PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương

BHXH tự nguyện thiếu các chế độ ngắn hạn

Báo cáo an sinh xã hội cho phụ nữ và trẻ em gái ở Việt Nam vừa được Viện Khoa học Lao động và Xã hội phối hợp với Cơ quan Liên hợp quốc về bình đẳng giới và trao quyền cho phụ nữ (UN Women) công bố cho thấy, đối tượng BHXH, bảo hiểm y tế (BHYT) bắt buộc và bảo hiểm thất nghiệp (BHTN) nữ ít hơn nam; đối tượng tham gia BHXH tự nguyện nữ nhiều hơn nam.

Tuy nhiên, nhận thức, hiểu biết về BHXH còn hạn chế. BHXH tự nguyện thiếu các chế độ ngắn hạn, đặc biệt là thai sản và chưa có số liệu phân tách theo giới. “Luật BHXH sửa đổi năm 2014 sẽ có hiệu lực từ ngày 1/1/2016 đã tháo bỏ rất nhiều rào cản với các quy định mới về thời gian đóng, thời gian hưởng đối với khu vực phi chính thức nói chung và đối với phụ nữ nói riêng. Dù vậy vẫn còn những rào cản giữ BHXH bắt buộc và BHXH tự nguyện rất quan trọng đối với phụ nữ, đó là các chế độ ngắn hạn như thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp”, PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương nói.

Thêm vào đó, phụ nữ di cư gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp cận thông tin và dịch vụ BHYT bao gồm cả dịch vụ kế hoạch hóa gia đình. Tiền lương, thu nhập, đời sống của đại bộ phận người lao động, trong đó có lao động nữ vẫn là vấn đề bức xúc.

Đại diện Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam, bà Trịnh Thị Thu Hằng cũng cho biết, tình trạng doanh nghiệp nợ đọng, trốn đóng BHXH, BHYT, BHTN của người lao động vẫn ở số lượng lớn, có tính chất phức tạp với nhiều hình thức tinh vi ảnh hưởng trực tiếp đến quyền, lợi ích hợp pháp chính đáng của người lao động. Trường hợp doanh nghiệp bỏ trốn, nhiều lao động nữ mang thai đã đóng BHXH không được giải quyết quyền lợi….

Phát triển hệ thống chính sách an sinh xã hội có nhạy cảm giới

Theo PGS.TS Nguyễn Thị Lan Hương, với xu thế hiện nay, việc đầu tư cho phụ nữ mang lại hiệu quả “kép” nên cần tăng cường sự tham gia của phụ nữ vào thị trường lao động; xây dựng tiêu chuẩn dịch vụ xã hội cơ bản đáp ứng giới; nâng cao khả năng tiếp cận của phụ nữ yếu thế đối với các dịch vụ xã hội cơ bản. Cần hoàn thiện loại hình BHXH tự nguyện với các dịch vụ đáp ứng nhu cầu đặc thù của phụ nữ. “Hiện Chính phủ đang xây dựng chính sách khuyến khích và hỗ trợ cho người lao động trong khu vực phi chính thức tham gia BHXH tự nguyện. Tôi nghĩ thông qua giải pháp khuyến khích đó làm thế nào phải lồng ghép vấn đề giới để hỗ trợ cho phụ nữ tốt hơn”, bà Hương đề nghị.

Lưu ý những định kiến giới vẫn còn tồn tại, dẫn đến việc phụ nữ bị hạn chế trong việc tham gia vào thị trường lao động và thiếu cơ hội được tiếp cận vào hệ thống an sinh xã hội, bà Shoko Ishikawa, Trưởng Đại diện UN Women tại Việt Nam nhấn mạnh: “Chúng ta phải chắc chắn rằng những nhu cầu, mong muốn, trách nhiệm và khác biệt về vai trò giới phải được xem xét kỹ càng khi xây dựng các chương trình và chính sách về an sinh xã hội” để giúp Chính phủ phát triển hệ thống chính sách an sinh xã hội có nhạy cảm giới trong thời gian tới.

Các chuyên gia cũng đề nghị, cần tăng cường thanh tra, kiểm tra việc chấp hành pháp luật lao động, BHXH, công đoàn, trong đó có kiểm tra, giám sát thực hiện những quy định riêng đối với lao động nữ để tránh tình trạng “lách luật”, “trốn” đóng BHXH.

Thu Ngân