Việc thi công đập chính tại xã Sơn Bao vẫn chưa hoàn thành

Dự án HCNNT nằm trên dòng sông Tang, thượng nguồn sông Trà Khúc, có tổng diện tích 460 km², có hơn 12 km² mặt hồ, sức chứa hơn 300 triệu m³ nước, tổng vốn đầu tư ban đầu gần 1.900 tỷ đồng. Theo kế hoạch, DA sẽ cung cấp nước tưới cho hơn 52 ngàn ha đất nông nghiệp; bổ sung nguồn nước cho công trình thủy lợi Thạch Nham, cung cấp nước cho TP. Quảng Ngãi, Khu kinh tế Dung Quất và hàng loạt các khu công nghiệp nhỏ cùng các DA nuôi trồng thủy sản ở các huyện đồng bằng của tỉnh. DA được có 4 hợp phần, trong đó hợp phần di dân phải di chuyển 465 hộ dân tại 6 khu và 1 điểm của huyện Sơn Hà và Tây Trà, với tổng mức đầu tư ban đầu hơn 372 tỷ đồng, do Sở NN&PTNT Quảng Ngãi làm chủ đầu tư.

Từ khi khởi công tới năm 2010, giá trị xây lắp của chỉ thực hiện được 30% khối lượng. Năm 2011, dường như chỉ thi công cầm chừng. Giải thích về sự chậm trễ này, chủ đầu tư lấy lý do để đảm bảo di dân, tái định cư cho 465 hộ dân thuộc địa hình phức tạp, đi lại khó khăn, diện tích đất ở, đất sản xuất hẹp..., nên mất nhiều thời gian khảo sát, quy hoạch và triển khai xây dựng. Thực tế là việc chỉ đạo của UBND tỉnh và sự phối hợp thực hiện giữa chủ đầu tư, BQL DA, các Sở, ban ngành, các đơn vị thi công và địa phương thiếu đồng bộ, chồng chéo trách nhiệm... Từ đây, dẫn đến tình trạng chưa trả tiền bồi thường và hỗ trợ di dời nhà ở cho 6 hộ dân trong diện thu hồi đất ruộng, 71 hộ dân tái định cư về nơi ở mới đã 2 năm nhưng chưa có đất sản xuất, đời sống nhân dân gặp vô vàn khó khăn...

Việc thu hồi 104 ha đất rừng, 10 ha ruộng đã bồi thường để cấp cho các hộ dân tái định cư cũng phát sinh nhiều bất cập. UBND tỉnh đã chỉ đạo chủ đầu tư, UBND huyện Sơn Hà làm rõ, nhưng đến nay vẫn chưa giải quyết xong. Theo kế hoạch, toàn bộ DA sẽ hoàn thành vào năm 2011, vậy nhưng đến nay mới rút ra nguyên nhân của sự chậm tiến độ, là do năng lực các nhà tư vấn khảo sát, thiết kế còn nhiều hạn chế về kinh nghiệm?... Chính hậu quả sự chậm tiến độ này dẫn đến không quyết toán hết tiền mà T.Ư đã chuyển cho tỉnh. Cụ thể, năm 2010, T.Ư bố trí hơn 372 tỷ đồng, do chậm tiến độ thi công nên phải trả lại hơn 116 tỷ đồng, chuyển cho DA khác của tỉnh 94 tỷ đồng. Sang năm 2011, nhu cầu DA cần 120 tỷ đồng để bồi thường và xây dựng các khu tái định cư, tuy nhiên do ảnh hưởng khủng hoảng kinh tế, T.Ư chỉ bố trí 9 tỷ đồng, UBND tỉnh phải tạm ứng ngân sách 30 tỷ đồng để thực hiện. 

Năm 2009, UBND tỉnh phê duyệt phương án điều chỉnh DA với tổng mức đầu tư là hơn 372 tỷ đồng, đến năm 2012 mức đầu tư của dự án đã lên đến 696 tỷ đồng. Nguyên nhân do thời gian thi công kéo dài, chính sách bồi thường, hỗ trợ tái định cư có thay đổi. Trên thực tế, đến cuối năm 2011, DA đã được bố trí hơn 172 tỷ đồng, sang năm 2012, bố trí thêm 200 tỷ đồng, còn thiếu 323 tỷ đồng, nếu không được bổ sung kịp thời thì thời gian hoàn thành DA chắc sẽ còn kéo dài... !.

Trước tình hình trên, Tỉnh ủy Quảng Ngãi đã chỉ đạo kiểm tra toàn diện DA. Ngày 31/7/2012, Ủy ban Kiểm tra Tỉnh ủy ra thông báo kết luận kiểm tra dấu hiệu vi phạm với một số cán bộ, đảng viên liên quan tại DA hợp phần di dân, tái định cư. Theo đó, đoàn kiểm tra đã làm rõ các dạng sai phạm và trách nhiệm liên đới của ông Trương Ngọc Nhi, nguyên Phó Chủ tịch UBND tỉnh, nguyên Trưởng Ban chỉ đạo DA; ông Trương Quang Việt, nguyên Giám đốc Sở NN&PTNT, nguyên Phó Trưởng ban chỉ đạo DA; ông Cao Văn Liệp, Giám đốc BQL DA, bà Võ Thị thùy Vân, Kế toán BQL đã mắc nhiều khuyết điểm, vi phạm trong chỉ đạo điều hành, chọn nhà thầu, làm chậm tiến độ DA, làm tăng giá trị xây lắp các gói thầu... UBKT tỉnh ủy đề nghị Thường vụ Tỉnh ủy xem xét, xử lý kỷ luật về mặt Đảng đối với các cá nhân trên. Trước đó, năm 2011, Thanh tra tỉnh cũng đã chỉ ra những yếu kém về trình độ, năng lực điều hành của chủ đầu tư, BQL DA...

Dư luận cho rằng, chính cách làm quan liêu, thiếu thực tế của những người có trách nhiệm, cuối cùng hiệu quả của DA HCNNT đến đâu chưa thấy, chỉ có người dân vùng DA đã phải gánh chịu muôn vàn cơ cực, gian nan, không biết đợi đến bao giờ mới kết thúc...!

Nguyên Ngọc Phó