Tổ chức Y tế thế giới không xác nhận thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện. Ảnh: IT

Tại Báo cáo tổng hợp và phân tích các nghiên cứu, báo cáo của quốc tế và trong nước về tác hại của thuốc lá mới, trình bày những phát hiện chính từ kết quả tổng hợp và phân tích các nghiên cứu về tác hại của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng (thuốc lá mới ) và đề xuất các biện pháp ngăn chặn thuốc lá mới, Tiến sĩ Nguyễn Khánh Phương, Viện trưởng Chiến lược và Chính sách Y tế (Bộ Y tế), cho biết, thuốc lá điện tử có các tác hại cấp tính, hút thuốc lá điện tử có thể gây ra tổn thương phổi cấp, chấn thương do nổ pin và cháy thiết bị, ngộ độc nicotine và các chất ma túy được pha trộn. Thuốc lá điện tử có chứa nicotine là chất gây nghiện mạnh và có hại, đặc biệt là sự phát triển bộ não của thanh thiếu niên.

Việc sử dụng thuốc lá điện tử có liên quan đến suy gan, rối loạn chức năng phổi, hen suyễn, tim mạch, ung thư, các bệnh răng miệng… Đáng chú ý, người sử dụng kép (sử dụng cả thuốc lá điện tử và thuốc lá truyền thống) có nguy cơ về sức khỏe cao hơn người chỉ dùng một loại: nguy cơ đột quỵ cao hơn người không hút thuốc 2,91 lần và cao hơn người hút thuốc lá điếu 1,83 lần.

Về tác hại đối với sức khỏe của thuốc lá nung nóng, báo cáo nêu rõ, khói tỏa từ hút thuốc lá nung nóng có thành phần rất giống với khói tỏa của thuốc lá điếu, nhiều chất độc có khả năng gây ra nhiều bệnh, cụ thể như bệnh hô hấp, tim mạch, ung thư, hệ thần kinh, hệ sinh sản, trí não, nhất là ảnh hưởng đến sức khỏe phụ nữ mang thai, trẻ em và vị thành niên.

Đáng chú ý, chưa đủ bằng chứng để chứng minh thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là sản phẩm giảm hại. Tuyên bố “thuốc lá điện tử giảm hại hơn 95% so với thuốc lá điếu thông thường” thiếu bằng chứng.

Tổ chức Y tế thế giới cho rằng, không có bằng chứng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ít hại hơn thuốc lá thông thường. Cả hai đều chứa nicotine gây nghiện và có hại, đặc biệt với não bộ trẻ em. Một số sản phẩm thuốc lá điện tử chứa các chất độc hại ở mức bằng và cao hơn thuốc lá điếu thông thường.

Ngoài ra, Tổ chức Y tế thế giới không xác nhận thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là một biện pháp hỗ trợ cai nghiện. Có bằng chứng việc hút thuốc lá điện tử có thể kéo dài tình trạng nghiện nicotine và cản trở việc cai thuốc; việc khuyến khích người hút thuốc chuyển sang thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không giúp bỏ thuốc lá mà gây hại hơn do sử dụng kéo dài.

Theo thống kê, năm 2023, tại Việt Nam đã ghi nhận có 1.224 ca nhập viện do sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Triệu chứng nhập viện là dị ứng, ngộ độc, tổn thương phổi cấp, đột quỵ não. Trong đó các ca nhập viện, có 5,8% người dưới 18 tuổi; 10,5% là nữ; 6,6% sử dụng một lần đầu tiên; 89,6% sử dụng kép (có sử dụng thuốc lá thông thường).

Đáng lưu ý, việc mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng có pha trộn, phun tẩm chất ma túy (cần sa tổng hợp) tăng nhanh qua các năm từ 2022 đến 2024. Trung tâm chống độc Bệnh viện Bạch Mai đã tiếp nhận gần 130 trường hợp nhập viện bị ngộ độc sau khi sử dụng thuốc lá điện tử trong đó có ngộ độc ma túy (2022-2023)

Bên cạnh gánh nặng bệnh tật, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng còn gây hệ lụy đến xã hội, ô nhiễm môi trường. Thuốc lá điện tử có thể tăng nguy cơ sử dụng ma túy do người dùng có thể tự pha chế dung dịch, pha trộn các chất cấm như cần sa tổng hợp, ketamin, heroin và thuốc lá, đặc biệt là giới trẻ. Chất thải, hỏa hoạn và tạo ra các loại hạt vật chất trong không khí trong nhà cũng như các chất thải bỏ từ các sản phẩm này ra môi trường như: thiết bị nhựa dùng một lần, hộp đựng, bao bì, chất lỏng điện tử.

Thuốc lá điện tử có thể tăng nguy cơ sử dụng ma túy do người dùng có thể tự pha chế dung dịch, pha trộn các chất cấm như cần sa tổng hợp, ketamin, heroin vào thuốc lá, đặc biệt là ở giới trẻ. Theo Cục Cảnh sát điều tra tội phạm ma túy, tình trạng mua bán, sử dụng thuốc lá điện tử pha trộn, tẩm ma túy (cần sa tổng hợp) đang diễn biến phức tạp, đặc biệt trên mạng, chủ yếu là giới trẻ. Số vụ, đối tượng, tang vật bị phát hiện, bắt giữ tăng mạnh qua các năm, phương thức, thủ đoạn ngày càng tinh vi.

Trên cơ sở những phát hiện mới, khuyến cáo từ Tổ chức Y tế thế giới, các cơ quan chức năng, để ngăn chặn thuốc lá mới Viện Chiến lược chính sách Y tế đề xuất Quốc hội ban hành Nghị quyết cấm nhập khẩu, sản xuất, phân phối, bán và quảng cáo, khuyến mại thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng ở tất cả các dạng ở Việt Nam. Trong thời gian tới, các quy định này cần được luật hóa khi sửa Luật phòng chống tác hại của thuốc lá.

Đề xuất Chính phủ quy định trách nhiệm của các bộ ngành liên ngành và cộng đồng trong tăng cường hiệu lực thực thi quy định cấm. Vận dụng kinh nghiệm thành công và chưa thành công của một số quốc gia trong khu vực và quốc tế trong thực thi quy định ngăn chặn thuốc lá mới, cần tăng cường truyền thông, giáo dục.

Đồng thời, quy định biện pháp thực thi: quy định mức xử phạt các hành vi vi phạm; Quy định trách nhiệm và phối hợp liên ngành giữa các cơ quan thực thi pháp luật; Đầu tư nguồn lực để cải thiện khả năng thực thi quy định cấm. Song song với đó, hỗ trợ cai nghiện cho người sử dụng, thiết kế chương trình hỗ trợ cai nghiện phù hợp cho vị thành niên, thanh niên, học sinh.