(Thanh tra) - Trong phiên họp lần thứ 11 Hội nghị các Bên tham gia Công ước Khung FCTC (từ ngày 17-23/11) tại Geneva, Thụy Sĩ, Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) vừa đưa ra những cảnh báo mạnh mẽ về xu hướng các công ty thuốc lá đang lợi dụng khái niệm “giảm hại” để quảng bá các sản phẩm như thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá và nicotine mới gây hiểu lầm trong cộng đồng.
Theo WHO, điều này trái ngược với các chương trình giảm tác hại thực sự trong những lĩnh vực y tế công cộng khác, nơi các cơ quan và chuyên gia y tế theo đuổi các mục tiêu sức khỏe bằng cách triển khai các chiến lược và can thiệp dựa trên bằng chứng, được kiểm soát và giám sát chặt chẽ.
Trong bối cảnh nguy cơ gia tăng của các sản phẩm nicotine mới, hơn 1.400 đại biểu từ 162 quốc gia đã tham dự Phiên khai mạc Kỳ họp lần thứ 11 của Hội nghị Các Bên tham gia Công ước Khung của WHO về Kiểm soát Thuốc lá (COP11) ngày 17/11 tại Geneva.
Với chủ đề “20 năm thay đổi – gắn kết các thế hệ vì một tương lai không thuốc lá”, COP11 nhấn mạnh việc bảo vệ giới trẻ trước sự xâm nhập ngày càng mạnh của thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá và nicotine mới, là ưu tiên hàng đầu của toàn cầu.
Tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử cao và đang tăng ở giới trẻ là điều đáng lo ngại. Dữ liệu xu hướng mới nhất của WHO cho thấy có hơn 15 triệu trẻ em trong độ tuổi 13–15 đang sử dụng thuốc lá điện tử và trẻ em 13–15 tuổi có khả năng sử dụng thuốc lá điện tử cao gấp 9 lần người lớn
Các công ty sản xuất thuốc lá và sản phẩm nicotine, cùng với các nhóm bình phong liên quan, ngày càng quảng bá nhiều loại thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan. Họ tuyên bố rằng những sản phẩm này gây ra rủi ro thấp hơn cho sức khỏe so với thuốc lá điếu thông thường và có thể là một phần của cách tiếp cận “giảm tác hại” trong kiểm soát thuốc lá. Các sản phẩm này thường bao gồm thuốc lá điện tử (e-cigarettes), túi nicotine (nicotine pouches), thuốc lá làm nóng (HTPs) và các sản phẩm thuốc lá không khói. Tuy nhiên, các công ty thuốc lá có lịch sử lâu dài trong việc đánh giá sai lệch và giảm nhẹ tác hại do sản phẩm của họ gây ra. Điều này bao gồm:
· Việc sử dụng các mô tả gây hiểu lầm cho các loại thuốc lá như “nhẹ” và “êm”, dùng đầu lọc để gợi ý rằng gây hại ít hơn, và cố ý thiết kế sản phẩm để đánh lừa các kiểm nghiệm bằng máy
· Và điều này không chỉ là chuyện quá khứ, vì họ vẫn tiếp tục đánh lừa người tiêu dùng và cơ quan quản lý về các rủi ro do sản phẩm của họ gây ra
· Đây là một phần trong chiến lược nhằm thúc đẩy lợi nhuận để mở rộng và duy trì hoạt động kinh doanh, bằng cách gia tăng số lượng khách hàng hoặc thị phần, đồng thời làm suy yếu các chính sách kiểm soát thuốc lá bằng cách kêu gọi một thị trường thương mại không bị hoặc ít bị quản lý. Ngành công nghiệp này tiến hành quảng bá hàng loạt các sản phẩm có hại đến công chúng, đồng thời che đậy hoạt động đó bằng ngôn ngữ y tế công cộng về giảm tác hại.
· Đánh lừa bằng ngôn ngữ “giảm hại” tự gắn mác “ít độc hại”, “an toàn hơn” để đánh vào tâm lý người dung,
· Tập trung vào thiết kế sản phẩm bắt mắt, màu sắc phù hợp “thị hiếu” giới trẻ, sử dụng hương vị trái cây, trà sữa, kẹo ngọt.
· Lợi dụng mạng xã hội thông qua các video đánh giá sản phẩm, quảng cáo trá hình lan tràn trên nền tảng có tỷ lệ người dùng trẻ cao, đẩy mạnh quảng cáo qua TikTok, Facebook, Instagram, YouTub; Tận dụng người nổi tiếng và có thầm ảnh hưởng (KOLs) để tác động đến người trẻ
· Gây áp lực chính sách, tìm cách nới lỏng quản lý, tạo điều kiện cho việc kinh doanh, mua bán.
Theo WHO, Chính phủ các nước có thể bảo vệ sức khỏe người dân tốt nhất bằng cách triển khai đầy đủ các biện pháp kiểm soát thuốc lá toàn diện nhằm giảm nhu cầu và nguồn cung đối với tất cả các sản phẩm thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan.
Bên cạnh đó, giáo dục cộng đồng và cung cấp hỗ trợ cai nghiện thông qua các phương pháp đã được chứng minh, chẳng hạn như liệu pháp thay thế nicotine và đường dây hỗ trợ cai thuốc miễn phí, những biện pháp đã được cơ quan có thẩm quyền đánh giá và chứng minh là an toàn, hiệu quả.
Cùng với đó, cấm bán các sản phẩm thông qua các hình thức từ xa, bao gồm các nền tảng kỹ thuật số mà trẻ em và thanh thiếu niên thường sử dụng, nhằm kiểm soát chuỗi cung ứng.
Ngoài ra, bảo vệ các chính sách y tế công cộng khỏi ảnh hưởng của các lợi ích thương mại và nhóm lợi ích liên quan đến ngành công nghiệp, bao gồm việc thực thi Điều 5.3 của WHO FCTC và các Hướng dẫn liên quan.
Chính phủ và cộng đồng y tế công cộng có thể tìm thêm thông tin về các sản phẩm thuốc lá, nicotine và sản phẩm liên quan từ WHO (Điều 9, 10, 11, 12, 13 - FCTC). Điều quan trọng là các chính phủ và cộng đồng y tế tiếp tục đánh giá rủi ro do các loại sản phẩm khác nhau gây ra, tình hình thực tế trên thị trường, mô hình sử dụng (bao gồm sử dụng kép hoặc đa dạng), và cách những sản phẩm này có thể thúc đẩy việc sử dụng ở trẻ em và các nhóm khác.
Tuy nhiên, điều này không bao giờ được làm chậm trễ nhu cầu cấp bách trong việc áp dụng và củng cố các biện pháp bảo vệ các thế hệ hiện tại và tương lai khỏi những sản phẩm này.
Đối với thuốc lá, nicotine và các sản phẩm liên quan, một chương trình nghị sự về giảm tác hại không bao giờ được dùng để biện minh cho việc quản lý lỏng lẻo hoặc nhằm mục đích dỡ bỏ các quy định cấm nghiêm ngặt đối với các sản phẩm này.
Đoàn Việt Nam tham dự COP 11 gồm các đại biểu đến từ Bộ Y tế, Văn phòng Chính phủ, Ủy ban Văn hóa – Xã hội của Quốc hội, Bộ Tài chính…, do TS.BS Hà Anh Đức – Cục trưởng Cục Quản lý Khám, chữa bệnh, Giám đốc Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá làm Trưởng đoàn.
Tại hội nghị, TS.BS Hà Anh Đức chia sẻ, Việt Nam hoàn toàn đồng thuận với quan điểm của WHO: mọi sản phẩm thuốc lá, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và các sản phẩm thuốc lá mới khác đều gây hại và gây nghiện.
Trong bối cảnh các sản phẩm thuốc lá mới đang lan nhanh trong giới trẻ, nhiệm vụ của chúng ta là phải bảo vệ thế hệ tương lai bằng những chính sách mạnh mẽ, quyết liệt và dựa trên bằng chứng khoa học.
