Hồ chứa nước Sông Cái thuộc hệ thống thủy lợi Tân Mỹ là hồ chứa có dung tích lớn hơn 21 hồ chứa hiện của Ninh Thuận. Ảnh: Khoa Lê

Đất “khát” hồi sinh

Những ngày đầu tháng 6, chúng tôi trở lại huyện Bác Ái, nơi trước kia được xem là vùng “tâm hạn” của Ninh Thuận. Vào thời điểm này của những năm về trước bà con ở các xã Phước Trung, Phước Thắng và Phước Thành phải vất vả đi tìm nước để trồng trọt và chăn nuôi.

Thậm chí có thời điểm khô hạn đến mức cây trồng chết khô, đất đai nứt nẻ, gia súc “khát” nước. Khi tuyến kênh TN9, TN11, TN13 thuộc hệ thống thủy lợi Tân Mỹ được đấu nối, những vùng đất khô cằn đã được phủ xanh mướt bởi những cánh đồng lúa, bắp, đậu… Mùa khô năm nay bà con ở huyện Bác Ái không còn lo thiếu nước.

Về cánh đồng ở thôn Đồng Dầy, xã Phước Trung khi đến mùa khô thì gần 40 ha đất phải ngưng sản xuất vì thiếu nước, chị Mang Thị Mơ chia sẻ: “Ngày trước các vùng đất trồng trọt ở thôn Đồng Dầy dựa vào nước trời là chính, đến khô hạn việc trồng trọt gặp khó khăn, thiếu nước ruộng rẫy phải bỏ hoang. Nhưng khi có nước từ hệ thống thủy lợi Tân Mỹ việc trồng trọt, chăn nuôi của bà con đã thuận lợi nhiều hơn, giờ bà con đã thở phào nhẹ nhõm, yên tâm cải tạo đất trồng trọt”.

Ông Mẫu Thái Phương, Bí thư Huyện ủy Bác Ái cho biết, không chỉ riêng thôn Đồng Dầy, xã Phước Trung được giải khát, mà các xã như Phước Thắng và Phước Thành thường xảy ra tình hình hạn hán cũng đã được tưới mát bởi nguồn nước từ hệ thống thủy lợi Tân Mỹ. Giờ đây bà con ở Bác Ái đã yên tâm cải tạo trồng trọt trong mùa khô.

“Nhờ có nguồn nước từ hệ thống thủy lợi Tân Mỹ mà các vùng đất khô cằn đã được “hồi sinh”, chủ động nguồn nước đã giúp người dân mạnh dạn đầu tư, mở rộng sản xuất nâng cao thu nhập”, ông Phương chia sẻ thêm.

Nhờ nguồn nước từ hệ thống thủy lợi Tân Mỹ mà năm nay bà con ở cánh đồng thuộc xã Mỹ Sơn và Nhơn Sơn (huyện Ninh Sơn) có vụ thu hoạch lúa đạt năng suất cao. Ảnh: Khoa Lê

Ngược về cánh đồng Chà Vum ở thôn Lương Tri, xã Nhơn Sơn, huyện Ninh Sơn có diện tích hơn 300 ha, trước đây vì thiếu nước nên chỉ sản xuất được một vụ lúa, sau đó cày ải rồi bỏ không giờ đã đổi thay. Người dân không còn thấp thỏm lo thiếu nước tưới trong mùa nắng hạn.

Dẫn chúng tôi ra cánh đồng để “tận mục sở thị”, ông Đạo Văn Trí, Trưởng ban Quản lý thôn Lương Tri nói: “Giờ đây dòng nước mát của hệ thống thủy lợi Tân Mỹ không chỉ giúp bà con chủ động nước tưới quanh năm, canh tác lúa 2 - 3 vụ/năm mà còn giúp bà con cải tạo, mở rộng phát triển các loại cây hoa màu, mía, cỏ chăn nuôi... từ đó tăng thêm thu nhập.

Nhờ chủ động được nguồn nước nên bà đã lắp các ao nước chống hạn để mở rộng diện tích canh tác, bà con trồng thêm cỏ tươi nên các đàn bò đã mập mạp hơn”.

Ông Nguyễn Thanh Tú, Phó Chủ tịch UBND xã Nhơn Sơn cho biết: “Hiện nay, hơn 350 ha đất của cánh đồng Chà Vum được bảo đảm nguồn nước, từ ngày chủ động hoàn toàn nước tưới bà con nơi đây ai cũng vui mừng”.

Là địa phương nằm đầu nguồn nước của hệ thống thủy lợi Tân Mỹ, xã Mỹ Sơn, huyện Ninh Sơn đã chủ động nước tưới cho hơn 1.600 ha đất canh tác.

Anh Cao Thành Phát, Trưởng ban Quản lý thôn Mỹ Hiệp cho biết, từ hệ thống kênh nhánh, bà con đã có thể đấu nối ống trực tiếp về đất sản xuất, chủ động nước tưới mà không cần phải tốn chi phí để mua nhiên liệu cho máy bơm, giờ chỉ cần mở van là nước đã đến chân ruộng. Công trình thủy lợi đã làm hồi sinh nhiều vùng đất khô cằn của địa phương.

Nhờ có nguồn nước từ hệ thống kênh Tân Mỹ đưa về tận đồng ruộng, việc sản xuất của bà con đã chủ động, giúp năng suất cây trồng tăng cao, thu nhập tăng lên đáng kể. Nhờ dòng nước tự chảy của hệ thống kênh Tân Mỹ vào tận chân ruộng nên về bà con ai cũng phấn khởi lao động sản xuất để vươn lên làm giàu.

“Trái tim” của hệ thống thủy lợi Ninh Thuận 

Hiện nay, toàn tỉnh Ninh Thuận có 22 hồ chứa nước, trong đó hệ thống thủy lợi Tân Mỹ được ví như “trái tim” của hệ thống thủy lợi Ninh Thuận và là hệ thống thủy lợi có quy mô lớn nhất của Ninh Thuận từ trước tới nay.

Hệ thống thủy lợi Tân Mỹ đã cung cấp nước cho các hồ chứa trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận từ đó đã giải “khát” cho những vùng đất khô cằn. Ảnh: Khoa Lê

Ông Nguyễn Công Xưng, Chủ tịch Công ty TNHH Một thành viên Khai thác công trình thủy lợi Ninh Thuận cho biết, hệ thống thủy lợi Tân Mỹ có công trình đập đầu mối gồm hồ Sông Cái với sức chứa 219,8 triệu m3.

Hạng mục hồ chứa nước Sông Cái với dung tích trữ nước hơn 219,81triệu m³, lớn hơn tổng dung tích của 21 hồ chứa nước hiện có trên địa bàn tỉnh Ninh Thuận.

Hệ thống kênh tưới gồm có kênh chung Tân Mỹ dài 2.683m, trên kênh có hồ điều hòa dung tích 284.600m3 và bể áp lực ở cuối kênh. Kênh chính Tân Mỹ tổng chiều dài 29.642m bằng ống thép có 8 nhà van vận hành và chia nước.

Từ tháng 3/2021 khi hồ Sông Cái thuộc dự án hệ thống thủy lợi Tân Mỹ đưa vào vận hành tích nước, nguồn nước dồi dào đã giúp Ninh Thuận chủ động lượng nước tưới cho toàn bộ 12.000 ha đất sản xuất nông nghiệp tại khu tưới của hệ thống thủy lợi Nha Trinh - Lâm Cấm và chủ động nguồn nước sinh hoạt, chăn nuôi và tưới trực tiếp cho khoảng 1.530 ha diện tích đất sản xuất trên địa bàn 2 xã Mỹ Sơn, Nhơn Sơn (huyện Ninh Sơn) và xã Phước Trung (huyện Bác Ái); cấp nước tưới bổ sung cho 640 ha khu tưới hồ Cho Mo (huyện Ninh Sơn) và 155 ha khu tưới hồ Thành Sơn (huyện Bác Ái)”.

Được biết, khi các dự án đầu tư các tuyến kênh ống cấp 1, cấp 2, cấp 3 thuộc hệ thống kênh Tân Mỹ và hệ thống kênh Sông Cái hoàn thành đưa vào vận hành khai thác sẽ nâng diện tích phục vụ tưới đạt 7.480 ha đất canh tác. Đồng thời, bổ sung nước cho các hệ thống thủy lợi thường xuyên bị thiếu nước bao gồm: Hồ chứa Cho Mo, Ông Kinh, Sông Trâu, Bà Râu và đặc biệt là bổ sung nước cho hệ thống Nha Trinh - Lâm Cấm giúp Ninh Thuận chủ động nguồn nước phục vụ sản xuất, dân sinh, phát triển kinh tế liên vùng phía Bắc của tỉnh.

Đồng thời, cấp nước sinh hoạt cho Nhà máy Nước Phước Trung và Nhà máy Nước An Hòa với tổng sản lượng khoảng 9.694 m3/ngày đêm.