Người dân vùng cao chủ động phát triển sinh kế, vươn lên thoát nghèo. Ảnh: T.H

Không dừng lại ở những thành tựu, Việt Nam đang chuẩn bị bước vào giai đoạn mới của công cuộc giảm đói nghèo với tầm nhìn dài hạn hơn.

Chính sách lấy người dân làm trung tâm

Ba mươi năm trước, Việt Nam vẫn nằm trong nhóm những nước nghèo nhất thế giới, với hơn một nửa dân số sống dưới chuẩn nghèo. Nhưng đến năm 2024, tỷ lệ hộ nghèo theo chuẩn quốc gia chỉ còn 1,9%, theo chuẩn nghèo đa chiều cũng chỉ khoảng 4%.

Hơn 40 triệu người đã vươn lên khỏi ngưỡng nghèo, một con số đủ để thế giới ngưỡng mộ. Tốc độ giảm nghèo nhanh, bền vững, lan tỏa khắp vùng miền đã giúp Việt Nam hoàn thành Mục tiêu Phát triển Thiên niên kỷ (MDGs) của Liên Hiệp Quốc về xóa đói giảm nghèo sớm hơn cam kết.

Nhiều địa phương từng là "lõi nghèo" giờ đã đổi thay rõ nét; hàng trăm hộ dân chủ động viết đơn xin thoát nghèo, nhường cơ hội hỗ trợ cho hộ khác, một hình ảnh đẹp về lòng tự trọng và tinh thần cộng đồng.

Phía sau những con số ấn tượng ấy là hàng loạt chương trình, chính sách được triển khai kiên trì, bài bản và nhân văn. Từ Chương trình 135 phát triển kinh tế xã hội tại các xã đặc biệt khó khăn vùng núi, vùng sâu, vùng xa; Chương trình 30a hỗ trợ giảm nghèo nhanh và bền vững ở 61 huyện nghèo; Chương trình 167 hỗ trợ hộ nghèo về nhà ở; đến các chính sách tín dụng ưu đãi, bảo hiểm y tế, giáo dục, nhà ở… Tất cả đã góp phần giúp người dân không chỉ có “cần câu” mà còn biết cách "tự câu cá".

Ông Phạm Hồng Đào, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, cho biết, chính sách giảm nghèo hiện nay đã chuyển từ hỗ trợ trực tiếp sang tạo sinh kế bền vững cho người dân. Ảnh: NN&MT

Thông tin từ Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường) cho biết, trong giai đoạn 2021 - 2025, Chính phủ đã dành tổng kinh phí khoảng 75.000 tỷ đồng cho Chương trình mục tiêu quốc gia giảm nghèo bền vững, trong đó ngân sách trung ương chiếm 48.000 tỷ đồng, vốn đối ứng của địa phương khoảng 12.000 tỷ đồng cùng các nguồn lực xã hội hóa.

Kết quả đạt và vượt chỉ tiêu Quốc hội, Chính phủ giao, tỷ lệ hộ nghèo giảm từ 5,2% năm đầu kỳ xuống còn 1,93% năm 2024, bình quân giảm 1 - 1,5% mỗi năm. Đáng chú ý, tỷ lệ hộ nghèo vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi giảm trung bình trên 3%/năm, minh chứng cho sự lan tỏa của chính sách "không ai bị bỏ lại phía sau".

Từ "giảm nghèo thu nhập" đến "giảm nghèo đa chiều"

Chính phủ đã sớm định hướng chuyển sang giảm nghèo đa chiều, bao trùm và bền vững, lấy con người làm trung tâm phát triển. Người nghèo giờ đây không chỉ được hỗ trợ về vật chất mà còn được tiếp cận bình đẳng với các dịch vụ cơ bản như y tế, giáo dục, nhà ở, nước sạch, thông tin, nền tảng để thoát nghèo bền vững. Nhờ đó, "giảm nghèo" không còn là khẩu hiệu, mà trở thành chiến lược phát triển nhân văn, giúp người dân vươn lên tự chủ, đóng góp ngược trở lại cho cộng đồng.

Theo ông Phạm Hồng Đào, Phó Chánh Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo (Bộ Nông nghiệp và Môi trường), trong bối cảnh đất nước đang chuyển sang mô hình phát triển nhanh, xanh và bền vững, công tác giảm nghèo cũng cần thay đổi cách tiếp cận.

"Đó là chúng ta sẽ phải giảm nghèo đa chiều gắn với tăng trưởng xanh, phát triển bền vững; phát triển sinh kế gắn với bảo vệ môi trường, thích ứng biến đổi khí hậu và sử dụng tài nguyên một cách bền vững. Phải đảm bảo người nghèo được tiếp cận đầy đủ các dịch vụ xã hội một cách bình đẳng và chất lượng; đặc biệt là phụ nữ dân tộc thiểu số và các nhóm lao động yếu thế. Cần xây dựng cộng đồng xanh, hài hòa, hạnh phúc, nơi người dân thực sự cảm nhận được chất lượng cuộc sống và tinh thần phục vụ của chính quyền các cấp", ông Đào nhấn mạnh.

Những thành tựu đó không chỉ là niềm tự hào trong nước mà còn được cộng đồng quốc tế ghi nhận. Tổng Thư ký Liên Hiệp Quốc Antonio Guterres đánh giá: "Thành tựu giảm nghèo mà Việt Nam đạt được là minh chứng rõ nét cho sự quật cường và nỗ lực của người dân cùng các chính sách lấy người dân làm trung tâm phát triển".

Ngân hàng Thế giới (WB) nhận định: "Những tiến bộ của Việt Nam trong vòng chưa đầy nửa thế kỷ kể từ khi chiến tranh kết thúc là điều gần như không có tiền lệ". Ông Johnathan Pincus, chuyên gia kinh tế cao cấp của UNDP tại Việt Nam, khẳng định: "Việt Nam là nước đi đầu trong khu vực về xóa đói giảm nghèo".

Không dừng lại ở những thành tựu, Việt Nam đang chuẩn bị bước vào giai đoạn mới của công cuộc giảm nghèo với tầm nhìn dài hạn hơn. Theo Văn phòng Quốc gia về giảm nghèo, Chính phủ dự kiến dành khoảng 360.000 tỷ đồng từ ngân sách nhà nước để triển khai Chương trình Mục tiêu quốc gia xây dựng nông thôn mới và giảm nghèo bền vững giai đoạn 2026 - 2030. Trong giai đoạn này, định hướng giảm nghèo sẽ thay đổi theo hướng thích ứng với bối cảnh phát triển mới, tập trung vào ba nhóm vấn đề lớn: phát triển hạ tầng kinh tế xã hội cho các địa bàn nghèo; hỗ trợ giảm các chiều thiếu hụt dịch vụ xã hội cơ bản theo chuẩn nghèo mới; và tăng cường quản lý, thông tin, kiểm tra, giám sát.

Công cuộc giảm nghèo bền vững không chỉ là nỗ lực của Chính phủ mà còn là thước đo của niềm tin xã hội. Kiểm toán Nhà nước và hệ thống thanh tra, giám sát tài chính công tiếp tục phát huy vai trò bảo đảm nguồn lực giảm nghèo được phân bổ đúng, sử dụng hiệu quả, minh bạch, giúp duy trì niềm tin của người dân vào chính sách an sinh.

Với tầm nhìn "giảm nghèo để phát triển, phát triển để giảm nghèo", Việt Nam đang bước tiếp hành trình vì con người, hành trình của ý chí, lòng nhân ái và khát vọng vươn lên mạnh mẽ.