết tòa án phải chọn quản tài viên do người nộp đơn đề nghị. Tuy nhiên, vì lý do nào đó mà tòa án phải chỉ định quản tài viên khác với người đã được đề nghị, do đó phải có căn cứ pháp lý rõ ràng, Luật Phá sản phải xác định những trường hợp này và trao quyền cho TAND quy định chi tiết”.

Nhiều ý kiến đề nghị giao TAND cấp tỉnh có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với vụ việc phá sản phức tạp, có tài sản, người tham gia thủ tục phá sản ở nước ngoài, TAND cấp huyện có thẩm quyền giải quyết phá sản đối với các vụ việc còn lại. Có ý kiến đề nghị quy định TAND nơi DN, HTX có trụ sở đăng ký kinh doanh sẽ giải quyết vụ việc phá sản của DN, HTX.