Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đã công bố Báo cáo Quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch. Ảnh: T.Đ

Sáng 25/4, Cục Thống kê (Bộ Tài chính) đã công bố Báo cáo Quốc gia về đăng ký và thống kê hộ tịch đầu tiên, nhấn mạnh việc xây dựng hệ thống quản trị dựa trên dữ liệu.

Đây là một bước tiến quan trọng trong hành trình xây dựng hệ thống dữ liệu toàn diện, minh bạch và lấy con người làm trung tâm của Việt Nam, khi chính thức công bố Báo cáo Quốc gia đầu tiên về đăng ký và thống kê hộ tịch giai đoạn 2021 - 2024.

Theo báo cáo của Cục Thống kê, năm 2024, Việt Nam đã đạt được những tiến bộ đáng kể trong đăng ký khai sinh, trong đó tỷ lệ khai sinh đúng tăng đều qua từng năm và đạt 84,9%.

Tuy nhiên, tình trạng đăng ký khai sinh muộn vẫn còn phổ biến ở một số nhóm dân tộc thiểu số, lên tới 56%.

Tương tự như khai sinh, số trường hợp đăng ký khai tử đúng hạn chiếm tỷ trọng cao đạt 69,3% vào năm 2024, nhưng tình trạng khai tử muộn vẫn phổ biến ở các vùng dân tộc thiểu số, có dân tộc lên tới gần 80%.

Báo cáo cũng đưa ra các phát hiện quan trọng về xu hướng sinh, tử và kết hôn. Tổng tỷ suất sinh đang giảm, thấp hơn mức sinh thay thế là 2,1 con/phụ nữ. Trong khi đó, tình trạng mất cân bằng giới tính khi sinh vẫn còn tồn tại, kéo dài trong nhiều năm vượt xa mức cân bằng là 104 - 106 bé trai/100 bé gái.

Tình trạng nêu trên, diễn ra phổ biến ở các tỉnh khu vực phía Bắc, điển hình là Bắc Ninh, Vĩnh Phúc, Hà Nội, Hưng Yên, Bắc Giang.

Theo báo cáo, tuổi trung bình khi sinh con của phụ nữ đang có xu hướng tăng dần; có sự khác biệt lớn về tuổi trung bình khi sinh con của người mẹ chia theo dân tộc của mẹ. Phụ nữ dân tộc Hoa và dân tộc Kinh có tuổi trung bình khi sinh con cao nhất, lần lượt là 29,9 tuổi và 29,4 tuổi, cao hơn từ 6 đến 7 tuổi so với phụ nữ ở nhiều dân tộc khác như: La Ha, Cơ Lao, La Hủ, Hrê...

Tuổi tử vong trung bình của dân số Việt Nam giai đoạn 2021 - 2024 có sự chênh lệch lớn về giới, tuổi tử vong trung bình ở nam giới là 64,6 tuổi và nữ giới là 75,6 tuổi. Phần lớn các ca tử vong năm 2024 là do bệnh tật hoặc tuổi già. Đặc biệt, trên ba phần tư số ca tử vong do tai nạn giao thông và tự tử là nam giới.

Báo cáo từ Cục Thống kê cũng ra một số khuyến nghị trong thời gian tới, tiếp tục đầu tư nâng cấp công nghệ cho hệ thống đăng ký hộ tịch điện tử quốc gia, tăng cường tập huấn cho cán bộ đăng ký cơ sở và đẩy mạnh tiếp cận tới các nhóm yếu thế; việc tích hợp sâu hơn với các cơ sở dữ liệu quốc gia về dân số, y tế và giáo dục cũng là điều cần thiết để phát huy tối đa lợi ích của dữ liệu hộ tịch.

Theo ông Matt Jackson, Trưởng đại diện Quỹ Dân số Liên hợp quốc (UNFPA) tại Việt Nam, thống kê không chỉ là những con số, đó thực sự là những con số biết nói. Ẩn sau những con số đó là câu chuyện về cuộc sống và con người. 

Ông Matt Jackson cho rằng, khi được thu thập chính xác, dữ liệu giúp chúng ta hiểu được chính sách nào đang phát huy hiệu quả, ai còn đang bị bỏ sót, và chúng ta cần làm gì để xây dựng một hệ thống dữ liệu bao trùm hơn cho tất cả mọi người. UNFPA sẽ tiếp tục nỗ lực để đảm bảo rằng mỗi người đều được ghi nhận và mọi cuộc sống đều quan trọng.

Bà Gurpreet Kaur Rai, Cố vấn kỹ thuật khu vực thuộc Chương trình Tác động dữ liệu của tổ chức Y tế công cộng đánh giá, với báo cáo này, Việt Nam đã nêu một tấm gương sáng trong khu vực về cách phân tích và sử dụng dữ liệu hộ tịch để đưa ra quyết định dựa trên dữ liệu. Dữ liệu chính xác và kịp thời sẽ là nền tảng của một hệ thống y tế vững mạnh và chính sách hiệu quả.

Bà Nguyễn Thị Hương, Cục trưởng Cục Thống kê cho biết, báo cáo cho thấy vẫn còn sự chênh lệch giữa các nhóm dân tộc và vùng miền trong công tác đăng ký hộ tịch.

Tuy vậy, bà Hương cũng cho rằng các kết quả phân tích cũng đồng thời khẳng định rằng đầu tư của Chính phủ vào chuyển đổi số trong hệ thống đăng ký hộ tịch đang mang lại hiệu quả.

Trong thời gian tới, việc nâng cao tính kịp thời và độ chính xác của dữ liệu sẽ là yếu tố then chốt để mọi người đều được phản ánh trong hệ thống dữ liệu, đảm bảo không ai bị bỏ lại phía sau, bà Hương nhấn mạnh thêm.