(Thanh tra) - Mô hình kinh doanh thực phẩm trực tuyến phát triển nhanh nhưng chưa có quy định cụ thể. HĐND TP Hà Nội đề xuất hướng dẫn riêng và yêu cầu các ứng dụng chỉ giao hàng cho cơ sở có đủ điều kiện an toàn thực phẩm (ATTP).
Với dân số hơn 10 triệu người và hàng chục nghìn cơ sở kinh doanh thực phẩm, Hà Nội luôn coi ATTP là vấn đề trọng yếu, ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe và đời sống người dân. Tuy nhiên, công tác quản lý ATTP trên địa bàn TP vẫn còn đối mặt với nhiều thách thức, đặc biệt là từ hệ thống pháp luật hiện hành còn chồng chéo, thiếu đồng bộ.
Trước thực trạng này, báo cáo khảo sát 2/7/2025 về việc chấp hành các quy định của pháp luật về ATTP của Thường trực HĐND TP Hà Nội đã kiến nghị các giải pháp pháp chế đột phá, trong đó nổi bật là việc thống nhất một đầu mối quản lý ATTP và bổ sung, hoàn thiện các quy định pháp luật để nâng cao hiệu lực, hiệu quả quản lý nhà nước.
TP Hà Nội hiện có hơn 80.000 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm (năm 2025 là 80.267 cơ sở), bao gồm 9.720 cơ sở sản xuất, 25.244 cơ sở kinh doanh, 38.413 cơ sở dịch vụ ăn uống và 6.890 cơ sở kinh doanh thức ăn đường phố. Trong những năm qua, Thành ủy, HĐND, UBND TP đã đặc biệt quan tâm, chỉ đạo quyết liệt công tác đảm bảo ATTP, ban hành nhiều văn bản chỉ đạo, hướng dẫn. Công tác thanh tra, kiểm tra cũng được đẩy mạnh.
Tuy nhiên, báo cáo khảo sát đã chỉ rõ những hạn chế kéo dài, đặc biệt liên quan đến khung pháp lý. Hệ thống văn bản quy phạm pháp luật về ATTP do nhiều cơ quan ban hành còn chồng chéo, thiếu đồng bộ. Điều này dẫn đến tình trạng nhiều cơ quan cùng quản lý một mặt hàng hoặc một cơ quan chỉ quản lý một khâu trong chuỗi cung ứng, gây khó khăn trong áp dụng và quản lý, như vẫn có sự áp dụng không thống nhất quy định không cấp giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP giữa ba ngành (Y tế, Nông nghiệp, Công thương) đối với đối tượng kinh doanh thực phẩm nhỏ lẻ.
Một "điểm nghẽn" khác là việc chưa có hệ thống thông tin dữ liệu quốc gia cập nhật về ATTP dùng chung và liên thông giữa các cấp, các ngành và doanh nghiệp. Điều này cản trở việc quản lý, tra cứu thông tin, đặc biệt là các thông tin liên quan đến tự công bố sản phẩm. Ngoài ra, doanh nghiệp tự quảng cáo đối với các sản phẩm tự công bố mà không phải xin giấy xác nhận nội dung quảng cáo dẫn đến tình trạng quảng cáo không đúng bản chất thực tế, thậm chí thổi phồng công dụng như thần dược.
Các quy định pháp luật cũng chưa có chế tài xử lý đối với hành vi cơ sở không thuộc diện cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện ATTP nhưng không thực hiện gửi bản cam kết. Một số chức danh quản lý chuyên ngành còn chưa được quy định về thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính, ảnh hưởng đến hiệu lực quản lý nhà nước về ATTP.
Theo báo cáo khảo sát, từ năm 2021 đến nay, toàn TP đã kiểm tra 315.133 lượt cơ sở. Trong đó, số cơ sở vi phạm là 43.225 cơ sở, chiếm 13,7% tổng số lượt kiểm tra. Đã xử phạt tiền 19.791 cơ sở với tổng số tiền phạt hơn 102,4 tỷ đồng, đình chỉ hoạt động 107 cơ sở. Hà Nội vẫn còn 701 cơ sở giết mổ gia súc, gia cầm nhỏ lẻ tồn tại trong khu dân cư, gây ô nhiễm và không đảm bảo ATTP.
Để khắc phục những tồn tại trên, đoàn khảo sát của HĐND TP Hà Nội đã đưa ra các kiến nghị pháp chế mang tính đột phá nhằm hoàn thiện khung pháp lý và nâng cao hiệu quả quản lý ATTP. Cụ thể, thống nhất đầu mối quản lý ATTP từ Trung ương đến địa phương. Đây là kiến nghị trọng tâm, đề xuất sớm sửa đổi, bổ sung các luật liên quan như Luật ATTP, Luật Chất lượng sản phẩm, hàng hóa, Luật Tiêu chuẩn và các nghị định hướng dẫn, với định hướng giao một cơ quan (ví dụ: ngành Y tế) chịu trách nhiệm chính về công tác đảm bảo ATTP từ Trung ương đến địa phương.
Mặt khác, kiến nghị điều chỉnh (tăng nặng) mức tiền phạt đối với các hành vi vi phạm ATTP, thậm chí cấm kinh doanh thực phẩm vĩnh viễn nếu cơ sở vi phạm nhiều lần để đảm bảo tính răn đe. Đặc biệt, cần bổ sung hình thức phạt bổ sung "đình chỉ hoạt động" đối với hành vi vi phạm về giấy chứng nhận cơ sở đủ điều kiện ATTP.
Đồng thời, đề xuất tăng thẩm quyền xử phạt vi phạm hành chính cho các chức danh giám đốc sở (Y tế, Nông nghiệp và Môi trường, Công Thương), chi cục trưởng các chi cục uản lý chuyên ngành và quan trọng nhất là chính quyền cấp xã, phường để nâng cao hiệu quả quản lý tại cơ sở.
Đoàn khảo sát của HĐND TP Hà Nội kiến nghị ban hành văn bản hướng dẫn hoạt động kinh doanh thực phẩm online. Một giải pháp cụ thể được đề xuất là UBND TP yêu cầu các đơn vị cung cấp dịch vụ giao hàng (như Now, Shopee, Grab, Ahamove) chỉ thực hiện dịch vụ giao hàng cho các cơ sở ATTP có đầy đủ giấy tờ hoạt động theo quy định.
Bên cạnh đó, TP nhấn mạnh sự cần thiết phải bổ sung chức danh công chức xã, phường là cán bộ chuyên trách quản lý ATTP và tăng cường đào tạo, tập huấn chuyên môn nghiệp vụ cho đội ngũ cán bộ các cấp. Hiện tại, tổng số cán bộ làm công tác ATTP toàn TP chỉ khoảng 10.390 người, trong đó cán bộ chuyên trách chỉ khoảng 2,4% (250 người), còn lại là kiêm nhiệm.
Những kiến nghị pháp chế này thể hiện quyết tâm cao của Hà Nội trong việc xây dựng một hệ thống quản lý ATTP khoa học, chặt chẽ và hiệu quả hơn, đảm bảo sức khỏe cho người dân Thủ đô và thúc đẩy phát triển bền vững.
