Cấp phát thuốc điều trị cho người bệnh. Ảnh minh họa: Internet

Bộ Y tế cho biết, 4 làn sóng dịch COVID-19 đã ảnh hưởng tiêu cực đến chương trình phòng, chống HIV/AIDS của Việt Nam.

Do dịch COVID-19 bùng phát tại nhiều địa phương thời gian qua và kéo dài nên ảnh hưởng đến nguồn lực cho phòng, chống HIV/AIDS. Các nhà lãnh đạo cũng phải dành sự quan tâm, tập trung cho việc phòng, chống COVID-19, do vậy có thể ảnh hưởng đến sự quan tâm chỉ đạo và đầu tư cho chương trình phòng, chống HIV/AIDS.

Bên cạnh đó, cán bộ và nhân viên y tế, kinh phí Nhà nước đều tập trung và huy động cho công tác phòng, chống COVID-19 nên nhân lực thiếu hụt, việc đầu tư kinh phí các hoạt động phòng, chống HIV bị ảnh hưởng. Nhiều hoạt động phòng, chống HIV/AIDS tại cộng đồng bị ảnh hưởng, thậm chí ngừng trệ.

Trong khi đó, để phòng, chống COVID-19, các hoạt động triển khai tại cộng đồng và có tiếp xúc trực tiếp giữa người với người hoặc tập trung đông người như hoạt động tiếp cận cộng đồng, truyền thông nhóm, xét nghiệm tại cộng đồng... đã không được triển khai. Các hội thảo, hội nghị, tập huấn liên quan đến phòng, chống HIV/AIDS bằng các hình thức trực tiếp tại nhiều địa phương cũng bị hủy bỏ do các quy định phòng, chống dịch COVID-19.

Đáng lưu ý, trong các làn sóng dịch COVID-19 tại Việt Nam, mặc dù Bộ Y tế đã có hướng dẫn các địa phương xây dựng kế hoạch để sẵn sàng cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS một cách liên tục nhưng việc một số cơ sở cung cấp dịch vụ bị phong tỏa đột ngột cũng đã ảnh hưởng đến việc cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS cho khách hàng.

Việc các địa phương thực hiện giãn cách xã hội theo Chỉ thị 16 của Chính phủ đã hạn chế đi lại trong một số thời điểm, khiến cho người nhiễm HIV, người sử dụng các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS như ARV, PrEP... khi bị kẹt lại địa phương không có đủ thuốc dự trữ dẫn đến gián đoạn ngắn điều trị hoặc dừng điều trị.

Ngoài ra, dịch COVID-19 cũng tác động chung đến những người có hành vi nguy cơ cao như nhóm người nghiện ma túy, người bán dâm, nam quan hệ tình dục đồng giới, người nhiễm HIV do mất việc làm, giảm thu nhập... do đó, không đủ khả năng để chi trả cho các nhu cầu y tế thiết yếu như các dịch vụ tư vấn, xét nghiệm và điều trị các bệnh lây truyền qua đường tình dục, viêm gan C, thuốc dự phòng sau phơi nhiễm HIV...

Theo Tổ chức Y tế Thế giới, người nhiễm HIV khi mắc COVID-19 có nguy cơ bệnh chuyển nặng hoặc tử vong cao hơn. Một báo cáo của Tổ chức Y tế Thế giới dựa trên dữ liệu giám sát lâm sàng từ 37 quốc gia về nguy cơ chuyển nặng khi mắc COVID-19 ở những người nhiễm HIV nhập viện cho thấy, nguy cơ phát triển COVID-19 nghiêm trọng hoặc tử vong ở người có HIV cao hơn 30% so với những người không bị nhiễm HIV. Do vậy, các quốc gia cần nỗ lực gấp đôi để tránh gia tăng các ca nhiễm HIV do gián đoạn dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS trong COVID-19.

Tại Việt Nam, những tác động tiêu cực của dịch COVID-19 đến chương trình phòng, chống HIV/AIDS làm cho nhiều khách hàng khó tiếp cận các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS và hậu quả dễ nhận thấy là số người nhiễm HIV gia tăng. Theo báo cáo từ các địa phương, số người nhiễm HIV được phát hiện trong 9 tháng đầu năm 2021 có xu hướng gia tăng so với cùng kỳ năm ngoái.

Nhằm ứng phó kịp thời với các tác động tiêu cực của đại dịch COVID-19 tới chương trình phòng, chống HIV/AIDS, Chính phủ, Bộ Y tế cũng như các địa phương đã triển khai hàng loạt các giải pháp nhằm tăng cường phòng, chống HIV trong bối cảnh dịch COVID-19 như xây dựng và ban hành kịp thời các hướng dẫn đáp ứng khẩn cấp để duy trì tiếp cận dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS.

“Tuy nhiên, theo dự báo, dịch COVID-19 có thể còn kéo dài và chúng ta có thể sẽ sống chung với dịch COVID-19 trong tình hình mới”, Bộ Y tế nhấn mạnh.

Nhằm thực hiện các mục tiêu của Tháng Hành động Quốc gia phòng, chống HIV/AIDS năm 2021 (diễn ra từ 10/11 - 10/12/2021) với chủ đề “Tăng cường phòng, chống HIV/AIDS trong bối cảnh đại dịch COVID-19”, song song với phòng, chống dịch COVID-19, Bộ Y tế yêu cầu các địa phương cần tăng cường triển khai các hoạt động phòng, chống HIV/AIDS. Trong đó nhấn mạnh sự quan tâm của các cấp lãnh đạo, tăng cường hoạt động truyền thông quảng bá các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Tăng cường mô hình tại cộng đồng do cộng đồng triển khai dưới nhiều hình thức đa dạng như qua online, từ xa, lưu động và tự xét nghiệm.

Theo yêu cầu của Bộ Y tế, các địa phương cần đảm bảo dự trù và cung ứng đủ sinh phẩm xét nghiệm và thuốc (ARV; thuốc dự phòng trước phơi nhiễm HIV; methadone) và vật phẩm can thiệp giảm tác hại như bơm kim tiêm, bao cao su. Cần có quỹ hỗ trợ thuốc ARV, PEP khẩn cấp trong tình huống thiếu thuốc tại địa phương hoặc cho những người gián đoạn do bảo hiểm y tế để đảm bảo người sống với HIV được duy trì đều đặn sử dụng thuốc. Quảng bá, chia sẻ thông tin tích cực về cộng đồng đích và người nhiễm HIV nhằm giảm kỳ thị phân biệt đối xử liên quan đến HIV/AIDS. Thành lập các đội đáp ứng nhanh với COVID-19 để kết nối với đại diện mạng lưới người nhiễm HIV để đăng tải, chuyển các thông tin, các văn bản liên quan đến phòng, chống HIV/AIDS cho các nhóm đối tượng đích và đến người nhiễm HIV kịp thời.

Bộ Y tế cũng lưu ý các địa phương ưu tiên tiêm chủng vắc xin COVID-19 cho các nhân viên hỗ trợ và nhân viên tiếp cận cộng đồng và cho người nhiễm HIV. Có cơ chế phối hợp và phổ biến đến tất cả các cơ quan, cán bộ có liên quan khi địa phương thực hiện giãn cách xã hội để đảm bảo người có nhu cầu vẫn có thể tiếp cận được các dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS. Bố trí sắp xếp lại việc cung cấp dịch vụ phòng, chống HIV/AIDS tại cơ sở y tế, các hoạt động dự phòng COVID-19 như khẩu trang, rửa tay, đo thân nhiệt được áp dụng nghiêm ngặt để giúp cho hoạt động tại các cơ sở y tế diễn ra bình thường và giảm nguy cơ lây nhiễm COVID-19 cho cả nhân viên y tế và cho người bệnh.