Tăng cơ hội việc làm cho người khuyết tật. Ảnh minh hoạ: Internet

Khoảng 31,7% người khuyết tật từ 15 tuổi trở lên có việc làm

Theo thống kê của Cục Bảo trợ xã hội, Bộ Lao động - Thương binh và Xã hội, Việt Nam hiện có hơn 7 triệu người khuyết tật, chiếm 7,06% dân số từ 2 tuổi trở lên. Trong đó, có 87,27% người khuyết tật sống ở nông thôn, tỉ lệ người khuyết tật sống ở khu vực này thuộc diện nghèo và cận nghèo thường cao gấp 3 tỉ lệ nghèo trung bình của toàn quốc.

Số người khuyết tật còn trong độ tuổi lao động là 61%, trong đó, 40% còn khả năng lao động. Trình độ học vấn của người khuyết tật thấp, 41,01% số người khuyết tật từ 6 tuổi trở lên không biết chữ, số có trình độ từ tốt nghiệp trung học cơ sở trở lên chỉ chiếm 19,5%. Về trình độ chuyên môn kỹ thuật, 93,4% người khuyết tật từ 16 tuổi trở lên không có chuyên môn, số có bằng cấp là chứng chỉ nghề trở lên chỉ chiếm 6,5%.

Kết quả điều tra quốc gia về lao động - việc làm và điều tra quốc gia về người khuyết tật Việt Nam, được Tổng cục Thống kê hoàn thành 6 vòng thu thập dữ liệu (từ tháng 7 đến tháng 12/2022) với 117.864 hộ gia đình và 7.156 người khuyết tật, cho thấy chỉ có 31,7% người khuyết tật trung bình và 7,8% người khuyết tật nặng có việc làm.

Ông Tô Đức, Chánh Văn phòng Ủy ban Quốc gia về người khuyết tật Việt Nam, Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội cho biết, Việt Nam là một trong số những quốc gia đã ban hành hệ thống pháp luật khá đầy đủ, khá toàn diện về người khuyết tật.

Bên cạnh đó, hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị cho 6 cơ sở giáo dục nghề nghiệp chuyên biệt để đào tạo nghề nghiệp cho người khuyết tật tại 6 vùng trong cả nước, các cơ sở giáo dục nghề nghiệp đào tạo nghề cho người khuyết tật. 100% người khuyết tật có nhu cầu và đủ điều kiện được vay vốn với lãi suất ưu đãi theo quy định.

Từ năm 2012 đến nay, mỗi năm, Chính phủ đã bố trí ngân sách khoảng gần 10 tỷ đồng để dạy nghề, tạo việc làm cho khoảng 19.000 người khuyết tật. Mức hỗ trợ dạy nghề của Nhà nước cũng được điều chỉnh cao hơn (tối đa 6 triệu đồng/người/khóa).

Bình quân mỗi năm, các trung tâm tư vấn dịch vụ việc làm hỗ trợ khoảng 20.000 lượt người khuyết tật học nghề, việc làm, tỷ lệ thành công đạt trên 50%. Nhiều người khuyết tật được vay vốn ưu đãi giải quyết việc làm, xóa nghèo, học nghề, được tập huấn nâng cao năng lực sản xuất, kinh doanh.

Cần nhiều chính sách trọng điểm hỗ trợ người khuyết tật

Mặc dù vậy, theo Cục trưởng Cục Bảo trợ Xã hội, công tác dạy nghề và giới thiệu việc làm cho người khuyết tật vẫn còn nhiều khó khăn, thách thức. Số lượng người khuyết tật được học nghề, có việc làm còn hạn chế; thiếu chương trình, giáo viên, tư vấn nghề và tạo việc làm cho người khuyết tật; nguồn lực và chính sách vẫn chưa phù hợp; trình độ học vấn của người khuyết tật thấp cộng với tâm lý tự ti, mặc cảm của bản thân người khuyết tật và gia đình cũng là rào cản, hạn chế nhiều cơ hội tiếp cận việc làm, nghề nghiệp của họ. Nhận thức của các cấp chính quyền, doanh nghiệp, cộng đồng dân cư trong việc tạo cơ hội việc làm cho người khuyết tật còn hạn chế.

Đáng lưu ý, các chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhận người khuyết tật vào làm việc chưa thật sự hiệu quả.

Theo ông Trịnh Xuân Dũng, Phó Chủ tịch Hội người khuyết tật TP Hà Nội, việc làm là chìa khóa quyết định, bởi khi có việc làm, người khuyết tật sẽ có cuộc sống ổn định, được bình đẳng với lao động khác. Do vậy, bên cạnh những chính sách hỗ trợ từ Nhà nước, các công ty, doanh nghiệp, các cơ sở kinh doanh khi có nhu cầu tuyển lao động là người khuyết tật, nên tạo cho người khuyết tật có một môi trường, bầu không khí thân thiện và có đường dốc hay khu vệ sinh tiếp cận để người khuyết tật được thuận tiện khi đến làm việc.

Để bảo đảm quyền có việc làm của người khuyết tật, thời gian tới, các cơ quan chức năng liên quan cần chú trọng một số giải pháp trọng điểm hỗ trợ người khuyết tật, như nâng cao nhận thức, khả năng tiếp cận cơ chế, chính sách việc làm, sinh kế cho người khuyết tật.

Bên cạnh đó, bản thân người khuyết tật, gia đình người khuyết tật phải chủ động tìm kiếm thông tin, nắm rõ các quyền của mình.

Các bộ, ngành, cơ quan quản lý Nhà nước phải tăng cường hướng dẫn các địa phương, chú trọng công tác cấp giấy chứng nhận cho người khuyết tật làm cơ sở giải quyết chính sách hỗ trợ cho người khuyết tật.

Ngoài ra, để giúp người khuyết tật có cơ hội học nghề, có việc làm, cần phải phát huy vai trò của chính quyền địa phương và các hội bảo vệ quyền của người khuyết tật, dựa trên dữ liệu lao động cụ thể về nhu cầu học nghề, việc làm của người khuyết tật. Cần gỡ bỏ các rào cản về môi trường như hoàn thiện giáo dục và đào tạo hòa nhập. Trợ cấp tiền lương là những khoản trợ cấp tạm thời được trả cho chủ sử dụng lao động khi tuyển chọn người lao động để bù đắp những chi phí phát sinh liên quan đến điều chỉnh nơi làm việc, bù đắp rủi ro có thể gặp phải khi thuê người khuyết tật làm việc. Đặc biệt, cần thực hiện chiến dịch nâng cao nhận thức nhằm khẳng định quyền của người khuyết tật và thay đổi nhận thức về mong muốn và khả năng của người khuyết tật.