Một trong những lô đất tại phường 12, TP. Vũng Tàu liên quan vụ án Tamexco

Vụ án hình sự Tamexco được TAND TP. Hồ Chí Minh xét xử sơ thẩm ngày 23/01/1997 với 20 bị cáo bị truy tố các tội: Cố ý làm trái quy định Nhà nước, lợi dụng chức vụ quyền hạn và Tham ô tài sản… với số tiền liên quan đến vụ án hàng ngàn tỷ đồng. Tòa đã tuyên án 4 bị cáo: Phạm Huy Phước, Giám đốc Công ty Tamexco, Trần Quang Vinh, Giám đốc Công ty TNHH Bình Giã, Lê Minh Hải, Giám đốc Công ty TNHH Dolphin Vũng Tàu, Lê Đức Cảnh, Trưởng phòng Công chứng tỉnh Bà Rịa - Vũng Tàu hình phạt tử hình, các bị cáo còn lại bị phạt tù từ 3 năm đến chung thân. Ngày 24/3/1997, toà phúc thẩm TANDTC tuyên bác kháng án của các bị cáo, nội dung tuyên án của các cấp toà sơ thẩm và phúc thẩm đã có hiệu lực. Các bị án Phước, Cảnh, Vinh đã thi hành tử hình xong, riêng Lê Minh Hải được Chủ tịch nước ân xá án tù chung thân, và sau nhiều lần giảm án do tích cực cải tạo, ông Hải đã được đặc xá vào tháng 8/2005.

Tuy nhiên về mặt dân sự, đến nay vụ án vẫn để lại “nhiều vấn đề nhức nhối” chưa được giải quyết triệt để. Theo Bản án số 647/VP-PT ngày 31/3/1997 ủa TANDTC số nợ của Tamexco phải trả các Ngân hàng Vietcombank và Fristvinabank là hàng trăm tỷ đồng. Tuy nhiên, tại thời điểm xảy ra vụ án, Tamexco còn 439 tỷ đồng tồn đọng, bao gồm các khoản tiền liên doanh dự án với các Ngân hàng thương mại tại khu Bàu Cát cũng như khách sạn Đồi Sao thuộc quận Tân Bình, cùng hàng trăm khoản tiền khác phải thu. Ngày 31/3/1999, TAND TP. Hồ Chí Minh ra Quyết định số 01/PSDN tuyên bố phá sản Tamexco, theo đó:  “Toàn bộ giá trị tài sản còn lại của Tamexco sau khi THA cho các bản án về trách nhiệm dân sự của Tamexco được phân chia theo thứ tự ưu tiên quy định tại điều 39 Luật phá sản DN”. Như vậy tài sản của Tamexco sau khi giải thể phải ưu tiên trả nợ cho các Ngân hàng, và với số tài sản còn tồn đọng của Tamexco vừa nêu, hoàn toàn có khả năng, thậm chí còn thừa để trả nợ. Nhưng đến nay, sau 13 năm từ khi Tamexco bị tuyên bố phá sản, chưa có một báo cáo chi tiết nào của các cơ quan chức năng về việc THA, không biết đơn vị nào được ủy quyền thu và trả nợ cho các chủ nợ khi Tamexco giải thể. Chỉ biết chắc một điều, đã có những khoản thu từ việc các bị can nộp bằng tiền mặt, cũng như việc tịch thu và phát mại tài sản để THA, trị giá hàng chục tỷ đồng hiện vẫn nằm tại cơ quan THA TP. Hồ Chí Minh.

Cũng theo Bản án số 647/VP-PT của TANDTC: Từ năm 1994, biết rằng Tamexco không còn khả năng chi trả và việc cho vay vốn Ngân hàng là trái pháp luật, Phước và Trần Lịnh (nguyên Phó tổng Giám đốc Ngân hàng Fristvinabank) thống nhất dùng các hồ sơ đất, đem thế chấp ở Firstvinabank để đáo nợ và vay thêm tiền. Phước đại diện Tamexco ký các hợp đồng liên doanh hợp tác đầu tư kinh doanh đất đai ở Vũng Tàu với 13 công ty, như Tân Hoàng Mỹ, Thuận Hưng, Song Phụng, Dolphin, Phong Điền, Thạnh Phú, Vạn Linh, Sao Mai TP. Hồ Chí Minh... Sau đó các công ty này trực tiếp ký hợp đồng vay của Firstvinabank, mỗi đơn vị 1 triệu USD để chuyển cho Tamexco góp vốn liên doanh. Thực tế Firstvinabank không giao tiền cho 13 công ty này, nhưng đã thu lãi trước trên 1,5 triệu USD, số còn lại gần 12,5 triệu USD đã cấn trừ nợ cũ, đồng thời cho Tamexco vay thêm tiền để trả nợ các đối tác khác.

Cũng theo bản án, do các công ty vừa nêu không nhận đồng nào của Firstvinabank, nên Tamexco phải “chịu trách nhiệm chính” trong việc bồi thường cho Firstvinabanhk tổng số tiền quy ra là 137 tỷ đồng, trừ khi Tamexco không trả đủ số vừa nêu, thì Phước và Lịnh cùng 13 DN phải “liên đới bồi thường” tiếp số nợ của Firstvinabank. Tuy nhiên đến nay, bản thân Tamexco chưa trả đồng nào cho Firstvinabank, trong khi trách nhiệm “liên đới bồi thường” của các cá nhân và 13 công ty không thấy cơ quan nào hướng dẫn thực hiện. Theo báo cáo ngày 17/8/2009 của Cục THA dân sự TP. Hồ Chí Minh với Bộ Tư pháp, trong số 13 công ty nêu trên, có DN đang hoạt động có khả năng THA, nhưng cũng có DN ngừng hoạt động hoặc giải thể. Tuy nhiên điều không bình thường ở đây là, trừ Công ty Dolphin Vũng Tàu của ông Lê Minh Hải, Cục THA chưa hề kê biên đảm bảo THA của DN nào.

Về đất đai liên quan vụ án, Bản án 647/ VP-PT của TANDTC tuyên: “Hủy toàn bộ những hợp đồng thế chấp đất đai cũng như hợp đồng liên doanh giữa Tamexco với Vietcombank và Firstvina bank. Giao cho Chính phủ giải quyết theo thẩm quyền những lô đất Tamexco đã thế chấp, liên doanh ở các ngân hàng”. Theo đó, tất cả những hợp đồng mua bán đất giữa Trần Quang Vinh và Lê Minh Hải với Tamexco, cùng toàn bộ các hợp đồng liên doanh, thế chấp của Tamexco với 2 ngân hàng đã bị hủy, pháp lý các lô đất (chủ yếu ở Vũng Tàu) được chuyển về tình trạng ban đầu, trước các giao dịch giữa Lê Minh Hải với Tamexco. Nhưng vì phía Tamexco và các bên liên đới chưa trả nợ cho Ngân hàng Firstvinabank, trong khi Cục THA TP. Hồ Chí Minh chỉ kê biên đảm bảo THA với Công ty Dolphin của ông Lê Minh Hải, nên Firstvinabank chỉ “túm người có tóc” giữ giấy tờ gốc 72 ha đất tại Vũng Tàu, nguyên là của ông Hải giao cho Tamexco thế chấp trước đây. Tình trạng đó dẫn đến thực tế, mặc dù bên cạnh việc đã trả nợ trên 24 tỷ đồng cho Tamexco, số còn lại ông Hải cũng đã lập phương án THA (qua Dự án khu đô thị sinh thái), nhưng phần đất liên quan thì ông Hải chưa được nhận lại. Chính điều này đã khiến dự án chậm được đưa vào sử dụng, gây lãng phí cho cả hàng trăm ha đất tại Vũng Tàu.

Điều buồn hơn tất cả, việc tuyên bố phá sản Tamexco liên quan đến việc THA của một vụ án hình sự lớn. Mặc dù khi vụ án xảy ra, Tamexco còn hàng trăm tỷ đồng nhưng đến nay không biết cơ quan nào thực sự có trách nhiệm trong theo dõi, kiểm tra việc thu hồi và trả nợ sau khi Tamexco giải thể. Vì thế, cũng không ai biết tài sản hàng hóa tồn đọng của Tamexco và các bên liên quan thu về được bao nhiêu, sử dụng vào đâu. Vấn đề xử lý phá sản, qua việc giữ tài sản bao gồm cả tiền, chưa chuyển trả cho các chủ nợ, và đã có nhiều dấu hiệu vi phạm pháp luật cần được xem xét nghiêm túc. Thực tế có những lô đất Tamexco được giao đầu tư, khi vụ án xảy ra đã thu hồi và giao lại cho các đơn vị khác với lợi nhuận lớn, nhưng không có trách nhiệm trả nợ liên quan vụ án. Đã đến lúc các cơ quan bảo vệ pháp luật cần vào cuộc để làm rõ “thực trạng hậu THA” của vụ án Tamexco.

Trúc Lâm

Kỳ 2: Khi Dolphin lập phương án để thi hành án