Cho vay vi phạm quy định của hoạt động tín dụng

Thẩm định, phê duyệt cho vay: Một số hồ sơ tín dụng có hồ sơ pháp lý khách hàng, pháp lý dự án không đầy đủ; thẩm định hồ sơ vay vốn, năng lực tài chính thiếu chính xác; báo cáo thẩm định chưa phân tích và đánh giá khả năng trả nợ, nguồn trả nợ, hiệu quả dự án, phương án vay vốn; thẩm định xác định hạn mức tín dụng, vòng quay vốn, thời hạn cho vay, nguồn vốn tự có, vốn huy động khác chưa đủ cơ sở, thiếu chính xác...

Giải ngân vốn vay: Một số hồ sơ tín dụng giải ngân khi chưa đủ điều kiện theo phê duyệt; chứng từ giải ngân không đầy đủ; giải ngân cho vay mới trả khoản vay cũ hoặc trả lãi vay; có trường hợp giải ngân không kiểm tra, kiểm soát các hóa đơn chứng từ (kiểm tra bản gốc của hóa đơn bán hàng) dẫn đến khách hàng giả mạo, sửa chữa nâng giá trị hóa đơn lên nhiều lần để rút vốn NH...

Kiểm tra sử dụng vốn vay: Một số hồ sơ tín dụng các chi nhánh thực hiện kiểm tra sử dụng vốn vay không đầy đủ theo quy định; nội dung kiểm tra sơ sài, chung chung, chưa đầy đủ, chưa kiểm tra cụ thể về sổ sách kế toán, chưa đề cập các thông tin liên quan đến tình hình hoạt động kinh doanh, đánh giá về dòng tiền giải ngân dẫn đến NH không kiểm soát được việc sử dụng vốn vay và khả năng trả nợ của khách hàng...

Tài sản bảo đảm: Một số hồ sơ tín dụng nhận thế chấp tài sản bảo đảm (TSBĐ) không đủ điều kiện bảo đảm theo quy định; việc định giá lại TSBĐ chưa theo quy định; hợp đồng thế chấp TSBĐ không có công chứng; không lưu giữ hồ sơ TSBĐ theo quy định; TSBĐ chưa được mua bảo hiểm đầy đủ; TSBĐ không đủ tỷ lệ theo cam kết trong họp đồng tín dụng; không ký lại hợp đồng thế chấp khi hợp đồng thế chấp đã hết hiệu lực...

Phân loại nợ: Một số hồ sơ tín dụng VCB thực hiện xếp hạng khách hàng, phân loại nợ, cơ cấu nợ chưa đúng quy định tại Quyết định số 780/QĐ-NHNN và Công văn số 2506/NHNN-CSTT của NH Nhà nước Việt Nam (NHNN).

Xử lý rủi ro: Một số hồ sơ xử lý rủi ro có nguyên nhân từ việc khi cho vay VCB đã vi phạm các quy định của hoạt động tín dụng. Sau khi xử lý rủi ro, VCB chưa có biện pháp kiên quyết, phù hợp để thu hồi nợ (như phát mại tài sản, bán nợ... ).

Nhầm lẫn các bước trong quá trình mua bán nợ

VCB ban hành Quyết định (số 510/QĐ-VCB.XLTHN ngày 19/7/2013 và Quyết định số 217/QĐ-VCB.CN ngày 03/4/2013) về hướng dẫn việc mua bán nợ không rõ ràng, không cụ thể, dẫn đến trong quá trình thực hiện có sự nhầm lẫn giữa các bước (đăng thông tin bán nợ trên phương tiện thông tin đại chúng, thuê đơn vị thẩm định giá, để xác định giá trị khoản nợ làm cơ sở xác định giá bán nợ sau khi VCB đã thỏa thuận với khách hàng về giá bán).

VAMC ủy quyền cho VCB bán các khoản nợ theo hình thức thỏa thuận trực tiếp với khách hàng khi chưa thực hiện bán nợ theo hình thức đấu giá là chưa đúng với quy định tại Điểm c, Khoản 2, Điều 34 Thông tư số 19/2013/TT- NHNN và Điểm e, Khoản 1, Điều 34 Thông tư số 14/2015/TT-NHNN; đồng thời VAMC tham mưu cho NHNN ban hành Văn bản số 8666/NHNN-TTGSNH ngày 21/11/2014 không đúng.

Góp vốn, mua cổ phần không đúng quy định

Việc góp vốn, mua cổ phần của VCB chưa hoàn toàn phù hợp với những quy định tại khoản 1, khoản 2 Điều 129 Luật các tổ chức tín dụng (TCTD) và khoản 1, khoản 2 Điều 18 Thông tư 36/2014/TT-NHNN ngày 20/11/2014 của NHNN (Thông tư 36).

VCB có cổ phần sở hữu tại doanh nghiệp Gentraco (từ tháng 7/2006 - 10/2014) và TCTD là MB (từ năm 1994), nhưng doanh nghiệp lại là cổ đông hoặc công ty con của TCTD lại là cổ đông của VCB (Gentraco tháng 7/2010, VCBS tháng 7/2006, MBS tháng 12/2013) là chưa đúng quy định tại khoản 5 Điều 129 và khoản 2 Điều 135 Luật các TCTD.

Chậm thoái vốn tại những doanh nghiệp ngoài ngành, lĩnh vực và những doanh nghiệp hoạt động không có hiệu quả.

Hiệu quả đầu tư chưa tương xứng với việc tăng vốn đầu tư trong giai đoạn 2014 - 2015: Giá trị đầu tư tăng năm 2014 là 5.170,5 tỷ đồng, năm 2015 là 5.375,6 tỷ đồng, nhưng thu nhập từ cổ tức lại giảm: Năm 2014 là 438,3 tỷ đồng (8,48%), năm 2015 là 265,8 tỷ đồng (4,94%).

Chưa kiểm soát chặt nhà thầu

Kiểm tra 2 gói thầu công nghệ thông tin cho thấy VCB thực hiện chưa đúng quy trình và nội dung đầu tư, các yêu cầu về an toàn, bảo mật; năng lực của cán bộ thực hiện dự án chưa đáp ứng yêu cầu, trình độ về chuyên môn kỹ thuật... Chưa kiểm soát chặt chẽ đối với nhà thầu dẫn đến ngay sau khi trúng thầu và hợp đồng được ký kết, các nhà thầu đã chuyển nhượng cho đơn vị khác thực hiện mà VCB không nắm được.

Đến thời điểm thanh tra gói thầu “Mua sắm giải pháp Flash caching cho hệ thống máy chủ” chưa hoàn thành và đưa vào sử dụng.

Yêu cầu VCB đôn đốc khách hàng để thu hồi tránh mất vốn

Qua thanh tra, TTCP kiến nghị Thủ tướng Chính phủ chỉ đạo Thống đốc NHNN theo thẩm quyền tiến hành kiểm điểm các đơn vị, cá nhân có vi phạm trong nêu tại kết luận này. Yêu cầu Thống đốc NHNN sớm tham mưu, đề xuất cho Chính phủ những giải pháp để xử lý nợ xấu của các NH thương mại nói chung và các khoản nợ mà VAMC đã mua của các TCTD nói riêng, theo hướng tách bạch rõ giữa việc bán nợ và bán tài sản để thu nợ.

Kiến nghị NHNN theo thẩm quyền, tiến hành tổ chức kiểm điểm đối với các cá nhân của VAMC và VCB vi phạm nêu trong kết luận này. Chỉ đạo Chủ tịch Hội đồng Thành viên VAMC tổ chức kiểm điểm rút kinh nghiệm trong việc ủy quyền, giám sát VCB bán nợ.

Đối với các hồ sơ bán nợ, TTCP chưa có điều kiện kiểm tra việc cấp tín dụng đối với các hồ sơ này. Tuy nhiên, qua tổng hợp kết quả tự kiểm tra của VCB và các cơ quan khác, TTCP nhận thấy VCB có vi phạm trong việc cấp tín dụng đối với các hồ sơ bán nợ, cần phải được làm rõ trách nhiệm để xử lý theo quy định pháp luật. Vì vậy, TTCP kiến nghị NHNN giao Cơ quan Thanh tra Giám sát NH thanh tra việc cấp tín dụng của VCB đối với các hồ sơ bán nợ để làm rõ trách nhiệm, xử lý theo quy định pháp luật.

Kiến nghị VCB căn cứ vào những khuyết điểm, vi phạm nêu tại kết luận thanh tra để tiến hành kiểm điểm và chỉ đạo kiểm điểm, đánh giá trách nhiệm đối với tập thể và cá nhân theo thẩm quyền quản lý; đồng thời đề xuất hoặc áp dụng ngay các giải pháp để chấn chỉnh, khắc phục, xử lý những yếu kém, khuyết điểm, vi phạm. Chấn chỉnh công tác liên quan đến hoạt động cho vay, bán nợ. Chấn chỉnh công tác hoạt động đầu tư tài chính và mua sắm tài sản

Về kinh tế, yêu cầu chánh thanh tra NHNN các cấp xem xét xử lý các vi phạm hành chính theo quy định đối với những vi phạm hành chính được chỉ ra trong kết luận thanh tra. Đối với khách hàng đã trả hết dư nợ gốc nhưng chưa thu đủ lãi, yêu cầu VCB tiếp tục đôn đốc khách hàng để thu hồi tránh mất vốn. VCB khi quyết toán đối với 2 gói thầu của 2 công ty đã có vi phạm trong chuyển nhượng phải loại trừ khỏi giá trị quyết toán với số tiền 1,174 tỷ đồng.

Ngoài ra, TTCP kiến nghị giao NHNN chịu trách nhiệm chỉ đạo, giám sát VCB trong việc xử lý các khoản nợ của Công ty Cổ phần Tập đoàn Sóng Thần (vay tại Sở Giao dịch VCB) và Công ty Trường Xuân (vay tại VCB Thái Bình, đã bán nợ), đảm bảo đạt hiệu quả cao nhất có thể trong thu hồi nợ và theo đúng kế hoạch; đồng thời chủ động phối họp với các cơ quan chức năng xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật nếu các công ty không thực hiện đúng kế hoạch trả nợ hoặc có biểu hiện trốn tránh, chây ỳ trong việc trả nợ.

Một số ưu điểm

Theo kết luận của TTCP, trong những năm qua, VCB luôn được khẳng định là NH tiên phong trong hệ thống NH Việt Nam và được các tổ chức uy tín trên thế giới bình chọn là NH tốt nhất Việt Nam. VCB có tốc độ tăng trưởng tài sản luôn đạt mức cao trong hệ thống NH Việt Nam. Chất lượng tín dụng được chú trọng; các hệ số an toàn được đảm bảo; thu hồi nợ ngoại bảng đạt kết quả tốt; các hoạt động dịch vụ tăng trưởng tốt, lợi nhuận tăng trưởng so với cùng kỳ; các tỷ suất sinh lời đạt khá tốt.

Thanh Hương